dc.contributor.advisor |
Tekeli, Recep |
|
dc.contributor.author |
Iliman, Tarık |
|
dc.date.accessioned |
2021-09-17T10:01:37Z |
|
dc.date.available |
2021-09-17T10:01:37Z |
|
dc.date.issued |
2020 |
|
dc.date.submitted |
2020 |
|
dc.identifier.uri |
http://hdl.handle.net/11607/4272 |
|
dc.description.abstract |
TÜRKİYE’DE YAŞLILIĞIN MERKEZİ YÖNETİM SAĞLIK
HARCAMALARINA ETKİSİ: İLLER BAZINDA AMPİRİK BİR ANALİZ
Tarık ILİMAN
Doktora Tezi, Maliye Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Recep TEKELİ
2020, XVII + 201 Sayfa
Son zamanlarda sosyal bilimler alanında gerçekleştirilen birçok çalışmanın odağında
yaşlılık olgusu yer almaktadır. Yaşlılık, yaşayan varlıklarda zamanla biyolojik ve fizyolojik
anlamda erişkinliğin tamamlanıp doğurganlık özelliklerinin kaybedilmesinden sonra ölüm
anına kadar geçen zaman diliminde gözlemlenen değişim ve dönüşüm süreci olarak
tanımlanmaktadır. Bireylerin özellikle yaşlılık dönemlerinde fiziksel ve/veya zihinsel olarak
temel yetilerinde zayıflamalar görülmekte ve buna bağlı olarak daha sık hastalandıkları
görülmektedir. Bu da doğal olarak yaşlı bireylerin daha çok sağlık hizmetine gereksinim
duymasına ve dolayısıyla devletlerin daha çok sağlık harcaması yapmasına neden
olmaktadır.
Bu tezde 2007-2018 yılları arasında Türkiye’deki 81 il için yaşlı bağımlılık oranı ile
merkezi yönetim sağlık harcamaları arasındaki ilişki araştırılmıştır. Tezin analiz kısmında
kullanılan veriler, panel veri seti şeklinde düzenlenmiş olup analizler Sistem
Genelleştirilmiş Momentler Metodu (Sistem GMM) kullanılarak elde edilmiştir. Tezde
yapılan analizlerden elde edilen sonuçlar, literatürde teorik olarak yer alan ve birçok ampirik
çalışma ile de kanıtlanmış olan yaşlı bağımlılık oranı ile merkezi yönetim sağlık harcamaları
arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yöndeki ilişkinin varlığını tespit etmiştir.
Ayrıca bu tez ile literatürün neredeyse hiç değinmediği konu olan sağlık harcamalarının
belirlenmesinde politik-ekonomik etkinin varlığı araştırılmış ancak sağlık harcamalarının
politik-ekonomik etkiden uzak şekilde belirlendiği tespit edilmiştir. |
tr_TR |
dc.description.tableofcontents |
İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY SAYFASI..............................................................................................iii
BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI...............................................................................iv
ÖZET....................................................................................................................................... v
ABSTRACT ...........................................................................................................................vi
ÖNSÖZ..................................................................................................................................vii
ŞEKİLLER DİZİNİ................................................................................................................xi
TABLOLAR DİZİNİ.............................................................................................................xii
GRAFİKLER DİZİNİ ..........................................................................................................xiv
EKLER DİZİNİ..................................................................................................................... xv
KISALTMALAR DİZİNİ ...................................................................................................xvii
GİRİŞ....................................................................................................................................... 1
1. BÖLÜM.............................................................................................................................. 9
1. SAĞLIK HARCAMALARI TEORİSİ ............................................................................... 9
1.1. Sağlık Kavramı ............................................................................................................ 9
1.2. Sağlık Hizmetlerinin Tanımı ve Amacı..................................................................... 11
1.3. Sağlık Hizmetlerinin Özellikleri................................................................................ 12
1.3.1. Sağlık Hizmetinin Kamusallık Özelliği........................................................... 13
1.3.2. Dışsallık ........................................................................................................... 16
1.3.3. Erdemli Hizmet................................................................................................ 17
1.3.4. Devlet Müdahelesinin Gerekliliği.................................................................... 18
1.3.5. Belirsizlik......................................................................................................... 19
1.3.6. Asimetrik Bilgi ................................................................................................ 19
1.3.7. Sağlık Hizmetinin İkame Edilememesi ........................................................... 20
1.3.8. Sağlık Hizmetinin Ertelenememesi ve Depolanamaması................................ 20
1.4. Sağlık Hizmetinin Sınıflandırılması .......................................................................... 20
1.4.1. Koruyucu Sağlık Hizmetleri............................................................................ 21
ix
1.4.2. Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri ....................................................................... 21
