MUĞLA İLİ, DATÇA İLÇESİ’NDE BADEM AĞAÇLARINDA DAL VE SÜRGÜNLERDE KURUMA VE YANIKLIKLARA NEDEN OLAN FUNGAL ETMENLERİN SAPTANMASI

Abstract

MUĞLA İLİ, DATÇA İLÇESİ’NDE BADEM AĞAÇLARINDA DAL VE SÜRGÜNLERDE KURUMA VE YANIKLIKLARA NEDEN OLAN FUNGAL ETMENLERİN SAPTANMASI Canan ERDEM Yüksek Lisans Tezi, Bitki Koruma Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. H. Seher BENLİOĞLU 2020, 69 sayısı Çalışma, Muğla İli Datça ilçesinde badem ağaçlarında sürgün ve dal yanıklıklarına, geriye doğrum ölüme ve verim kayıplarına neden olan Botryosphaeriaceae familyasında yer alan türlerin ve Diaporthe spp.’nin varlığını ortaya koymak ve neden olan etmenleri klasik ve moleküler yöntemler ile tanılamak amacıyla ele alınmıştır. 2018 ve 2019 yıllarında 8 köyde toplam 25 badem bahçesinden alınan hastalıklı bitki örneklerinden toplam 78 izolat elde edilmiştir. Tüm izolatlardan 36 tanesi (%46) Botryosphaeriaceae, 42 (%54) adet izolat Diaporthe spp. olarak belirlenmiştir. Bir yıllık badem sürgünlerinde (Nurlu badem çeşiti) yapılan patojenisite testinde tüm izolatların patojen olduğu saptanmıştır. Moleküler tanılamalar, patojen tek hif ucu izolatlardan elde edilen genomik DNA’ların Internal Transcribed Spacer (ITS) bölgesi, translation elongation factor 1-α (TEF-1α) geni ve β-tubulin (BT) genlerine özgü primer çiftleri ile PCR’da çoğaltılarak ürünlerinin baz dizilerinin belirlenmesi şeklinde yapılmıştır. Her izolata ait 3 farklı gene özgü baz dizileri Gen Bankası veri tabanı ve BLAST (Basic Local Alignment Search Tool) yöntemi ile orijini belirli izolatların dizileri ile karşılaştırılarak analiz edilmiştir. Sonuç olarak, 14 Botryosphaeriaceae izolatından 5 izolat Neofusicoccum mediterraneum, 4 izolat Fusicoccum aesculi (Telemorph: Botryosphaeria dothidea), 4 izolat Dothiorella iberica (Telemorph: Botryosphaeria iberica), 1 izolat Dothiorella sarmentorum (Telemorph: Botryosphaeria sarmentorum) olarak tanılanmıştır. Bu türlerin hepsi bademde ülkemiz için ilk kayıt niteliğindedir. Ayrıca 38 Diaporthe spp. izolatından 37 izolatın Diaporthe amygdali, 1 izolatın Diaporthe ambigua olduğu belirlenmiştir. Bademde Phomopsis spp. nin varlığı ülkemizde daha önce saptanmakla birlikte tür düzeyinde tanımlanmamıştır. Etmen bu çalışma ile moleküler ve morfolojik olarak ilk kez Diaporthe amygdali olarak belirlenmiştir. Bilindiği kadarıyla bademde sürgün ve dal yanıklığına neden olan Diaporthe ambigua’nın varlığı dünyada ilk kayıt niteliğindedir. Çalışmada tüm viii Botryosphaeriaceae izolatları ile temsilci olarak seçilen 5 D. amygdali ve 1 D. ambigua izolatının morfolojik karakteristikleri de belirlenmiştir.