Özet:
ARISTOTELES FELSEFESİNDE ‘FONKSİYON’ KAVRAMININ
YENİDEN TANIMLANMASI ÜZERİNE: ‘AHLÂKİ SORUMLULUK’ VE
‘BİYOLOJİK ZORUNLULUK’ ARASINDAKİ ÇELİŞKİYE İLİŞKİN BİR
DEĞERLENDİRME
Kadir KÜTÜKOĞLU
Yüksek Lisans Tezi, Felsefe Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Doç. Dr. Tuncay SAYGIN
2020, XII + 141 sayfa
Aristoteles'in biyoloji hakkındaki fikirleri, doğal teleolojinin bir dizgesi olarak
düşünülebilmektedir. Nitekim o, doğadaki canlı organizmalar arasında belirgin bir aşama
sırası ayrımının olduğu konusunda ısrarcıdır. Bu ayrım, onun biyolojik olmayan
çalışmalarına da sirayet etmiştir. Söz konusu ayrımda göze çarpan çeşitli kilit kavramlar
vardır. Bunlardan biri, felsefesinde, insanın iyiliğinin neliğini saptamada kritik bir rol
oynamakta olan fonksiyon kavramıdır. Fonksiyon kavramı, insanların mutluluğa
ulaşmasında görev alan önemli bir kavramdır. Ancak, bu kavram, onun tarafından, insanın
iyiliğini saptamak için bir argüman biçiminde kullanıldığı gibi, bu kavrama, madde
içindeki form bütünlüğü olarak ruhun tanımlandırılması için de başvurulduğu, hatta vücut
kısımlarının kullanımlarının açıklanılmasında da bu kavramdan yararlanıldığı gözlemlenir.
Bu çalışma içinde, fonksiyon kavramının bir serimlemesini yapmak adına, insanın iyiliğine
yapılan göndermenin tutarlı olmadığı öne sürülmektedir. Söz gelimi, kölelik teorisi ile
karşılaştırıldığında, fonksiyon argümanı, birtakım çelişkili durumlara yol açabilmektedir.
Bu açıdan bakıldığında, fonksiyon argümanının, onun bahsini açtığı istemli eylemler
içeren ahlâki sorumluluk ön koşuluna aykırı olduğu açıktır. Çünkü o, özgür irade fikrini,
ahlâki sorumluluğa temel olma rolü aracılığıyla açıkça kabul etmesine rağmen, bazı
insanların doğası gereği köle olduğunu iddia etmektedir
