Özdüzenleyici haritalar ile portföy seçimi: BIST-100'de bir uygulama

DSpace Ana Sayfası
→
Tez
→
Doktora
→
Öğe Göster

dc.contributor.advisor	Özdemir, Muhsin
dc.contributor.author	Eşmen, Sami
dc.date.accessioned	2021-09-17T09:58:36Z
dc.date.available	2021-09-17T09:58:36Z
dc.date.issued	2020
dc.date.submitted	2020
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11607/4267
dc.description.abstract	Portföy yönetimin en önemli aşaması çeşitlendirmedir. İyi bir çeşitlendirme ile portföyün riski en aza indirebilmekte ve yatırımcı için en uygun olan portföy elde edilebilmektedir. Etkin bir çeşitlendirmenin yapılabilmesi için, hisse senetlerinin risk ve getirileri yanında, risk ve getiriye etki eden; fiyat/kazanç oranı, piyasa değeri/defter değeri, hisse başına kar, öz kaynak/yabancı kaynak oranı gibi bazı finansal göstergeler büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, BİST-100 Endeksinde yer alan hisse senetlerine ait belirli karakteristik özellikleri yansıtan finansal göstergeler girdi olarak kullanılarak, birbirine benzeyen ve benzemeyen hisse senetlerinin ortaya çıkartılması ve etkin bir kümelemenin yapılmasıdır. Kümeleme analiziyle birbirlerine benzer özelliklere sahip olan hisse senetleri bir arada toplanmış, böylelikle etkin portföyler oluşturulması sağlanmıştır. Çalışmanın ilk iki bölümünde, portföy, portföy yönetimi, portföy getiri ve riski, portföy yönetim yaklaşımları, özdüzenleyici haritalar, kümeleme analizi gibi kavramlara yer verilmiştir. Çalışmanın uygulama bölümünde 2014-2018 yılları arasında BİST-100 Endeksinde işlem gören 94 adet hisse senedinin, 5 yıllık dönemdeki 11 adet finansal göstergeleri, değişken olarak dikkate alınarak, özdüzenleyici haritalar (self-organizing maps) yöntemi kullanılarak hisse senetleri homojen kümelere ayrılmıştır. Küme içerisindeki getiri/risk oranına göre en iyi performansa sahip olan hisse senetleri belirlenerek, riskten kaçınan ve riske karşı kayıtsız yatırımcı tipine uygun optimal portföylerin oluşturulması sağlanmıştır	tr_TR
dc.description.tableofcontents	ĠÇĠNDEKĠLER KABUL VE ONAY SAYFASI..............................................................................................iii BĠLĠMSEL ETĠK BĠLDĠRĠM SAYFASI...............................................................................iv ÖZET ....................................................................................................................................... v ABSTRACT ...........................................................................................................................vi ÖNSÖZ..................................................................................................................................vii ĠÇĠNDEKĠLER.....................................................................................................................viii ġEKĠLLER DĠZĠNĠ ...............................................................................................................xii TABLOLAR DĠZĠNĠ............................................................................................................xiv EKLER DĠZĠNĠ ..................................................................................................................xviii KISALTMALAR DĠZĠNĠ ....................................................................................................xix GĠRĠġ....................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM .............................................................................................................................. 5 1. PORTFÖY VE PORTFÖY YÖNETĠMĠ............................................................................ 5 1.1. Portföy ve Portföy Yönetimi Kavramı..........................................................................5 1.2. Portföy ÇeĢitleri ............................................................................................................7 1.2.1. Tamamı Tahvillerden OluĢan Portföyler................................................................8 1.2.2. Tamamı Hisse Senetlerinden OluĢan Portföyler ....................................................8 1.2.3. Hisse Senedi ve Tahvillerden OluĢan Portföyler ...................................................9 1.2.4. Diğer Yatırım Araçlarından OluĢan Portföyler......................................................9 1.3. Portföy Yönetim Süreci ..............................................................................................10 1.3.1. Portföy Planlaması ...............................................................................................11 1.3.2. Portföy Analizi .....................................................................................................11 1.3.3. Portföy Seçimi......................................................................................................12 1.3.4. Portföy Değerlendirmesi ......................................................................................13 1.3.5. Portföy Revizyonu................................................................................................13 1.4. Portföy Yatırımları ile Ġlgili Riskler ve Toplam Risk Kaynakları ..............................15 ix 1.4.1. Sistematik Risk Kaynakları..................................................................................17 1.4.1.1 Satın alma gücü riski ......................................................................................17 1.4.1.2. Faiz oranı riski ...............................................................................................18 1.4.1.3. Piyasa riski.....................................................................................................18 1.4.1.4. Politik risk......................................................................................................18 1.4.1.5. Kur riski.........................................................................................................19 1.4.2. Sistematik Olmayan Risk Kaynakları ..................................................................19 1.4.2.1. Finansal risk...................................................................................................19 1.4.2.2. ĠĢ ve endüstri riski..........................................................................................20 1.4.2.3. Yönetim riski .................................................................................................20 1.5. Portföy Riskinin ve Getirisinin Ölçülmesi..................................................................20 1.5.1. Portföyün Beklenen Getirisi.................................................................................21 1.5.2. Portföyün Riski.....................................................................................................24 1.5.3. Beta Katsayısı.......................................................................................................27 1.6. Portföy Yönetimi YaklaĢımları...................................................................................28 1.6.1. Geleneksel Portföy YaklaĢımı..............................................................................28 1.6.2. Modern Portföy YaklaĢımı...................................................................................29 1.6.2.1. Portföyün beklenen getirisi ve riski...............................................................32 1.6.2.2. Markowitz Ortalama-Varyans modeli ...........................................................33 1.6.2.3. Optimal portföyün belirlenmesi.....................................................................36 1.7. Markowitz’den Sonraki Portföy YaklaĢımları............................................................40 1.7.1. Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli ........................................................41 1.7.2. Tek ve Çok Ġndeksli Modeller..............................................................................45 1.7.3. Arbitraj Fiyatlama Teorisi....................................................................................46 1.7.4. Etkin Piyasa Modeli .............................................................................................47 1.8. Portföy Performans Ölçümleri....................................................................................47 1.8.1. Sharpe Portföy Performans Ölçütü.......................................................................48 x 1.8.2. Treynor Portföy Performans Ölçütü.....................................................................49 1.8.3. Jensen Portföy Performans Ölçütü .......................................................................49 2. BÖLÜM ............................................................................................................................ 51 2. ÖZDÜZENLEYĠCĠ HARĠTALAR (SELF–ORGANIZING MAPS- SOM).................... 51 2.1 Yapay Sinir Ağları .......................................................................................................51 2.1.1. Yapay Sinir Ağlarının Yapısı ve Elemanları........................................................52 2.1.2. Yapay Sinir Ağlarının Genel Özellikleri..............................................................53 2.1.3. Yapay Sinir Ağlarının Sınıflandırılması...............................................................54 2.1.4. Yapay Sinir Ağlarının Eğitilmesi.........................................................................55 2.1.5. Yapay Sinir Ağlarında Öğrenme Algoritmaları ...................................................56 2.1.6. Yapay Sinir Ağlarının Kullanım Alanları ............................................................58 2.2. Kümeleme Analizi ......................................................................................................59 2.2.1. Kümeleme Yöntemleri .........................................................................................60 2.2.2. Kümeleme Analizinin AĢamaları .........................................................................63 2.2.3. Ölçek Tipine Göre Benzerlik Ölçülerinin Belirlenmesi.......................................65 2.2.4. Kümeleme Analizinin Kullanım Amaçları...........................................................67 2.3. Özdüzenleyici Haritalar (Self-Organizing Maps).......................................................67 2.3.1. ÖDH Ağ Yapısı ve Özellikleri .............................................................................69 2.3.2. ÖDH Mimarisi......................................................................................................70 2.3.3. ÖDH Algoritması .................................................................................................73 2.3.4. ÖDH Eğitim Süreci (Rekabet, ĠĢ birliği, Uyarlanma)..........................................76 2.3.5. ÖDH’da Kümelemeyi Etkileyen Faktörler...........................................................80 2.3.6. Özdüzenleyici Haritaların GörselleĢtirilmesi .......................................................82 2.4. Literatürde Özdüzenleyici Haritalar ile Ġlgili Yapılan ÇalıĢmalar..............................84 3. BÖLÜM .......................................................................................................................... 105 3. UYGULAMA ................................................................................................................. 105 3.1. Yöntem......................................................................................................................106 xi 3.1.1. AraĢtırma Modeli ...............................................................................................106 3.1.2. Evren ve Örneklem.............................................................................................107 3.2. Materyal ....................................................................................................................108 3.2.1. DeğiĢkenlerin Tanımlanması..............................................................................108 3.2.2. Veri Setinin Tanımlanması.................................................................................111 3.2.3. Veri Setinin Düzenlenmesi.................................................................................112 3.2.4. Veri Setinin NormalleĢtirilmesi..........................................................................115 3.3. Analiz ........................................................................................................................117 3.3.1. Veri Setinin Yazılıma Girilmesi ve Düzenlenmesi ............................................119 3.3.2. Özdüzenleyici Haritaların OluĢturulması...........................................................121 3.3.3. Kümelendirme ve Kümelerin Görüntülenmesi ..................................................123 3.3.4. DeğiĢkenler ve Kümelerin Ġncelenmesi .............................................................134 3.3.5. Kümelerden Portföy Seçimi ...............................................................................150 3.3.5.1. Kümelerde oluĢturulan eĢit ağırlıklı portföyler ...........................................150 3.3.5.2. EĢit ağırlıklı olarak oluĢturulan alternatif portföyler...................................159 3.3.5.3. Kümelerde Markowitz’in ortalama varyans modeline göre oluĢturulan portföyler ..................................................................................................................163 3.3.5.4. Markowitz’in ortalama varyans modeline göre oluĢturulan alternatif portföyler ..................................................................................................................177 3.3.5.5. Kümeleme sonuçlarına göre optimal portföyün oluĢturulması....................185 4. TARTIġMA VE SONUÇ ............................................................................................... 190 5. KAYNAKLAR ............................................................................................................... 194 6. EKLER............................................................................................................................ 202 ÖZGEÇMĠġ......................................................................................................................... 207	tr_TR
dc.language.iso	tur	tr_TR
dc.publisher	AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ	tr_TR
dc.rights	info:eu-repo/semantics/openAccess	tr_TR
dc.subject	Özdüzenleyici Haritalar (Self-Organizing Maps), Kümeleme Analizi, Portföy Yönetimi, Portföy Optimizasyonu, BIST-100 Endeksi	tr_TR
dc.title	Özdüzenleyici haritalar ile portföy seçimi: BIST-100'de bir uygulama	tr_TR
dc.type	doctoralThesis	tr_TR
dc.contributor.department	Aydın Adnan Menderes Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İşletme Ana Bilim Dalı	tr_TR