dc.contributor.advisor |
Bulut, Şahin |
|
dc.contributor.author |
Uyar, Şule |
|
dc.date.accessioned |
2021-09-17T10:01:44Z |
|
dc.date.available |
2021-09-17T10:01:44Z |
|
dc.date.issued |
2020 |
|
dc.date.submitted |
2020 |
|
dc.identifier.uri |
http://hdl.handle.net/11607/4273 |
|
dc.description.abstract |
TEKNOLOJİ TRANSFERİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ:
TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1984-2018)
Şule UYAR
Yüksek Lisans Tezi, Ekonomi ve Finans Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Dr. Öğr. Üyesi Şahin BULUT
2020, XXIV + 153 sayfa
Küresel rekabet sürecinde, ülkelerin ekonomik büyüme ve kalkınmaları sadece sahip
oldukları fiziksel kaynaklarla değil; yeni teknolojiler üretebilme, ürettikleri teknolojileri ihraç
edebilme ve etkin olarak kullanabilme kapasiteleri ile de ölçülmektedir. Teknoloji ve
teknolojik bilgi, teknolojiyi üreten ülkelerden diğer ülkelere teknoloji transferi aracılığı ile
yayılmaktadır. Gelişmekte olan ülkeler açısından teknolojiyi edinmenin en iyi yolu teknoloji
transferidir. Kendi teknolojilerini üretmekten yoksun olan ülkelerin, gelişmiş ülkelerin
ürettikleri ve kullandıkları teknolojileri ithal ederek, edindikleri teknolojileri üretim
süreçlerine dâhil etmeleri teknoloji transferi sayesinde gerçekleşmektedir. Gelişmekte olan
ülkeler ya da firmalar, gelişmiş ülkelerden edindikleri bu teknolojileri geliştirerek
üretimlerindeki teknolojik boşluğu kapatır ve ekonomik gelişimlerine katkıda bulunurlar. Bu
çalışmada 1984-2018 döneminde Türkiye ekonomisinde teknoloji transferi ve ekonomik
büyüme arasındaki ilişki Zaman Serisi Analizi teknikleriyle incelenmiştir. Analizde bağımlı
değişken olarak gayri safi yurt içi hâsıla (GSYİH) verisi kullanılırken, doğrudan yabancı
sermaye yatırımları ve toplam patent başvuru sayısı verileri bağımsız değişkenler olarak
modele eklenmiştir. Değişkenler arasındaki eşbütünleşme ilişkisini araştırmak için Johansen
Eşbütünleşme testi kullanılmıştır. Kısa ve uzun dönem ilişki Vektör Hata Düzeltme Modeli
(VEC) yardımıyla araştırılmıştır. Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisini belirlemek için
Granger Nedensellik Testi uygulanmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular sonucunda,
teknoloji transferi ile ekonomik büyüme arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. |
tr_TR |
dc.description.tableofcontents |
İÇİNDEKİLER
ÖZET.......................................................................................................................................v
ABSTRACT ...........................................................................................................................vi
ÖNSÖZ..................................................................................................................................vii
ŞEKİLLER DİZİNİ ...............................................................................................................xii
TABLOLAR DİZİNİ............................................................................................................xiii
GRAFİKLER DİZİNİ...........................................................................................................xiv
KISALTMALAR DİZİNİ .....................................................................................................xv
GİRİŞ.......................................................................................................................................1
1. BÖLÜM ..............................................................................................................................3
1. TEKNOLOJİ TRANSFERİ................................................................................................3
Teknolojinin Tanımı...................................................................................................3
Teknoloji ile İlgili Kavramlar ....................................................................................4
Bilgi....................................................................................................................4
Buluş...................................................................................................................7
Yenilik ................................................................................................................7
Teknoloji Transferi Kavramı......................................................................................9
Teknoloji Transferinde Taraflar .......................................................................11
Teknoloji Transferinin Gerekçeleri ..................................................................12
Teknoloji Transferinin Aşamaları ....................................................................13
1.3.3.1. Teknolojinin Edinilmesi ve Benimsenmesi ............................................13
1.3.3.2. Teknolojinin Özümsenmesi ve Uyarlanması ..........................................14
1.3.3.3. Teknolojinin İyileştirilmesi ve Geliştirilmesi .........................................14
1.3.3.4. Teknolojinin Yaratılması ve Yaygınlaştırılması.....................................15
Teknoloji Transferinin Maliyeti .......................................................................15
Teknoloji Transferinin Riskleri........................................................................17
ix
Teknoloji Transferi Yöntemleri................................................................................18
Doğrudan Teknoloji Transferi Yöntemleri.......................................................19
1.4.1.1. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları.................................................19
1.4.1.2. Ortak Girişim ..........................................................................................22
1.4.1.3. Birleşme ve Satın Alma Yoluyla Teknoloji Transferi ............................23
1.4.1.4. Stratejik İşbirliği .....................................................................................23
Teknoloji Transfer Sözleşmeleri Yoluyla Teknoloji Transfer Yöntemleri ......24
1.4.2.1. Lisans Anlaşmaları..................................................................................24
1.4.2.2. Anahtar Teslim Anlaşmalar ....................................................................27
1.4.2.3. Yönetim Sözleşmeleri.............................................................................27
1.4.2.4. Teknik Yardım Sözleşmeleri ..................................................................27
Teknik İşbirliği Anlaşmaları Yoluyla Teknoloji Transferi ..............................28
1.4.3.1. Makine Donanım İthalatı ........................................................................28
