dc.contributor.advisor |
Dinçer, Beste |
|
dc.contributor.author |
Kolan, Halil İbrahim |
|
dc.date.accessioned |
2021-09-17T10:01:52Z |
|
dc.date.available |
2021-09-17T10:01:52Z |
|
dc.date.issued |
2020 |
|
dc.date.submitted |
2020 |
|
dc.identifier.uri |
http://hdl.handle.net/11607/4274 |
|
dc.description.abstract |
LİSE ÖĞRENCİLERİNİN PROBLEMLİ İNTERNET KULLANIMININ ÖĞRENME
SORUMLULUĞUNU YORDAMA GÜCÜ
Halil İbrahim KOLAN
Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Dr. Öğretim Üyesi Beste DİNÇER
2020, xix + 158 Sayfa
Bu araştırmanın temel amacı, lise öğrencilerinin problemli internet kullanımları
ile öğrenme sorumlulukları arasındaki ilişkinin belirlenen alt problemler doğrultusunda
incelenmesidir. Araştırmanın örneklem grubunu, 2019-2020 eğitim öğretim yılında
Aydın ili Efeler ilçesindeki farklı okul türlerinde öğrenim gören 1005 lise öğrencisi
oluşturmaktadır. İlişkisel (korelasyonel) tarama modelinin kullanıldığı nicel türdeki bu
araştırmada veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu, Problemli İnternet
Kullanımı Ölçeği (Ergen Formu) (Ceyhan ve Ceyhan, 2009) ve Öğrenme Sorumluluğu
Ölçeği (Lise Öğrencisi Formu) (Yeşil, 2013) kullanılmıştır. Araştırma kapsamında
toplanan verilerin analizi için betimsel istatistikler ile ilişkili örneklemler t-testi,
bağımsız örneklemler t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), LSD çoklu
karşılaştırma testi, pearson momentler çarpımı korelasyontesti ve çoklu doğrusal
regresyon analizi kullanılmıştır.
Araştırmada elde edilen sonuçlara göre, lise öğrencilerinin problemli internet
kullanımlarının düşük düzeyde olduğu, aşırı kullanım alt boyutunda ise orta düzeyde
olduğu görülmüştür. Cinsiyet, sınıf düzeyi, okul türü, günlük internet kullanım süresi,
internet kullanım amacı ve algılanan akademik başarı değişkenleri ile problemli internet
kullanımıarasında anlamlı farklılık olduğu bulgulanmıştır. Anne eğitim ve baba eğitim
düzeyi ile problemli internet kullanımı arasında anlamlı farklılık olmadığı saptanmıştır.
Araştırma sonuçlarına göre katılımcı öğrencilerin öğrenme sorumluluklarınıniyi düzeyde
olduğu görülmüştür. Dış yönetimli öğrenme sorumlulukları ile öz yönetimli öğrenme
sorumlulukları arasında anlamlı düzeyde farklılaşma bulunmuştur. Öğrencilerin dış
yönetimli öğrenme sorumlulukları puanları öz yönetimli öğrenme sorumlulukları
puanlarından anlamlı düzeyde daha yüksek bulgulanmıştır. Lise öğrencilerinin öğrenme
v
sorumlulukları puanlarınıncinsiyet, günlük internet kullanım süresi, internet kullanım
amacı ve algılanan akademik başarı değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaştığı
görülmüştür. Sınıf düzeyi, okul türü, anne eğitim düzeyi ve baba eğitim düzeyi
ileöğrenme sorumlulukları arasında anlamlı farklılık saptanmamıştır. Araştırmada
problemli internet kullanımının ve öğrenme sorumluluğunun açıklanmasında en yüksek
etki büyüklüğü değerleri günlük internet kullanım süresi değişkeninde tespit edilmiştir.