1.4.3. Rehabilite Edici Sağlık Hizmetleri .................................................................. 22
1.5. Kamunun Sağlık Hizmeti Sunmasının Rasyoneli...................................................... 22
1.6. Kamu Harcamaları Teorisi ve Sağlık İlişkisi............................................................. 25
1.6.1. Kamu Harcamaları Teorisi .............................................................................. 25
1.6.2. Kamu Harcamaları Artış Teorisi ..................................................................... 26
1.6.3. Kamu Harcamalarının Sınıflandırılması.......................................................... 29
1.6.4. Sağlık Harcamalarına Yönelik Yaklaşımlar.................................................... 33
2. BÖLÜM............................................................................................................................ 37
2. SAĞLIK HARCAMALARI BELİRLEYİCİLERİ VE DÜNYA’DA VE
TÜRKİYE’DE SAĞLIK HARCAMALARI İLE YAŞLILIK .................................... 37
2.1. Sağlık Harcamalarını Etkileyen Faktörler ................................................................. 38
2.1.1. Sağlık Harcamalarını Arz Yönlü Etkileyen Faktörler: Teknoloji.................... 39
2.1.2. Sağlık Harcamalarını Talep Yönlü Etkileyen Faktörler.................................. 40
2.1.2.1. Küreselleşme ....................................................................................... 40
2.1.2.2. Kentleşme............................................................................................ 40
2.1.2.3. Eğitim.................................................................................................. 41
2.1.2.4. Gelir..................................................................................................... 42
2.1.2.5. Yaşlılık ................................................................................................ 50
2.2. Dünya’da ve Türkiye’de Yaşlılık .............................................................................. 53
2.2.1. Dünya’da Yaşlılık............................................................................................ 54
2.2.2. Türkiye’de Yaşlılık.......................................................................................... 58
2.2.3. Yaşlılığın Sağlık Harcamaları Üzerindeki Etkisi ............................................ 59
2.2.4. Türkiye’de Yaşlılara Yönelik Hizmetler ......................................................... 61
2.2.4.1. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından sağlanan
hizmetler ................................................................................................. 62
2.2.4.2. Sağlık Bakanlığı tarafından sağlanan sağlık hizmetleri ...................... 63
2.3. Türkiye’de Sağlık Politikalarının Tarihsel Süreci ..................................................... 70
x
2.4. Türkiye’de Toplam Sağlık Harcamaları .................................................................... 76
2.4.1. Türkiye’de Genel Devlet Sağlık Harcamaları ................................................. 81
2.4.2. Türkiye’de Özel Sektör Sağlık Harcamaları.................................................... 89
2.5. Dünya’da Sağlık Harcamaları.................................................................................... 93
3. BÖLÜM............................................................................................................................ 98
3. YAŞLILIĞIN SAĞLIK HARCAMALARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ ............................... 98
3.1. Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri ve Merkezi Yönetim Sağlık Harcamaları ........... 98
3.2. Sağlık Harcamaları ile Yaşlılık İlişkisi Üzerine Ampirik Analiz Çalışmaları......... 100
3.3. Veri ve Yöntem........................................................................................................ 107
3.3.1. Veri Seti......................................................................................................... 107
3.3.2. Yöntem ve Model Seçimi .............................................................................. 114
3.4. Öncül Testler............................................................................................................ 123
3.5. Ampirik Analiz ve Sonuçlar .................................................................................... 124
4. TARTIŞMA VE SONUÇ.............................................................................................. 140
5. KAYNAKLAR............................................................................................................... 145
6. EKLER ........................................................................................................................... 161
ÖZGEÇMİŞ ....................................................................................................................... 201 |
tr_TR |
dc.language.iso |
tur |
tr_TR |
dc.publisher |
AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ |
tr_TR |
dc.rights |
info:eu-repo/semantics/openAccess |
tr_TR |
dc.subject |
Merkezi Yönetim Sağlık Harcamaları, Yaşlılık, Yaşlı Bağımlılık Oranı, Sistem GMM |
tr_TR |
dc.title |
TÜRKİYE’DE YAŞLILIĞIN MERKEZİ YÖNETİM SAĞLIK HARCAMALARINA ETKİSİ: İLLER BAZINDA AMPİRİK BİR ANALİZ |
tr_TR |
dc.type |
doctoralThesis |
tr_TR |
dc.contributor.department |
AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MALİYE ANABİLİM DALI |
tr_TR |