dc.contributor.advisor |
Akar Vural, Ruken |
|
dc.contributor.author |
Çelik, Çiğdem |
|
dc.date.accessioned |
2021-10-13T07:05:43Z |
|
dc.date.available |
2021-10-13T07:05:43Z |
|
dc.date.issued |
2020 |
|
dc.date.submitted |
2020 |
|
dc.identifier.uri |
http://hdl.handle.net/11607/4318 |
|
dc.description.abstract |
İLKOKUL KADEMESİNDE UYGULANAN DEĞERLER EĞİTİMİ
PROGRAMININ SINIF ÖĞRETMENLERİ, OKUL PSİKOLOJİK
DANIŞMANLARI VE OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİNE GÖRE
DEĞERLENDİRİLMESİ: TEK DURUMLU BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI
Çiğdem ÇELİK
Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Ruken AKAR VURAL
2020, XVII + 165 Sayfa
Bu araştırmada ilkokul kademesinde uygulanan değerler eğitimi programının sınıf
öğretmenleri, okul psikolojik danışmanları ve okul yöneticileri görüşlerine göre
değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Örneklemini İzmir İli Buca İlçesinde yer alan kamu
ilkokulunda görev yapmakta olan 16 sınıf öğretmeni, 5 okul psikolojik danışmanı ve 5 okul
yöneticisinin oluşturduğu tek durumlu bir örnek olay çalışması şeklinde desenlenen
araştırmada yarı yapılandırılmış görüşme soruları, gözlem ve doküman analizi teknikleriyle
veri toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. Verilerin analizi
sonucunda sınıf öğretmenlerinin, okul psikolojik danışmanlarının ve okul yöneticilerinin
değerler eğitimini önemli ve gerekli buldukları, bununla birlikte programlama, planlama ve
uygulama aşamalarında eksiklikler olduğu, değer eğitimi programında yer alan etkinliklerin
değer yaklaşımlarının tamamını eşit oranda kapsamadığı, değer eğitimi sürecinde aile
desteğinin çok önemli olmasına rağmen sağlanamadığı ve öğrencilerin değeri kazanıp
kazanamadığını belirleyebilmek için kullanılan ölçme değerlendirme yöntemlerinin yeterli
olmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen bulgulara dayanarak
öğretmenlere değer eğitimi ile ilgili değer yaklaşımları, kullanılacak yöntem ve teknikler,
ölçme ve değerlendirme konularındaki bilgilerini artırıcı hizmet içi eğitimler verilebileceği
yönde önerilerde bulunulmuştur. Ayrıca değerler eğitimi programında yer alan etkinliklerin
alan bağımsız biçimde değil de bir öğretim programı ile ilişkilendirilmesinin daha faydalı
olabileceği önerisi geliştirilmiştir. |
tr_TR |
dc.description.tableofcontents |
İÇİNDEKİLER
ONAY VE KABUL SAYFASI...........................................................................................İİİ
BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI......................................................................... İV
ÖZET ................................................................................................................................... İV
ABSTRACT........................................................................................................................Vİİ
ÖNSÖZ ............................................................................................................................. Vİİİ
TABLOLAR.................................................................................................................. XVİİİ
EKLER ............................................................................................................................XVİİ
KISALTMALAR .......................................................................................................... XVİİİ
1.BÖLÜM ...............................................................................................................................1
1.GİRİŞ...................................................................................................................................1
1.1. PROBLEM DURUMU ........................................................................................................3
1.2. ARAŞTIRMANIN AMACI..................................................................................................4
1.3. ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ ..................................................................................................6
1.4. SINIRLILIKLAR................................................................................................................7
1.5. TANIMLAR......................................................................................................................7
2. BÖLÜM ..............................................................................................................................8
2.KURAMSAL TEMELLER ...............................................................................................8
2.1. İLGİLİ ALAN YAZIN........................................................................................................8
2.1.1. Değer Kavramı ve Sınıflandırılması.......................................................................8