Problemli internet kullanımı ile öğrenme sorumlulukları arasında orta düzeyde negatif
yönlü anlamlı ilişki bulunmuştur.Çoklu regresyon analizi sonucunda internetin olumsuz
sonuçları ve aşırı kullanım alt boyut puanlarının öğrenme sorumluluklarını anlamlı
düzeyde yordadığıbulgulanmıştır. Sosyal fayda/sosyal rahatlık alt boyutunun ise
öğrenme sorumlulukları üzerinde anlamlı düzeyde etkisinin olmadığı belirlenmiştir. |
tr_TR |
dc.description.tableofcontents |
İÇİNDEKİLER
ÖZET .....................................................................................................................................iv
ABSTRACT...........................................................................................................................vi
ÖNSÖZ ................................................................................................................................viii
ŞEKİLLER DİZİNİ............................................................................................................xiii
TABLOLAR DİZİNİ..........................................................................................................xiv
EKLER DİZİNİ.............................................................................................................. xiviii
KISALTMALAR DİZİNİ.................................................................................................xix
BÖLÜM I................................................................................................................................1
1. GİRİŞ...........................................................................................................................1
1.1. Problem Durumu ...................................................................................................1
1.2. Araştırmanın Amacı ..............................................................................................6
1.3. Araştırmanın Önemi..............................................................................................7
1.4. Varsayımlar ...........................................................................................................9
1.5. Sınırlılıklar...........................................................................................................10
1.6. Tanımlar ..............................................................................................................10
BÖLÜM II............................................................................................................................11
2. KURAMSAL ÇERÇEVE ........................................................................................11
2.1. Problemli İnternet Kullanımı ile İlgili Kuramsal Çerçeve ..................................11
2.1.1. İnternetin Tanımı ve Tarihçesi.........................................................................11
2.1.2. Türkiye’de İnternetin Gelişimi ........................................................................11
2.1.3. Problemli İnternet Kullanımı ...........................................................................11
2.1.4. Problemli İnternet Kullanımı Tanı Ölçütleri....................................................11
2.1.4.1. Young’ın İnternet Bağımlılığı İçin Tanı Ölçütleri .................................11
2.1.4.2. Problemli İnternet Kullanımı Tanı Ölçütleri (Shapira vd.) ....................11
2.1.4.3. Goldberg’in İnternet Bağımlılığı İçin Tanı Ölçütleri .............................11
2.1.4.4. DSM-5’te İnternette Oyun Oynama Bozukluğu İçin Önerilen Tanı
Ölçütleri...............................................................................................................11
2.1.5. Problemli İnternet Kullanımını Açıklayan Modeller ......................................11
2.1.5.1.Young’ın Dört Kategori Modeli..............................................................11
2.1.5.2.Davis’ın Bilişsel-Davranışçı Yaklaşımına Dayalı Patolojik İnternet
Kullanımı Modeli ................................................................................................11
2.1.5.3.Caplan’ın Problemli İnternet Kullanımı Modeli .....................................24
2.1.5.4.İnternet Bağımlılığında Nöropsikolojik Zincir Modeli ...........................26
x
2.1.5.5.Grohol’ün İnternet Bağımlılığı Modeli ...................................................27
2.1.5.6.Suler İnternet Bağımlılığı Kuramı...........................................................29
2.1.5.7. Feindel’ın Biyopsikososyal Yaklaşım Modeli .......................................11
2.1.6.Sağlıklı İnternet Kullanımı ...............................................................................32
2.2. Öğrenme Sorumluluğu ile İlgili Kuramsal Çerçeve............................................33
2.2.1. Sorumluluk.......................................................................................................33
2.2.2. Öğrenme Sorumluluğu.....................................................................................34
2.3. Problemli İnternet Kullanımı ile Öğrenme Sorumluluğu Arasındaki İlişki ........39
BÖLÜM III...........................................................................................................................40
3. İLGİLİ ARAŞTIRMALAR.....................................................................................40
3.1. Problemli İnternet Kullanımı ile İlgili Yapılan Araştırmalar..............................40
3.2. Öğrenme Sorumluluğu ile ilgili Yapılan Araştırmalar........................................44
BÖLÜM IV...........................................................................................................................53
4. YÖNTEM ..................................................................................................................55
4.1. Araştırmanın Modeli ...........................................................................................55
4.2. Araştırma Evreni ve Örneklem............................................................................56
4.3. Veri Toplama Araçları.........................................................................................58
4.3.1. Kişisel Bilgi Formu......................................................................................58
4.3.2. Problemli İnternet Kullanımı Ölçeği (Piko-E).............................................58
4.3.3. Öğrenme Sorumluluğu Ölçeği (ÖSÖ-II)......................................................59
4.4. Verilerin Analizi..................................................................................................60
BÖLÜM V ............................................................................................................................62
5. BULGULAR..............................................................................................................64
5.1. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı Düzeylerine İlişkin
Bulgular.........................................................................................................................64
5.2. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı Düzeylerinin Demografik
Değişkenlere Göre Farklılaşma Durumuna İlişkin Bulgular...................................64
5.2.1. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı Düzeylerinin Cinsiyete
Göre Farklılaşması......................................................................................................65
5.2.2. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı DüzeylerininSınıf Düzeyi
Değişkenine Göre Farklılaşması.................................................................................66
5.2.3. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı Düzeylerinin Okul
Türlerine Göre Farklılaşması......................................................................................65
5.2.4. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı Düzeylerinin Anne Eğitim
Düzeyi Değişkenine Göre Farklılaşması ....................................................................71
5.2.5. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı Düzeylerinin Baba Eğitim
Düzeyi Değişkenine Göre Farklılaşması ....................................................................73
xi
