TÜRKİYE’DE YAŞLILIĞIN MERKEZİ YÖNETİM SAĞLIK HARCAMALARINA ETKİSİ: İLLER BAZINDA AMPİRİK BİR ANALİZ

DSpace Ana Sayfası
→
Tez
→
Doktora
→
Öğe Göster

dc.contributor.advisor	Tekeli, Recep
dc.contributor.author	Iliman, Tarık
dc.date.accessioned	2021-09-17T10:01:37Z
dc.date.available	2021-09-17T10:01:37Z
dc.date.issued	2020
dc.date.submitted	2020
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11607/4272
dc.description.abstract	TÜRKİYE’DE YAŞLILIĞIN MERKEZİ YÖNETİM SAĞLIK HARCAMALARINA ETKİSİ: İLLER BAZINDA AMPİRİK BİR ANALİZ Tarık ILİMAN Doktora Tezi, Maliye Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Recep TEKELİ 2020, XVII + 201 Sayfa Son zamanlarda sosyal bilimler alanında gerçekleştirilen birçok çalışmanın odağında yaşlılık olgusu yer almaktadır. Yaşlılık, yaşayan varlıklarda zamanla biyolojik ve fizyolojik anlamda erişkinliğin tamamlanıp doğurganlık özelliklerinin kaybedilmesinden sonra ölüm anına kadar geçen zaman diliminde gözlemlenen değişim ve dönüşüm süreci olarak tanımlanmaktadır. Bireylerin özellikle yaşlılık dönemlerinde fiziksel ve/veya zihinsel olarak temel yetilerinde zayıflamalar görülmekte ve buna bağlı olarak daha sık hastalandıkları görülmektedir. Bu da doğal olarak yaşlı bireylerin daha çok sağlık hizmetine gereksinim duymasına ve dolayısıyla devletlerin daha çok sağlık harcaması yapmasına neden olmaktadır. Bu tezde 2007-2018 yılları arasında Türkiye’deki 81 il için yaşlı bağımlılık oranı ile merkezi yönetim sağlık harcamaları arasındaki ilişki araştırılmıştır. Tezin analiz kısmında kullanılan veriler, panel veri seti şeklinde düzenlenmiş olup analizler Sistem Genelleştirilmiş Momentler Metodu (Sistem GMM) kullanılarak elde edilmiştir. Tezde yapılan analizlerden elde edilen sonuçlar, literatürde teorik olarak yer alan ve birçok ampirik çalışma ile de kanıtlanmış olan yaşlı bağımlılık oranı ile merkezi yönetim sağlık harcamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yöndeki ilişkinin varlığını tespit etmiştir. Ayrıca bu tez ile literatürün neredeyse hiç değinmediği konu olan sağlık harcamalarının belirlenmesinde politik-ekonomik etkinin varlığı araştırılmış ancak sağlık harcamalarının politik-ekonomik etkiden uzak şekilde belirlendiği tespit edilmiştir.	tr_TR
dc.description.tableofcontents	İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI..............................................................................................iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI...............................................................................iv ÖZET....................................................................................................................................... v ABSTRACT ...........................................................................................................................vi ÖNSÖZ..................................................................................................................................vii ŞEKİLLER DİZİNİ................................................................................................................xi TABLOLAR DİZİNİ.............................................................................................................xii GRAFİKLER DİZİNİ ..........................................................................................................xiv EKLER DİZİNİ..................................................................................................................... xv KISALTMALAR DİZİNİ ...................................................................................................xvii GİRİŞ....................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM.............................................................................................................................. 9 1. SAĞLIK HARCAMALARI TEORİSİ ............................................................................... 9 1.1. Sağlık Kavramı ............................................................................................................ 9 1.2. Sağlık Hizmetlerinin Tanımı ve Amacı..................................................................... 11 1.3. Sağlık Hizmetlerinin Özellikleri................................................................................ 12 1.3.1. Sağlık Hizmetinin Kamusallık Özelliği........................................................... 13 1.3.2. Dışsallık ........................................................................................................... 16 1.3.3. Erdemli Hizmet................................................................................................ 17 1.3.4. Devlet Müdahelesinin Gerekliliği.................................................................... 18 1.3.5. Belirsizlik......................................................................................................... 19 1.3.6. Asimetrik Bilgi ................................................................................................ 19 1.3.7. Sağlık Hizmetinin İkame Edilememesi ........................................................... 20 1.3.8. Sağlık Hizmetinin Ertelenememesi ve Depolanamaması................................ 20 1.4. Sağlık Hizmetinin Sınıflandırılması .......................................................................... 20 1.4.1. Koruyucu Sağlık Hizmetleri............................................................................ 21 ix 1.4.2. Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri ....................................................................... 21 1.4.3. Rehabilite Edici Sağlık Hizmetleri .................................................................. 22 1.5. Kamunun Sağlık Hizmeti Sunmasının Rasyoneli...................................................... 22 1.6. Kamu Harcamaları Teorisi ve Sağlık İlişkisi............................................................. 25 1.6.1. Kamu Harcamaları Teorisi .............................................................................. 25 1.6.2. Kamu Harcamaları Artış Teorisi ..................................................................... 26 1.6.3. Kamu Harcamalarının Sınıflandırılması.......................................................... 29 1.6.4. Sağlık Harcamalarına Yönelik Yaklaşımlar.................................................... 33 2. BÖLÜM............................................................................................................................ 37 2. SAĞLIK HARCAMALARI BELİRLEYİCİLERİ VE DÜNYA’DA VE TÜRKİYE’DE SAĞLIK HARCAMALARI İLE YAŞLILIK .................................... 37 2.1. Sağlık Harcamalarını Etkileyen Faktörler ................................................................. 38 2.1.1. Sağlık Harcamalarını Arz Yönlü Etkileyen Faktörler: Teknoloji.................... 39 2.1.2. Sağlık Harcamalarını Talep Yönlü Etkileyen Faktörler.................................. 40 2.1.2.1. Küreselleşme ....................................................................................... 40 2.1.2.2. Kentleşme............................................................................................ 40 2.1.2.3. Eğitim.................................................................................................. 41 2.1.2.4. Gelir..................................................................................................... 42 2.1.2.5. Yaşlılık ................................................................................................ 50 2.2. Dünya’da ve Türkiye’de Yaşlılık .............................................................................. 53 2.2.1. Dünya’da Yaşlılık............................................................................................ 54 2.2.2. Türkiye’de Yaşlılık.......................................................................................... 58 2.2.3. Yaşlılığın Sağlık Harcamaları Üzerindeki Etkisi ............................................ 59 2.2.4. Türkiye’de Yaşlılara Yönelik Hizmetler ......................................................... 61 2.2.4.1. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından sağlanan hizmetler ................................................................................................. 62 2.2.4.2. Sağlık Bakanlığı tarafından sağlanan sağlık hizmetleri ...................... 63 2.3. Türkiye’de Sağlık Politikalarının Tarihsel Süreci ..................................................... 70 x 2.4. Türkiye’de Toplam Sağlık Harcamaları .................................................................... 76 2.4.1. Türkiye’de Genel Devlet Sağlık Harcamaları ................................................. 81 2.4.2. Türkiye’de Özel Sektör Sağlık Harcamaları.................................................... 89 2.5. Dünya’da Sağlık Harcamaları.................................................................................... 93 3. BÖLÜM............................................................................................................................ 98 3. YAŞLILIĞIN SAĞLIK HARCAMALARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ ............................... 98 3.1. Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri ve Merkezi Yönetim Sağlık Harcamaları ........... 98 3.2. Sağlık Harcamaları ile Yaşlılık İlişkisi Üzerine Ampirik Analiz Çalışmaları......... 100 3.3. Veri ve Yöntem........................................................................................................ 107 3.3.1. Veri Seti......................................................................................................... 107 3.3.2. Yöntem ve Model Seçimi .............................................................................. 114 3.4. Öncül Testler............................................................................................................ 123 3.5. Ampirik Analiz ve Sonuçlar .................................................................................... 124 4. TARTIŞMA VE SONUÇ.............................................................................................. 140 5. KAYNAKLAR............................................................................................................... 145 6. EKLER ........................................................................................................................... 161 ÖZGEÇMİŞ ....................................................................................................................... 201	tr_TR
dc.language.iso	tur	tr_TR
dc.publisher	AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ	tr_TR
dc.rights	info:eu-repo/semantics/openAccess	tr_TR
dc.subject	Merkezi Yönetim Sağlık Harcamaları, Yaşlılık, Yaşlı Bağımlılık Oranı, Sistem GMM	tr_TR
dc.title	TÜRKİYE’DE YAŞLILIĞIN MERKEZİ YÖNETİM SAĞLIK HARCAMALARINA ETKİSİ: İLLER BAZINDA AMPİRİK BİR ANALİZ	tr_TR
dc.type	doctoralThesis	tr_TR
dc.contributor.department	AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MALİYE ANABİLİM DALI	tr_TR