dc.description.abstract |
KOOPERATİFÇİLİK VE TARIM SİGORTASI. TÜRKİYE TARIM KREDİ
KOOPERATİFLERİNİN TARIM SİGORTASI HİZMETLERİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ; AYDIN İLİNDE BİR UYGULAMA.
Hayri TUFAN
Yüksek Lisans Tezi, Ekonomi ve Finans Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Hüseyin YILMAZ
2020, XXII + 197 sayfa
İnsan için yaşamsal, toplumlar ve ülkeler açısından da stratejik bir öneme sahip olan
gıdanın üretildiği tarım sektörü, doğal, sosyal ve ekonomik risklerden çok fazla
etkilenmektedir. Bu riskler sebebiyle, gıda tedarik zincirinde kopmalar olmaması için,
tarımsal üretimde devamlılığın sağlanması kaçınılamaz bir zorunluluktur. Tarımsal üretimde
çiftçilerin karşılaştığı birçok zorluk vardır. Üreticilerin karşılaştığı bu zorluklardan birincisi
üretim yapabilmesi için gerekli olan finansman ihtiyacı yanında ürünlerin pazarlanması gibi
sorunlardır. Üreticilerin karşılaştığı diğer önemli zorluk ise, “üstü açık fabrika” olarak
nitelendirilen tarımsal üretim sırasında, ürünlerde oluşabilecek hastalıklar ve zararlılar
yanında iklimsel olaylardan ve doğal afetlerden kaynaklan risklerdir. Sermaye yetersizliği ve
pazarlama sorunları için kooperatifçilik, üretim sırasında oluşabilecek riskler için ise tarım
sigortaları, üreticilerin sorunlarına çare olabilmektedir. Bu amaçla tarımsal üretimde
sürekliliğin sağlanabilmesi için, aktif olarak kullanılması gereken, tarım sigortaları ve
kooperatifçilik kurumlarını, bünyesinde bir arada bulunduran organizasyon olan Türkiye
Tarım Kredi Kooperatifleri üzerinden bu konunun incelenmesi, tarımsal üretimin sürekliliği
açısından olumlu sonuçları olacağı düşünülmektedir.
Aydın ilinde yapılan ankete katılan 87 TKK personelinin gözünden, üreticilerin
TARSİM tarım sigortası bilgi düzeyi ile ilgili olarak, üreticilerin belli bir düzeyde tarım
sigortası hakkında bilgisi olduğunu, ancak üreticilerin %14 oranındaki bir kısmının da tarım
sigortası konusunda bilgi noksanlığının olduğunu göstermektedir. Ayrıca kendilerinin bir risk
/afet zararına uğrayacağını düşünmeyen, daha kaderci ve umursamaz olan %39 oranında bir
kısım çiftçinin varlığı da tarım sigortasının gelişememesinin sebepleri içerisinde önemli bir
vi
yer tuttuğu görülmektedir. Yapılan ankete katılan TKK personelinin gözünden üreticilerin
tarım sigortası yaptırma isteğini azaltabilecek faktörleri anlamak amacıyla da görüşleri
alınmıştır. Üreticilerin tarım sigortası hakkında yeterli bilgiye sahip olmamaları, küçük
arazide geçimlik üretim yapan düşük gelirli çiftçilerin, sigorta primlerini yüksek bulması
tarım sigortası yaptırma isteğini azaltan sebepler olarak görülebilmektedir. Tarım sigortası
üretimi için TKK personelinin yeterlik durumunu anlamak amacıyla da görüşleri alınmıştır.
Genel olarak sigortacılık branşları ve poliçe düzenleme işlemleri ile ilgili bir eğitim alınmış
olsa da eğitim noksanlığı olduğunu düşünen bir kısım TKK personelinin olduğu
görülmektedir. Bunun yanında sigorta poliçesi düzenlerken zorlanıyorum diyen %51
oranında bir kısım personel bulunmaktadır. Bütün bunların üzerine TKK personelinin %93’ü
kendi çalıştıkları kooperatiflerinin tarım sigortası üretimini yeterli bulmadıklarını
belirtmektedirler. TKK personelinin, tarım sigortası üretimini artıramamasının sebeplerini
anlamak amacıyla görüşleri alınmıştır. Tarım sigortası üretimini artıramamasına sebep olarak
en yüksek oranda personel yetersizliği, hemen peşinden üreticilerin sonraki yıllarda
sigortalarını yenilemek istememeleri, daha sonra personelin üreticileri sigorta yaptırmaları
konusunda ikna etmekte zorlandığını söylemektedir. %35 oranındaki bir kısım TKK
personeli, kooperatifinin diğer işlerinden fırsat bulup, tarım sigortası üretimine yeterli zamanı
ayıramadığını da belirtmiştir. Son olarak da sigorta poliçesi düzenlerken yardıma ihtiyaç
duyduğunda yeterli yardımı zamanında alamadığını düşünen TKK personelinin olduğu
görülebilmektedir.