5.2.6. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı Düzeylerinin Günlük
İnternet Kullanım Süresi Değişkenine Göre Farklılaşması ........................................75
5.2.7. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı Düzeylerinin İnternet
Kullanım Amacı Değişkenine Göre Farklılaşması.....................................................80
5.2.8. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı DüzeylerininAlgılanan
Akademik Başarı Değişkenine Göre Farklılaşması....................................................84
5.3. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluğu Düzeylerine İlişkin Bulgular..86
5.4. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluğu DüzeylerininDemografik
Değişkenlere Göre Farklılaşma Durumuna İlişkin Bulgular...................................87
5.4.1. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluğu Düzeylerinin Cinsiyete Göre
Farklılaşması...............................................................................................................87
5.4.2. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluğu Düzeylerinin Sınıf Düzeyi
Değişkenine Göre Farklılaşması.................................................................................88
5.4.3. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluğu DüzeylerininOkul Türü
Değişkenine Göre Farklılaşması.................................................................................90
5.4.4. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluğu Düzeylerinin Anne Eğitim
Düzeyi Değişkenine Göre Farklılaşması ....................................................................93
5.4.5. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluğu Düzeylerinin Baba Eğitim
Düzeyi Değişkenine Göre Farklılaşması ....................................................................94
5.4.6. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluğu Düzeylerinin Günlük İnternet
Kullanım Süresi Değişkenine Göre Farklılaşması......................................................96
5.4.7. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluğu Düzeylerinin İnternet Kullanım
Amacı Değişkenine Göre Farklılaşması ..................................................................100
5.4.8. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluğu DüzeylerininAlgılanan
Akademik Başarı Değişkenine Göre Farklılaşması..................................................103
5.5. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımları ile Öğrenme
Sorumlulukları Arasındaki İlişkiye Ait Bulgular....................................................106
5.6. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı ve Alt Boyutlarının
Öğrenme Sorumluluklarını Yordamasına İlişikin Bulgular ..................................107
BÖLÜM VI.........................................................................................................................108
6. TARTIŞMA ve SONUÇ.........................................................................................109
6.1. Tartışma ve Sonuçlar.........................................................................................108
6.1.1. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımı Düzeyleri İle İlgili
Bulguların Tartışılması .............................................................................................109
6.1.2. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Cinsiyet Değişkene
Göre Tartışılması ......................................................................................................110
xii
6.1.3. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Sınıf Düzeyi
Değişkene Göre Tartışılması ....................................................................................112
6.1.4. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Okul Türü Değişkene
Göre Tartışılması ......................................................................................................112
6.1.5. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Ebeveyn Eğitim
Düzeyleri Değişkene Göre Tartışılması....................................................................113
6.1.6. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Günlük İnternet
Kullanım Süresi Değişkene Göre Tartışılması .........................................................114
6.1.7. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının İnternet Kullanım
Amacı Değişkene Göre Tartışılması.........................................................................115
6.1.8. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımının Algılanan Akademik
Başarı Değişkene Göre Tartışılması .........................................................................116
6.2.1. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluğu Düzeyleri İle İlgili Bulguların
Tartışılması ...............................................................................................................117
6.2.2. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluklarının Cinsiyet Değişkene Göre
Tartışılması ...............................................................................................................118
6.2.3. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluklarının Sınıf Düzeyi Değişkene
Göre Tartışılması ......................................................................................................118
6.2.4. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluklarının Okul Türü Değişkene Göre
Tartışılması ...............................................................................................................119
6.2.5. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluklarının Anne-Baba Eğitim
Düzeyleri Değişkene Göre Tartışılması....................................................................120
6.2.6. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluklarının Günlük İnternet Kullanım
Süresi Değişkene Göre Tartışılması .........................................................................120
6.2.7. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluklarının İnternet Kullanım Amacı
Değişkene Göre Tartışılması ....................................................................................121
6.2.8. Lise Öğrencilerinin Öğrenme Sorumluluklarının Algılanan Akademik
Başarı Değişkene Göre Tartışılması .........................................................................122
6.3. Lise Öğrencilerinin Problemli İnternet Kullanımları ile Öğrenme
Sorumlulukları Arasındaki İlişkinin Tartışılması .....................................................123
6.4. Öneriler..............................................................................................................123
6.4.1. Uygulayıcılara Yönelik Öneriler................................................................123
6.4.2. Araştırmacılara Yönelik Öneriler...............................................................123
7. KAYNAKLAR ..............................................................................................................125
8. EKLER ...........................................................................................................................151
Ek 1. Kullanılan Ölçme Araçları..................................................................................151
Ek 2. Ölçme Araçlarının Kullanım İzinleri ..................................................................155
Ek 3. Ölçme Araçlarının Uygulanması için Alınan İlgili İzinler .................................156
ÖZGEÇMİŞ .......................................................................................................................158 |
tr_TR |
dc.language.iso |
tur |
tr_TR |
dc.publisher |
AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ |
tr_TR |
dc.rights |
info:eu-repo/semantics/openAccess |
tr_TR |
dc.subject |
Problemli İnternet Kullanımı, İnternet Bağımlılığı, Öğrenme Sorumluluğu, İnternetin Olumsuz Sonuçları, İnternetin Aşırı Kullanımı |
tr_TR |
dc.title |
LİSE ÖĞRENCİLERİNİN PROBLEMLİ İNTERNET KULLANIMININ ÖĞRENME SORUMLULUĞUNU YORDAMA GÜCÜ |
tr_TR |
dc.type |
masterThesis |
tr_TR |
dc.contributor.department |
AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI EĞİTİM PROGRAMLARI VE ÖĞRETİM YÜKSEK LİSANS PROGRAMI |
tr_TR |