Abstract:
SEÇİLİ OECD ÜLKELERİNDE SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK
BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ
Aycan AYGÜN
Yüksek Lisans Tezi, İktisat Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Doç. Dr. Abdullah ÖZDEMİR
2020, XVII+ 165 sayfa
Sağlık, bireyin yalnızca fiziksel açıdan sağlıklı olması değil, aynı zamanda mental ve
psikolojik açıdan da sağlıklı olması anlamına gelmektedir. Sağlık hizmetlerine verilen önem
ülke içerisinde ekonomik göstergelerinde olumlu etkilenmesini sağlayacaktır. Ulusun ve
bireylerin kalkınabilmesi için sağlık hizmetleri önem arz etmektedir. Bireylerin ve
toplumların sağlık açısından yeterli düzeye erişebilmesi için yaşadığı coğrafyada ekonomik
açıdan güçlü ve sürdürülebilir politikaların benimsenmesi gereklidir. Bu açıdan ülke içinde
sağlığa ayrılan pay ile beşerî sermaye arasında yakın bir ilişki vardır. Fiziksel ve zihinsel
açıdan tam iyilik haline sahip olan toplumlarda arz cephesinde olumlu etkiler görülecek ve
sonuçta ülke ekonomisine katkısı da pozitif olacaktır. Tam tersi durumda fiziksel ve zihinsel
sağlığı yerinde olmayan toplumlarda üretimde istenilen seviye yakalanamayacak ve bu
durumdan ülke ekonomisi olumsuz yönde etkilenecektir.
Çalışmanın amacı, seçili OECD Ülkeleri (Türkiye, Portekiz, Norveç, Kanada ve
ABD)’nde Kişi Başı Sağlık Harcamaları (KBSH), Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH), Doğuşta
Beklenen Yaşam Süresi (DBYS) ve Tüketici Fiyat Endeksi (TUFE) değişkenleri kullanılarak
KBSH ile GSYH arasındaki ilişkiyi açıklamaya yöneliktir. Engel-Granger casulity
nedensellik testi uygulanmıştır. Bulgulardan elde edilen sonuçlar değerlendirilmiştir.
Bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkilerini incelemek amacıyla EKK
yöntemiyle regresyon analizi oluşturulmuştur.
EKK yönteminin regresyon analizinin değerlendirilmesi sonucunda; Türkiye’de
TUFE bağımsız değişkenlerinin KBSH bağımlı değişkeni üzerinde negatif etki oluşturduğu
ve aralarında ters yönlü ilişkinin var olduğu görülmektedir. Bu durumun aksine DBYS ve
GSYH bağımsız değişkenlerinin KBSH bağımlı değişkeni üzerindeki etkisi pozitiftir.
Portekiz, Norveç, Kanada ve ABD’de, GSYH ve DBYS bağımsız değişkenlerinin KBSH
vi
bağımlı değişkeni üzerindeki etkisi pozitif olurken, TUFE bağımsız değişkeninin KBSH
bağımlı değişkeni üzerindeki etkisi negatiftir. EKK yöntemi regresyon tahminine göre
Türkiye, Portekiz, Norveç, Kanada ve ABD benzer sonuçları içermektedir.
Engle-Granger nedensellik analiz sonuçlarına göre genel olarak; Türkiye’de GSYH
değişkeninden KBSH ve TUFE değişkenlerine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi
görülürken, KBSH değişkeninden TUFE değişkenine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi
tespit edilmiştir. Portekiz’de GSYH değişkeninden KBSH değişkenine ve DBYS
değişkeninden TUFE değişkenine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisinin olduğu sonucuna
ulaşılmıştır. Norveç’te DBYS ve TUFE değişkenlerinden KBSH değişkenine, DBYS
değişkeninden TUFE değişkenine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisinin olduğu sonucu elde
edilmiştir. Kanada’da KBSH ve GSYH değişkenlerinden TUFE değişkenine ve GSYH
değişkeninden de DBYS değişkenine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisinin varlığı tespit
edilmiştir.
Analiz sonuçları genel olarak günümüzde yaşanan pandemi ile ilişkilendirilirse,
KBSH, GSYH, DBYS ve TUFE arasında yakın ilişkinin bulunması sonucunda ülkelerde
salgının kontrol altına alınabilmesi amacıyla öncelikle hükümetlerin yeni kurumsallaşma
adımları atmaları gerekmektedir. Bu kurumsallaşma adımları, halkın sağlığını korumak
amacıyla koruyucu sağlık hizmetlerini geliştirmeye yönelik olabileceği gibi doğrudan nakdi
yardım paketlerini sunarak halkın gelirini arttırmaya yönelikte olabilir.