Kuraklık stresine dayanıklı pamuk (Gossypium hirsutum L.) çeşit ıslahında kullanılacak pamuk genotiplerinin belirlenmesi

Abstract

Küresel iklim değişikliğinin sonucu ortaya çıkacak olumsuz yönlerinden etkilenecek ülkeler arasında Türkiye de yer almaktadır. Bu nedenle su stresine tolerant pamuk genotiplerinin geliştirilmesi gelecekte pamuk üretiminin devamlılığı açısından önemlidir. Bu çalışmada yurt dışından ve Nazilli Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü' nün genetik stoklarından sağlanan 48 adet pamuk genotipi materyal olarak kullanılmıştır. Bu çalışma, pamuk genotiplerinin su stresine karşı tepkilerini belirlemek ve su stresine dayanıklı/tolerant pamuk genotiplerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Denemeler Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi ve Özaltın Tarım İşletmeleri Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi-Koçarlı deneme alanlarında olmak üzere iki lokasyonda tam (% 100) ve kısıntılı (% 50) sulama koşullarında damla sulama sistemi kullanılarak Augmented deneme deseninde dört tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Kısıntılı sulama uygulamasının tüm pamuk genotiplerinde ortalama kütlü pamuk verimi, 1. ve 2. pozisyon koza tutma oranı, bitkide koza sayısı, lif uzunluğu, lif yeknesaklığı ve lif dayanıklılık değerlerini düşürdüğü, çırçır randımanı ve lif incelik değerlerini artırdığı, koza kütlü ağırlığı, lif esnekliği ve 100 tohum ağırlık değerlerini ise etkilemediği gözlenmiştir. Çalışmada yer alan pamuk genotiplerinin kütlü pamuk verimi, sulama suyu kullanım etkinliği ve kuraklık hassasiyet indeks değerleri bakımından birlikte değerlendirildiğinde; CABU/CS2-1-83, Coker 208, TKY 9409, TKY 9304, Semu SS/G, Nazilli 84-S ve Taşkent 1 genotiplerinin kuraklığa hassas, Lachata, MS-30/1, NGF-63, NP EGE 2009, Eva, NIAB 111 ve NIAB 999 genotiplerinin ise kuraklığa tolerant oldukları dolayısıyla su stresine tolerant yeni pamuk çeşitlerinin geliştirilmesinde ebeveyn olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

Turkey is among the countries that will be negatively affected by global climate change in the future. Therefore it is important to improve drought tolerant cotton varieties in terms of continuousness of cotton production in the future. In this study 48 cotton genotypes which were obtained from foreign countries and Nazilli Cotton Research Station were used as research materials. The purpose of the study was to determine the response of cotton genotypes to water stress and to select water stress resistance/tolerant cotton genotypes. The study was conducted under two locations; Adnan Menderes University Agriculture Faculty and Özaltın Agriculture Company Experiment Fields. The cotton genotypes were grown under full (100 %) and deficit (50%) irrigation. The experiment design was Augmented design with four replications. Water deficit decreased mean seed cotton yield, 1. and 2. Position boll retention rate, boll number, fiber length, uniformity index, and fiber strength, increased mean lint percentage and fiber fineness, and did not affect boll weight, elongation and seed weight. The result of this study showed that based on seed cotton yield, the irrigation water use efficiency and drought susceptibility index, CABU/CS2-1-83, Coker 208, TKY 9409, TKY 9304, Semu SS/G, Nazilli 84-S and Taşkent 1 genotypes would be drought sensitive, Lachata, MS-30/1, NGF-63, NP EGE 2009, Eva, NIAB 111 ve NIAB 999 genotypes would be drought tolerant and would be used as a parent in the breeding program to improve drought tolerant cotton genotypes.