YURT DIŞINDAKİ TÜRK ÇOCUKLARI İÇİN TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

YURT DIŞINDAKİ TÜRK ÇOCUKLARI İÇİN TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ DEĞERLENDİRİLMESİ Burcu HANCI YANAR Doktora Tezi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Eğitim Programları ve Öğretim Ana Bilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Asuman Seda SARACALOĞLU 2020, XXII + 304 sayfa Bu çalışmada yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının ana dili eğitimi almasını ve Türk kültürünü edinmelerini amaçlayan 2009 yılında ve 2018 yılında uygulamaya konan Yurt Dışındaki Türk Çocukları için Türkçe ve Türk Kültürü Dersi Öğretim Programlarının (TTKDÖP) 1. sınıftan 3. sınıfa kadar olan bölümleri değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı bu iki programın bütün öğelerini Demirel Analitik Program Değerlendirme Modeli (DAPDEM) ile değerlendirmek, ortaya çıkan sonuçları karşılaştırrmak, 2009 yılında yayınlanan programın zayıf yanlarında iyileştirilmeye gidilip gidilmediğini ve 2018 yılında yayınlanan programın zayıf öğelerini tespit etmektir. İç içe geçmiş karma desende gerçekleştirilen bu çalışma, Almanya Federal Cumhuriyeti, Baden-Württemberg Eyaleti Stuttgart Başkonsolosluğu görev bölgesindeki 24 okulda okuyan 160 öğrenci, bu bölgede çalışan beş öğretmen, iki bölge koordinatörü, beş Alman ilkokulu müdürü, beş öğrenci velisi, iki sivil toplum kuruluşu temsilcisi, üç öğrenci ve yazılı doküman incelemesini yapan üç program geliştirme uzmanının katılımıyla gerçekleşmiştir. Nitel araştırma bölümü çoklu durum deseninde ve nicel bölümü tek grup öntest-sontestli desende düzenlenen araştırmanın verileri doküman analizi, görüşme, gözlem, SWOT analizi teknikleri, ölçek ve başarı testleri uygulanarak toplanmıştır. Çalışmanın nicel verilerinin toplanmasında araştırmacı tarafından geliştirilen, okuma-dilbilgisi, dinleme, yazma başarı testleri, konuşma kontrol listesi, Türk Kültürüne Uyum Ölçeği ve Şen (2011) trafından geliştirilen Anadiline Yönelik Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmanın nitel verilerinin toplanmasında okul müdürü, veli, öğretmen, koordinatör ve öğrenci yarı yapılandırılmış görüşme formları, gözlem formu ve yazılı doküman olan programların incelenmesinde DAPDEM ölçütlerine göre oluşturulmuş uzman değerlendirme formu kullanılmıştır. Veri toplama araçlarının geçerlik güvenirliğinin sağlanması için başarı testlerine madde güçlük ve ayırıcılık indeksleri, KR-20 testi, ölçeklere vi Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizleri ve Cronbach Alpha güvenirlik testi yapılmış, nitel veri toplama araçları için uzman kanısına başvurulmuş ve kapsam geçerliği, görünüş geçerliği için alınan görüşler doğrultusunda gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Çalışmanın nicel verilerinin analizinde t-testi kullanılmış, nitel veriler içerik analizine tabii tutulmuştur. Sonuç olarak TTKDÖP’lerin bağlamında program geliştirme çalışma grupları ve felsefi temellerinin açıklanmadığı, yeni programın geliştirme aşamasında yapılan ihtiyaç analiziyle paydaş beklentilerinin tam olarak karşılanamadığı ve programın kullanım kılavuzlarının olmadığı görülmüştür. Progamların hedef/kazanımlarının bazılarının öğrenci hazırbulunuşluğuna uygun olmadığı ve bu nedenle konu alanı ile uyumlu ve kendi içinde tutarlı olmalarına rağmen ulaşılabilir olmadıkları saptanmıştır. Eski pogramda içerik öğesinin, öğrenci duyuşsal özelliklerine ve konu alanına uygun olmayan konuları içerdiği, yeni programda içeriğin çok geniş olduğu ve kazanımlarla örtüştürülmediği ve belirlenen öğretim süresinin uygun olmadığı tespit edilmiştir. Programın öğrenme öğretme sürecinde örnek etkinliklere yer verilmediği, öğretmenler tarafından uygulanan öğrenme öğretme etkinliklerin öğrenci özelliklerine uygun, daha çok okuma ve dinlemeye yönelik olduğu, zaman zaman hedef kazanımlardan uzaklaştığı, sunuş yoluyla öğretim stratejisi, düz anlatım ve oyunla öğretim yöntemlerine yer verildiği, teknoloji kullanımından yararlanıldığı, önerilen materyallerin kolay ulaşılır, ekonomik olduğu görülmüştür. Programın ölçme değerlendirme öğesi konusunda eski programdakinden daha zayıf hale geldiği, öğretmenlerin uygun ölçme değerlendirme araçları ve yöntemlerini kullanmadığı tespit edilmiştir. Programların program değerlendirme süreci ile ilgili bir planlama da yapılmamıştır. Programın çıktıları ise öğrencilerin her iki programda da derse yönelik olumlu tutum ve Türk kültürüne iyi düzeyde uyum göstermeleri, okuma ve dilbilgisi, dinleme, konuşma becerisinde orta düzeyde ve yazma becerisinde geçer düzeyinde puanlara sahip olmalarıdır. Yeni programın iyileştirilmesi için bağlamının açıklanması, hedef/kazanımlarının yeniden düzenlenmesi, içerik öğesinin sadeleştirilmesi, ölçme ve değerlendirme öğesinin yeterli açıklamalar yapılarak, geçerli güvenilir ölçme araçları ile güçlendirilmesi ve her bir öğeye ilişkin açıklamaların ayrıntılandırılması gerektiği düşünülmektedir