2.1.1.1. Rokeach’in değerler envanteri.......................................................................10
2.1.1.2. Graves’in değer teorisi...................................................................................11
2.1.1.3. Hofstede’nin değer teorisi..............................................................................12
2.1.1.4. Spranger’in değerler sınıflandırması .............................................................13
2.1.1.5. Schwartz’ın değerler teorisi...........................................................................13
2.1.1.6. Morris’in değerler sınıflandırması.................................................................14
2.1.1.7. Kahle’nin değerler listesi...............................................................................14
ix
2.1.2. Değerler Eğitimi ve Süreci ...................................................................................16
2.1.3. Değerler Eğitiminde Öğretmenin Rolü ................................................................20
2.1.4. Değerleri Kazandırmada Kullanılan Yaklaşımlar................................................22
2.1.4.1. Telkin etmek/aşılamak...................................................................................22
2.1.4.2. Değerleri açıklamak.......................................................................................23
2.1.4.3. Değer analizi..................................................................................................25
2.1.1.4. Ahlaki gelişim yaklaşımı ...............................................................................26
2.2. KONU İLE İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAR......................................................................28
2.2.1. Yurt İçinde Yapılan Çalışmalar............................................................................28
2.2.2. Yurt Dışında Yapılan Çalışmalar .........................................................................41
2.2.3. Araştırmaların Genel Olarak Değerlendirilmesi ..................................................46
3. BÖLÜM ............................................................................................................................47
3. YÖNTEM .........................................................................................................................47
3.1. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ............................................................................................47
3.2. ÇALIŞMA GRUBU..........................................................................................................48
3.3. VERİ TOPLAMA ARAÇLARI...........................................................................................49
3.3.1.Görüşme Formu.....................................................................................................49
3.3.2.Gözlem ..................................................................................................................53
3.3.3. Doküman analizi...................................................................................................54
3.4. VERİLERİN TOPLANMASI VE ANALİZİ...........................................................................54
3.4.1.Görüşme Verilerinin Analizi.................................................................................54
3.4.2. Gözlem Verilerinin Analizi..................................................................................55
3.4.3. Doküman Analizi Süreci ......................................................................................55
4. BÖLÜM ............................................................................................................................57
4.BULGULAR......................................................................................................................57
4.1. GÖRÜŞMELERDEN ELDE EDİLEN BULGULAR................................................................57
4.1.1. İlkokul Kademesinde Uygulanan Değerler Eğitimi Programının Sınıf
Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesine Yönelik Bulgular ..................57
x
4.1.1.1. Öğretmenlerin değerler eğitimi kapsamında öğrencilerine hangi değerleri
kazandırmaya çalıştıklarına yönelik bulgular.............................................................57
4.1.1.2. Öğretmenlerin programdaki değerlerin nasıl belirlendiğine dair görüşleri
üzerinden çıkarılan bulgular .......................................................................................58
4.1.1.3. Öğretmenlerin programda yer alan değer sayısının yeterliğine ilişkin
görüşlerine yönelik bulgular.......................................................................................59
4.1.1.4. Öğretmenlerin programda yer alan değerler dışında öğrencilere
kazandırılması gerektiğini düşündükleri başka değerlerin olup olmadığına ilişkin