Sonuç olarak hem Türkiye’de hem de Aydın ili özelinde tarım sigortalarının
öneminin çiftçiye benimsetilip, yaygınlaştırılabilmesi için, üreticilere yönelik olarak ilgili
kurumlar tarafından yayım, tanıtım ve eğitim çalışmalarının yapılması yanında bilinçlendirme
toplantıları da yapılmalıdır. Ayrıca TKK personelinin de ihtiyaç duyduğu ek eğitimlerin
verilmesi, yeni sigortası branşlarının geliştirilerek uygulamaya konulması, tarım
sigortalarının gelişmesine katkıda bulunabilir. |
tr_TR |
dc.description.tableofcontents |
İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY SAYFASI ............................................................................................. iii
BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI ............................................................................... iv
ÖZET ...................................................................................................................................... v
ABSTRACT ..........................................................................................................................vii
ÖNSÖZ .................................................................................................................................. ix
ŞEKİLLER DİZİNİ ............................................................................................................. xiii
ÇİZELGELER/TABLOLAR .............................................................................................. xiv
GRAFİKLER DİZİNİ ......................................................................................................... xvii
EKLER DİZİNİ ................................................................................................................... xxi
KISALTMALAR DİZİNİ .................................................................................................. xxii
GİRİŞ……………………………………………..……………….…………..……...…..….1
1. BÖLÜM…………………………………………………....…………...……...…….…. 3
1. ARAŞTIRMANIN KONUSU AMACI VE ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR………..………...3
1.1. Araştırmanın Önemi ve Amacı …………….………..…..……………………..……3
1.2. Araştırmanın Konusu ………………………………………..……………...……….4
1.3. Araştırmanın Kapsamı ………..………………..............................................………5
1.4. Tarım Kredi Kooperatifleriyle İlgili Önceki Çalışmalar ………………...….…….…5
1.5. Tarım Sigortalarıyla İlgili Önceki Çalışmalar ……………………....…….….….…12
1.6. Aydın İlindeki Üreticilerin, Tarım Sigortası Bilinci………….….............……...….17
2. BÖLÜM ……………...……………….……………...…………………….….……….19
2. TÜRK TARIM SEKTÖRÜNDE KOOPERATİFÇİLİK VE TARIM SİGORTASI…....19
2.1. Tarım Sektörünün Önemi …………………….….………………...……….……...19
2.2. Türkiye’de Tarım Sektörünün Ekonomik Büyüklüğü ………......….......…….……21
2.3. Aydın İçin Tarımın Önemi………….….…...…….…………….….………..……..30
2.4. Aydın İli Tarım Sektörünün Ekonomik Büyüklüğü ……………………..…........…32
2.5. Tarımsal Üretimde Süreklilik ……………………...…………….........……...……37
2.6. Kooperatifçilik…………………….……………………………….……..………..39
2.7. Kooperatifçiliğin Dünyadaki Gelişimi ………...…………………....…...…..…….41
2.8. Kooperatifçiliğin Türkiye’deki Gelişimi …………………...............……..….……43
2.9. Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri ………..………………...……..……....……..47
2.9.1. Dünden Bugüne Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri ve Kuruluş
Kanunları …………...……...…………….…………..………..……..……47
xi
2.9.2. Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri’nin Organizasyon Yapısı…..…………48
2.9.3. Aydın ilindeki Tarım Kredi Kooperatifleri ve Organizasyon Yapısı….…….54
2.9.4. Türkiye Tarım Kredi Kooperatiflerinin Ekonomik Büyüklükleri ve
Faaliyetleri………………………..………………………………………. 55