1.4.3.2. Finansal Kiralama (Leasing)...................................................................29
1.4.3.3. Yabancı Personel İstihdam Edilmesi ......................................................29
1.4.3.4. Serbest Bölgeler......................................................................................29
1.4.3.5. Uluslararası Taşeronluk ..........................................................................30
1.4.3.6. Tersine Mühendislik Yöntemi ................................................................31
1.4.3.7. Ar-Ge Faaliyetleri ...................................................................................31
Üniversite Sanayi İşbirliği ve Teknoparklar ....................................................31
Dolaylı Teknoloji Transferi Yöntemleri...........................................................33
1.4.5.1. Kamu Bilgisi ...........................................................................................33
1.4.5.2. Eğitim......................................................................................................33
1.4.5.3. İnsan Kaynakları Dolaşımı .....................................................................33
Teknoloji Transferinde Başarılı Olmanın Şartları....................................................33
Türkiye’de Teknoloji Transferi................................................................................35
x
Türkiye de Teknoloji Transferi Kapsamında Uygulanan Bilim ve Teknoloji
Politikaları ........................................................................................................35
Türkiye de Uygulanan Bilim ve Teknoloji Politikalarının Sonuçları ..............40
Türkiye’de Teknoloji Transferinin Teknolojik Gelişim Göstergeleriyle
İncelenmesi.......................................................................................................42
1.6.3.1. Türkiye’de Ar-Ge Faaliyetleri Aracılığı İle Teknoloji Transferi............42
1.6.3.2. Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Aracılığı İle
Teknoloji Transferi .................................................................................54
2. BÖLÜM ............................................................................................................................57
2. TEKNOLOJİK GELİŞMENİN EKONOMİK BÜYÜMEDEKİ YERİ VE ÖNEMİ.......57
İktisadi Düşünce Okullarında Teknolojik Gelişmenin Yeri ve Önemi ....................59
Klasik İktisadi Düşüncede Teknolojik Gelişme ...............................................59
Marksist İktisadi Düşüncede Teknolojik Gelişme ...........................................62
Neo-klasik İktisadi Düşüncede Teknolojik Gelişme........................................63
Schumpeterci (Evrimci) İktisadi Düşüncede Teknolojik Gelişme...................64
Ekonomik Büyüme Modellerinde Teknolojik Gelişmenin Yeri ve Önemi .............65
Solow Büyüme Modeli.....................................................................................67
İçsel Büyüme Modellerinde Teknolojik Gelişme ............................................71
2.2.2.1. Arrow-Romer Modeli: Yaparak Öğrenme..............................................75
2.2.2.2. İçsel Büyüme Modellerinde Ar-Ge Faaliyetlerinin Önemi.....................76
2.2.2.3. İçsel Büyüme Modellerinde Beşerî Sermayenin Önemi.........................83
2.2.2.4. Kamu Harcamaları Modeli .....................................................................87
Dış Ticaret Teorilerinde Teknolojik Gelişmenin Yeri ve Önemi.............................87
Nitelikli İşgücü Teorisi.....................................................................................88
Teknoloji Açığı Teorisi ....................................................................................89
Ürün Yaşam Dönemleri Teorisi .......................................................................89
Tercihlerde Benzerlik Teorisi...........................................................................91
Monopolcü Rekabet Teorisi .............................................................................92
xi
Endüstri İçi Ticaret Teorisi...............................................................................92
Teknolojik Gelişmenin Evreleri ve Bilgi Ekonomilerinde Ekonomik Büyüme .94
3. BÖLÜM ..........................................................................................................................100
3. TEKNOLOJİ TRANSFERİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİYE
YÖNELİK AMPRİK UYGULAMA...................................................................................100
Literatür Taraması ..................................................................................................100
Ekonometrik Model ve Veri Seti ...........................................................................111
Ekonometrik Metodoloji ........................................................................................112
Birim Kök Testi..............................................................................................112
Johansen Eşbütünleşme Testi.........................................................................114
Nedensellik Testi............................................................................................116
Ampirik Bulgular ...................................................................................................117
Birim Kök Testi Sonuçları .............................................................................117
Johansen Eşbütünleşme Testi Sonuçları.........................................................118
Nedensellik Testi Sonuçları............................................................................123
TARTIŞMA VE SONUÇ ..................................................................................................125
KAYNAKLAR ...................................................................................................................130
ÖZGEÇMİŞ .......................................................................................................................153 |
tr_TR |
dc.language.iso |
tur |
tr_TR |
dc.publisher |
AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ |
tr_TR |
dc.rights |
info:eu-repo/semantics/openAccess |
tr_TR |
dc.subject |
Teknoloji, Teknoloji Transferi, Ekonomik Büyüme, Teknoloji Politikaları, Zaman Serisi Analizi, Türkiye. |
tr_TR |
dc.title |
TEKNOLOJİ TRANSFERİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1984-2018) |
tr_TR |
dc.type |
masterThesis |
tr_TR |
dc.contributor.department |
AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMİ VE FİNANS ANABİLİM DALI |
tr_TR |