görüşlerine yönelik bulgular.......................................................................................60
4.1.1.5. Öğretmenlerin programda yer alan değerleri öğrencilere kazandırmak için
neler yaptıklarına dair görüşlerine yönelik bulgular...................................................61
4.1.1.6. Öğretmenlerin programda yer alan değerleri öğrencilere kazandırmak için
kaç etkinlik yaptıkları ve bu etkinlik sayısının yeterliğine ilişkin görüşlerine yönelik
bulgular.......................................................................................................................62
4.1.1.7. Öğretmenlerin programda yer alan etkinlikler dışında başka etkinlikler de
kullanıp kullanmadıklarına yönelik bulgular..............................................................63
4.1.1.8. Öğretmenlerin programda yer alan etkinliklerin uygunluğu hakkındaki
görüşlerine yönelik bulgular.......................................................................................64
4.1.1.9. Öğretmenlerin programda yer alan etkinlikleri uygularken ne gibi zorluklarla
karşılaştıklarına yönelik bulgular ...............................................................................65
4.1.1.10. Öğretmenlerin programda yer alan etkinlikleri uygularken hangi yöntemleri
kullandıklarına yönelik bulgular.................................................................................67
4.1.1.11. Öğretmenlerin programda yer alan etkinlikleri uygularken hangi araç
gereçleri kullandıklarına yönelik bulgular..................................................................67
4.1.1.12. Öğretmenlerin görüşlerine göre programda yer alan etkinlikleri uygulamak
için ayrılan sürenin yeterliliğine yönelik bulgular......................................................68
4.1.1.13. Öğretmenlerin programda yer alan değerleri öğrencilere kazandırırken
ailelerle işbirliği yapma imkanı bulup bulmadıklarına yönelik bulgular....................69
4.1.1.14. Öğretmenlerin programda yer alan değerleri öğrencilerinin ne düzeyde
kazandıklarını nasıl belirlediklerine yönelik bulgular ................................................69
4.1.2. İlkokul Kademesinde Uygulanan Değerler Eğitimi Programının Okul Psikolojik
Danışmanlarının Görüşlerine Göre Değerlendirilmesine Yönelik Bulgular..................70
4.1.2.1.Okul psikolojik danışmanlarının okullarda uygulanan değerler eğitimi ile
ilgili genel düşüncelerine yönelik bulgular.................................................................70
4.1.2.2.Okul psikolojik danışmanlarının okul öğrencilerine kazandırılacak değerleri
neye göre ve nasıl belirlediklerine yönelik bulgular...................................................71
xi
4.1.2.3.Okul psikolojik danışmanlarının değerler eğitimi uygulamalarında
öğretmenlere sağladıkları destek ile ilgili bulgular ....................................................72
4.1.2.4. Okul psikolojik danışmanlarının okul öğrencilerinin değerleri daha iyi
kazanabilmeleri için neler yapılması gerektiğini düşündüklerine yönelik bulgular...73
4.1.2.5. Okul psikolojik danışmanlarına göre değerler eğitiminde karşılaşılan
güçlüklerin neler olduğuna yönelik bulgular..............................................................74
4.1.3. İlkokul Kademesinde Uygulanan Değerler Eğitimi Programının Okul
Yöneticilerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesine Yönelik Bulgular ....................75
4.1.3.1. Okul yöneticilerinin okullarda uygulanan değerler eğitimi ile ilgili genel
düşüncelerine yönelik bulgular...................................................................................75
4.1.3.2. Okul yöneticilerinin okulda uygulanacak değerlerin nasıl belirlendiği ile ilgili
düşüncelerine yönelik bulgular...................................................................................75
4.1.3.3.Okul yöneticilerinin değerler eğitimi uygulamalarında öğretmenlere
sağladıkları destek ile ilgili bulgular...........................................................................76
4.1.3.4.Okul yöneticilerinin, okul öğrencilerinin değerleri daha iyi kazanabilmeleri
için neler yapılması gerektiğini düşündüklerine yönelik bulgular .............................76
4.1.3.5. Okul yöneticilerine göre değerler eğitiminde karşılaşılan güçlüklerin neler
olduğuna yönelik bulgular..........................................................................................77
4.2. GÖZLEMLERDEN ELDE EDİLEN BULGULAR..................................................................78
4.2.1. Değer Eğitimi Uygulamalarında Öğretmenlerin Sınıf İçerisinde Neler
Yaptıklarına Yönelik Bulgular.......................................................................................78
4.2.2. Değer Eğitimi Uygulamalarında Öğretmenlerin Kullandıkları Etkinliklerin Sınıf
Seviyelerine Uygunluğuna Yönelik Bulgular ................................................................78