2.10. Tarım Sigortası …………………..…...…………….…………..…………………59
2.11. Tarımda Risk Yönetimi……………...…………………...………………………..60
2.12. Tarım Sigortasının İlk Ortaya Çıkışı ve Gelişimi……………….….……...………62
2.13. Dünyada Tarım Sigortası Uygulamaları………………….……….…......………..66
2.14. Türkiye’de Tarım Sigortası Uygulamaları ………………………..…...….............68
2.15. Tarsim Tarım Sigortaları Havuzu A.Ş.’nin Organizasyon Yapısı………..…….….66
2.16. Tarsim Tarım Sigortası İşlemleri …………………………..………...…...……….68
3. BÖLÜM ………………...…………………………………………….……...…………89
3. TÜRKİYE’NİN, AYDIN İLİNİN VE TTKK’NİN TARSİM TARIM SİGORTASI
VERİLERİ………………..……..…………………………………………………...…89
3.1. Türkiye’nin Tarım Sigortası Verileri……………………………………………….89
3.1.1. Bitkisel Ürünler (Ürün ve Ağaç) Sigortası…..…..…………...………..……99
3.1.2. Büyükbaş Hayvan Hayat Sigortası……………………....….…..……...…102
3.1.3. Küçükbaş Hayvan Hayat Sigortası…………...……….…………...…..….104
3.1.4. Sera Sigortası………………………………..……..…….……….....…….106
3.1.5. Bitkisel Ürünler (İlçe Bazlı Kuraklık Verim) Sigortası ………….....……..108
3.1.6. Arıcılık (Arılı Kovan) Sigortası………….…………..…..………...…...…109
3.1.7. Kümes Hayvanları Hayat Sigortası………………………………….……111
3.1.8. Su Ürünleri Hayat Sigortası……………………………….….…….……..112
3.2. Aydın İlinin Tarım Sigortası Verileri …………............................................…….115
3.2.1. Bitkisel Ürün Sigortası (Ürün ve Ağaç Sigortası) …………….............…..119
3.2.2. Büyükbaş Hayvan Hayat Sigortası…………….………………..…..…….121
3.2.3. Küçükbaş Hayvan Hayat Sigortası………………..……….………..…….123
3.2.4. Sera Sigortası……………………….....……………...……….……..……124
3.2.5. Bitkisel Ürünler (İlçe Bazlı Kuraklık Verim) Sigortası …….......................125
3.2.6. Arıcılık (Arılı Kovan) Sigortası………………………..………………….126
3.2.7. Kümes Hayvanları Hayat Sigortası…….……...…….......................……..127
3.2.8. Su Ürünleri Hayat Sigortası……………....……..…………...……..….….128
3.3. Türkiye Tarım Kredi Kooperatiflerinin Ürettiği Tarım Sigortası Verileri .……….129
xii
4. BÖLÜM …………………...……….……………………………….………...……….132
4. ARAŞTIRMANIN MATERYAL, YÖNTEM VE BULGULARI ………...…….….….132
4.1. Materyal………………………….………….….………………….….………….132
4.2. Yöntem ……………………………….….……………….……….….………….132
4.3. Aydın İlindeki Tarım Kredi Kooperatifleri Personeline Uygulanan Tarım Sigortaları
Üretimi İle İlgili Anket Araştırması Bulguları ve Tartışma…….......…....….……133
4.3.1. Aydın İlinde Ankete Katılan TKK Personeli ile İlgili Demografik Veriler...134
4.3.2. Aydın İlinde Ankete Katılan TKK Personelinin TARSİM Tarım Sigortası
Üretimi ile İlgili Görüşleri. …………………….…………...…..……...…..137
4.3.2.1. Aydın İlinde Ankete Katılan TKK Personelinin Gözünden,
Üreticilerin Tarsim Tarım Sigortası Hakkındaki Bilgi Düzeyi......137
4.3.2.2. Aydın İlinde Ankete Katılan TKK Personelinin Gözünden,
Üreticilerin Sigorta Bilinci …………………………………....…139
4.3.2.3. Aydın İlinde Ankete Katılan TKK Personelinin Gözünden,
Üreticilerin Tarım Sigortası Yaptırma İsteğini Artırabilecek
Faktörler………………………………………………………….141
4.3.2.4. Aydın İlinde Ankete Katılan TKK Personelinin Gözünden Üreticilerin
Tarım Sigortası Yaptırma İsteğini Azaltabilecek
Faktörler.........................................................................................143
4.3.2.5. Aydın İlinde Ankete Katılan TKK Personelinin Tarım Sigortası
Üretimi İçin Yeterlik Durumu……………………..………...…....145
4.3.2.6. Aydın İlinde Ankete Katılan TKK Personelinin Tarım Sigortası
Üretimini Artıramamasının Sebepleri………………...….……….147
SONUÇ VE ÖNERİLER ………………………...….…….….…………….......……..…149
KAYNAKLAR ………………………………………………...……..…..……..………..159
EKLER ………………………………………………….……..……………...………….165
ÖZGEÇMİŞ …………………………………………..…….………………...………….197 |
tr_TR |