SEÇİLİ OECD ÜLKELERİNDE SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ

Abstract

SEÇİLİ OECD ÜLKELERİNDE SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ Aycan AYGÜN Yüksek Lisans Tezi, İktisat Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Doç. Dr. Abdullah ÖZDEMİR 2020, XVII+ 165 sayfa Sağlık, bireyin yalnızca fiziksel açıdan sağlıklı olması değil, aynı zamanda mental ve psikolojik açıdan da sağlıklı olması anlamına gelmektedir. Sağlık hizmetlerine verilen önem ülke içerisinde ekonomik göstergelerinde olumlu etkilenmesini sağlayacaktır. Ulusun ve bireylerin kalkınabilmesi için sağlık hizmetleri önem arz etmektedir. Bireylerin ve toplumların sağlık açısından yeterli düzeye erişebilmesi için yaşadığı coğrafyada ekonomik açıdan güçlü ve sürdürülebilir politikaların benimsenmesi gereklidir. Bu açıdan ülke içinde sağlığa ayrılan pay ile beşerî sermaye arasında yakın bir ilişki vardır. Fiziksel ve zihinsel açıdan tam iyilik haline sahip olan toplumlarda arz cephesinde olumlu etkiler görülecek ve sonuçta ülke ekonomisine katkısı da pozitif olacaktır. Tam tersi durumda fiziksel ve zihinsel sağlığı yerinde olmayan toplumlarda üretimde istenilen seviye yakalanamayacak ve bu durumdan ülke ekonomisi olumsuz yönde etkilenecektir. Çalışmanın amacı, seçili OECD Ülkeleri (Türkiye, Portekiz, Norveç, Kanada ve ABD)’nde Kişi Başı Sağlık Harcamaları (KBSH), Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH), Doğuşta Beklenen Yaşam Süresi (DBYS) ve Tüketici Fiyat Endeksi (TUFE) değişkenleri kullanılarak KBSH ile GSYH arasındaki ilişkiyi açıklamaya yöneliktir. Engel-Granger casulity nedensellik testi uygulanmıştır. Bulgulardan elde edilen sonuçlar değerlendirilmiştir. Bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkilerini incelemek amacıyla EKK yöntemiyle regresyon analizi oluşturulmuştur. EKK yönteminin regresyon analizinin değerlendirilmesi sonucunda; Türkiye’de TUFE bağımsız değişkenlerinin KBSH bağımlı değişkeni üzerinde negatif etki oluşturduğu ve aralarında ters yönlü ilişkinin var olduğu görülmektedir. Bu durumun aksine DBYS ve GSYH bağımsız değişkenlerinin KBSH bağımlı değişkeni üzerindeki etkisi pozitiftir. Portekiz, Norveç, Kanada ve ABD’de, GSYH ve DBYS bağımsız değişkenlerinin KBSH vi bağımlı değişkeni üzerindeki etkisi pozitif olurken, TUFE bağımsız değişkeninin KBSH bağımlı değişkeni üzerindeki etkisi negatiftir. EKK yöntemi regresyon tahminine göre Türkiye, Portekiz, Norveç, Kanada ve ABD benzer sonuçları içermektedir. Engle-Granger nedensellik analiz sonuçlarına göre genel olarak; Türkiye’de GSYH değişkeninden KBSH ve TUFE değişkenlerine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi görülürken, KBSH değişkeninden TUFE değişkenine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Portekiz’de GSYH değişkeninden KBSH değişkenine ve DBYS değişkeninden TUFE değişkenine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Norveç’te DBYS ve TUFE değişkenlerinden KBSH değişkenine, DBYS değişkeninden TUFE değişkenine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisinin olduğu sonucu elde edilmiştir. Kanada’da KBSH ve GSYH değişkenlerinden TUFE değişkenine ve GSYH değişkeninden de DBYS değişkenine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisinin varlığı tespit edilmiştir. Analiz sonuçları genel olarak günümüzde yaşanan pandemi ile ilişkilendirilirse, KBSH, GSYH, DBYS ve TUFE arasında yakın ilişkinin bulunması sonucunda ülkelerde salgının kontrol altına alınabilmesi amacıyla öncelikle hükümetlerin yeni kurumsallaşma adımları atmaları gerekmektedir. Bu kurumsallaşma adımları, halkın sağlığını korumak amacıyla koruyucu sağlık hizmetlerini geliştirmeye yönelik olabileceği gibi doğrudan nakdi yardım paketlerini sunarak halkın gelirini arttırmaya yönelikte olabilir.