4.2.3. Değer Eğitimi Uygulamalarında Değer Kazandırma Sürecinde Öğretmenlerin
Karşılaştıkları Güçlüklere Yönelik Bulgular..................................................................79
4.2.4. Değer Eğitimi Uygulamalarında Değerleri Kazandırabilmek İçin Öğretmenlerin
Kullandıkları Yöntem ve Teknikler, Öğrenme Öğretme Araçlarına Yönelik Bulgular.80
4.2.5. Değer Eğitimi Uygulamalarında Değerleri Kazandırabilmek İçin Yapılan
Etkinliklerin Süresinin Yeterliğine Yönelik Bulgular....................................................80
4.2.6. Değer Eğitimi Uygulamalarında Değerlerin Kazanılıp Kazanılmadığını
Belirlemek İçin Öğretmenlerin Kullandıkları Ölçme ve Değerlendirme Yöntemlerine
Yönelik Bulgular............................................................................................................81
4.3. DOKÜMAN ANALİZİNDEN ELDE EDİLEN BULGULAR....................................................81
4.3.1. Seçilen Etkinliklerin Hangi Değer Eğitimi Yaklaşımına Uygun Olarak
Hazırlandığına Yönelik Bulgular ...................................................................................82
xii
4.3.2. Seçilen Etkinliklerde Kullanılan Yöntem ve Tekniklere Yönelik Bulgular.........84
5. BÖLÜM ............................................................................................................................85
5. SONUÇ, TARTIŞMA VE ÖNERİLER.........................................................................85
5.1. GÖRÜŞMELERDEN ELDE EDİLEN SONUÇLAR VE TARTIŞMALAR ...................................85
5.1.1. Sınıf Öğretmenleriyle Yapılan Görüşmelerden Elde Edilen Sonuçlar ve
Tartışmalar......................................................................................................................85
5.1.1.1.Öğretmenler değerler eğitimi kapsamında öğrencilerine hangi değerleri
kazandırmaya çalışmaktadır?......................................................................................85
5.1.1.2. Öğretmen görüşlerine göre programdaki değerler nasıl belirlenmektedir? ...85
5.1.1.3. Öğretmenlerin programda yer alan değer sayısının yeterliğine ilişkin
görüşleri nelerdir?.......................................................................................................86
5.1.1.4.Öğretmenlerin programda yer alan değerler dışında öğrencilere
kazandırılması gerektiğini düşündükleri başka değerler var mıdır?...........................86
5.1.1.5. Öğretmenler programda yer alan değerleri öğrencilere kazandırmak için neler
yapmaktadır?...............................................................................................................87
5.1.1.6. Öğretmenlerin programda yer alan değerleri öğrencilere kazandırmak için
yaptıkları etkinliklerin sayısının yeterliğine ilişkin görüşleri nelerdir?......................87
5.1.1.7. Öğretmenler programda yer alan etkinlikler dışında başka etkinlikler
kullanmakta mıdır? .....................................................................................................88
5.1.1.8. Öğretmenlerin programda yer alan etkinliklerin uygunluğu hakkındaki
görüşleri nelerdir?.......................................................................................................88
5.1.1.9.Öğretmenlerin programda yer alan etkinlikleri uygularken karşılaştıkları
zorluklar nelerdir?.......................................................................................................88
5.1.1.10. Öğretmenler programda yer alan etkinlikleri uygularken hangi yöntem ve
teknikleri kullanmaktadır? ..........................................................................................89
5.1.1.11.Öğretmenler programda yer alan etkinlikleri uygularken hangi öğrenme
öğretme araçlarını kullanmaktadır? ............................................................................90
5.1.1.12. Öğretmenlerin programda yer alan etkinlikleri uygulamak için ayrılan
sürenin yeterliliğine ilişkin görüşleri nelerdir?...........................................................90
5.1.1.13. Öğretmenler programda yer alan değerleri öğrencilere kazandırırken
ailelerle işbirliği yapma imkanı bulabilmekte midir?.................................................90
5.1.1.14. Öğretmenler programda yer alan değerleri öğrencilerinin ne düzeyde
kazandıklarını nasıl belirlemektedir?..........................................................................91
xiii
5.1.2. Okul Psikolojik Danışmanlarıyla Yapılan Görüşmelerden Elde Edilen Sonuçlar
ve Tartışmalar.................................................................................................................91
5.1.2.1.Okul psikolojik danışmanlarının okullarda uygulanan değerler eğitimi ile
ilgili genel düşünceleri nedir?.....................................................................................91
5.1.2.2.Okul psikolojik danışmanları okul öğrencilerine kazandırılacak değerleri neye
