Özet:
KOOPERATİFÇİLİK VE TARIM SİGORTASI. TÜRKİYE TARIM KREDİ
KOOPERATİFLERİNİN TARIM SİGORTASI HİZMETLERİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ; AYDIN İLİNDE BİR UYGULAMA.
Hayri TUFAN
Yüksek Lisans Tezi, Ekonomi ve Finans Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Hüseyin YILMAZ
2020, XXII + 197 sayfa
İnsan için yaşamsal, toplumlar ve ülkeler açısından da stratejik bir öneme sahip olan
gıdanın üretildiği tarım sektörü, doğal, sosyal ve ekonomik risklerden çok fazla
etkilenmektedir. Bu riskler sebebiyle, gıda tedarik zincirinde kopmalar olmaması için,
tarımsal üretimde devamlılığın sağlanması kaçınılamaz bir zorunluluktur. Tarımsal üretimde
çiftçilerin karşılaştığı birçok zorluk vardır. Üreticilerin karşılaştığı bu zorluklardan birincisi
üretim yapabilmesi için gerekli olan finansman ihtiyacı yanında ürünlerin pazarlanması gibi
sorunlardır. Üreticilerin karşılaştığı diğer önemli zorluk ise, “üstü açık fabrika” olarak
nitelendirilen tarımsal üretim sırasında, ürünlerde oluşabilecek hastalıklar ve zararlılar
yanında iklimsel olaylardan ve doğal afetlerden kaynaklan risklerdir. Sermaye yetersizliği ve
pazarlama sorunları için kooperatifçilik, üretim sırasında oluşabilecek riskler için ise tarım
sigortaları, üreticilerin sorunlarına çare olabilmektedir. Bu amaçla tarımsal üretimde
sürekliliğin sağlanabilmesi için, aktif olarak kullanılması gereken, tarım sigortaları ve
kooperatifçilik kurumlarını, bünyesinde bir arada bulunduran organizasyon olan Türkiye
Tarım Kredi Kooperatifleri üzerinden bu konunun incelenmesi, tarımsal üretimin sürekliliği
açısından olumlu sonuçları olacağı düşünülmektedir.
Aydın ilinde yapılan ankete katılan 87 TKK personelinin gözünden, üreticilerin
TARSİM tarım sigortası bilgi düzeyi ile ilgili olarak, üreticilerin belli bir düzeyde tarım
sigortası hakkında bilgisi olduğunu, ancak üreticilerin %14 oranındaki bir kısmının da tarım
sigortası konusunda bilgi noksanlığının olduğunu göstermektedir. Ayrıca kendilerinin bir risk
/afet zararına uğrayacağını düşünmeyen, daha kaderci ve umursamaz olan %39 oranında bir
kısım çiftçinin varlığı da tarım sigortasının gelişememesinin sebepleri içerisinde önemli bir
vi
yer tuttuğu görülmektedir. Yapılan ankete katılan TKK personelinin gözünden üreticilerin
tarım sigortası yaptırma isteğini azaltabilecek faktörleri anlamak amacıyla da görüşleri
alınmıştır. Üreticilerin tarım sigortası hakkında yeterli bilgiye sahip olmamaları, küçük
arazide geçimlik üretim yapan düşük gelirli çiftçilerin, sigorta primlerini yüksek bulması
tarım sigortası yaptırma isteğini azaltan sebepler olarak görülebilmektedir. Tarım sigortası
üretimi için TKK personelinin yeterlik durumunu anlamak amacıyla da görüşleri alınmıştır.
Genel olarak sigortacılık branşları ve poliçe düzenleme işlemleri ile ilgili bir eğitim alınmış
olsa da eğitim noksanlığı olduğunu düşünen bir kısım TKK personelinin olduğu
görülmektedir. Bunun yanında sigorta poliçesi düzenlerken zorlanıyorum diyen %51
oranında bir kısım personel bulunmaktadır. Bütün bunların üzerine TKK personelinin %93’ü
kendi çalıştıkları kooperatiflerinin tarım sigortası üretimini yeterli bulmadıklarını
belirtmektedirler. TKK personelinin, tarım sigortası üretimini artıramamasının sebeplerini
anlamak amacıyla görüşleri alınmıştır. Tarım sigortası üretimini artıramamasına sebep olarak
en yüksek oranda personel yetersizliği, hemen peşinden üreticilerin sonraki yıllarda
sigortalarını yenilemek istememeleri, daha sonra personelin üreticileri sigorta yaptırmaları
konusunda ikna etmekte zorlandığını söylemektedir. %35 oranındaki bir kısım TKK
personeli, kooperatifinin diğer işlerinden fırsat bulup, tarım sigortası üretimine yeterli zamanı
ayıramadığını da belirtmiştir. Son olarak da sigorta poliçesi düzenlerken yardıma ihtiyaç
duyduğunda yeterli yardımı zamanında alamadığını düşünen TKK personelinin olduğu
görülebilmektedir.
Sonuç olarak hem Türkiye’de hem de Aydın ili özelinde tarım sigortalarının
öneminin çiftçiye benimsetilip, yaygınlaştırılabilmesi için, üreticilere yönelik olarak ilgili
kurumlar tarafından yayım, tanıtım ve eğitim çalışmalarının yapılması yanında bilinçlendirme
toplantıları da yapılmalıdır. Ayrıca TKK personelinin de ihtiyaç duyduğu ek eğitimlerin
verilmesi, yeni sigortası branşlarının geliştirilerek uygulamaya konulması, tarım
sigortalarının gelişmesine katkıda bulunabilir.