göre ve nasıl belirlemektedir?.....................................................................................92
5.1.2.3.Okul psikolojik danışmanları değerler eğitimi uygulamalarında öğretmenlere
nasıl destek sağlamaktadır? ........................................................................................93
5.1.2.4. Okul psikolojik danışmanları öğrencilerinin değerleri daha iyi
kazanabilmeleri için neler yapılması gerektiğini düşünmektedir? .............................93
5.1.2.5.Okul psikolojik danışmanları değerler eğitiminde karşılaşılan güçlüklerin
neler olduğunu düşünmektedir?..................................................................................94
5.1.3. Okul Yöneticileriyle Yapılan Görüşmelerden Elde Edilen Sonuçlar ve
Tartışmalar......................................................................................................................94
5.1.3.1. Okul yöneticilerinin okullarda uygulanan değerler eğitimi ile ilgili genel
düşünceleri nedir?.......................................................................................................94
5.1.3.2. Okul yöneticileri okulda uygulanacak olan değerler eğitimi kapsamındaki
değerlerin nasıl belirlendiğini düşünmektedir? ..........................................................95
5.1.3.3.Okul yöneticileri değerler eğitimi uygulamalarında öğretmenlere nasıl destek
sağlamaktadır? ............................................................................................................95
5.1.3.4.Okul yöneticileri öğrencilerin değerleri daha iyi kazanabilmeleri için neler
yapılması gerektiğini düşünmektedir?........................................................................96
5.1.3.5. Okul yöneticileri değerler eğitiminde karşılaşılan güçlüklerin neler olduğunu
düşünmektedir?...........................................................................................................96
5.2. GÖZLEMLERDEN ELDE EDİLEN SONUÇLAR VE TARTIŞMALAR .....................................97
5.2.1. Değer Eğitimi Uygulamalarında Öğretmenler Sınıf İçerisinde Neler
Yapmaktadır? .................................................................................................................97
5.2.2. Değer Eğitimi Uygulamalarında Öğretmenlerin Kullandıkları Etkinlikler Sınıf
Seviyelerine Uygun mudur?...........................................................................................97
5.2.3. Değer Eğitimi Uygulama Sürecinde Öğretmenlerin Karşılaştıkları Güçlükler
Nelerdir?.........................................................................................................................98
5.2.4. Değer Eğitimi Uygulamalarında Değerleri Kazandırabilmek İçin Öğretmenler
Hangi Yöntem ve Teknikleri, Hangi Öğrenme Öğretme Araçlarını Kullanmaktadır? ..98
5.2.5.. Değer Eğitimi Uygulamalarında Değerleri Kazandırabilmek İçin Yapılan
Etkinliklerin Süresi Yeterli midir? .................................................................................99
xiv
5.2.6. Değer Eğitimi Uygulamalarında Değerlerin Kazanılıp Kazanılmadığını
Belirlemek İçin Öğretmenler Hangi Ölçme ve Değerlendirme Yöntemlerini
Kullanmaktadır? .............................................................................................................99
5.3. DOKÜMAN ANALİZİNDEN ELDE EDİLEN SONUÇLAR VE TARTIŞMALAR .....................100
5.3.1. Seçilen Etkinlikler Hangi Değer Eğitimi Yaklaşımına Uygun Olarak
Hazırlanmıştır? .............................................................................................................100
5.3.2. Seçilen Etkinlikler Hangi Yöntem ve Teknikleri İçermektedir?........................101
5.4. ÖNERİLER...................................................................................................................102
KAYNAKLAR ...................................................................................................................104
EKLER ...............................................................................................................................114
ÖZGEÇMİŞ .......................................................................................................................165 |
tr_TR |
dc.language.iso |
tur |
tr_TR |
dc.publisher |
AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ |
tr_TR |
dc.rights |
info:eu-repo/semantics/openAccess |
tr_TR |
dc.subject |
Değer, Değer Eğitimi, İlkokul, Program Değerlendirme |
tr_TR |
dc.title |
İLKOKUL KADEMESİNDE UYGULANAN DEĞERLER EĞİTİMİ PROGRAMININ SINIF ÖĞRETMENLERİ, OKUL PSİKOLOJİK DANIŞMANLARI VE OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİNE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ: TEK DURUMLU BİR ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI |
tr_TR |
dc.type |
masterThesis |
tr_TR |
dc.contributor.department |
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM ANABİLİM DALI |
tr_TR |