Özet:
MUĞLA İLİ, DATÇA İLÇESİ’NDE BADEM AĞAÇLARINDA DAL VE
SÜRGÜNLERDE KURUMA VE YANIKLIKLARA NEDEN OLAN
FUNGAL ETMENLERİN SAPTANMASI
Canan ERDEM
Yüksek Lisans Tezi, Bitki Koruma Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Prof. Dr. H. Seher BENLİOĞLU
2020, 69 sayısı
Çalışma, Muğla İli Datça ilçesinde badem ağaçlarında sürgün ve dal yanıklıklarına,
geriye doğrum ölüme ve verim kayıplarına neden olan Botryosphaeriaceae
familyasında yer alan türlerin ve Diaporthe spp.’nin varlığını ortaya koymak ve
neden olan etmenleri klasik ve moleküler yöntemler ile tanılamak amacıyla ele
alınmıştır. 2018 ve 2019 yıllarında 8 köyde toplam 25 badem bahçesinden alınan
hastalıklı bitki örneklerinden toplam 78 izolat elde edilmiştir. Tüm izolatlardan 36
tanesi (%46) Botryosphaeriaceae, 42 (%54) adet izolat Diaporthe spp. olarak
belirlenmiştir. Bir yıllık badem sürgünlerinde (Nurlu badem çeşiti) yapılan
patojenisite testinde tüm izolatların patojen olduğu saptanmıştır. Moleküler
tanılamalar, patojen tek hif ucu izolatlardan elde edilen genomik DNA’ların Internal
Transcribed Spacer (ITS) bölgesi, translation elongation factor 1-α (TEF-1α) geni
ve β-tubulin (BT) genlerine özgü primer çiftleri ile PCR’da çoğaltılarak ürünlerinin
baz dizilerinin belirlenmesi şeklinde yapılmıştır. Her izolata ait 3 farklı gene özgü
baz dizileri Gen Bankası veri tabanı ve BLAST (Basic Local Alignment Search
Tool) yöntemi ile orijini belirli izolatların dizileri ile karşılaştırılarak analiz
edilmiştir. Sonuç olarak, 14 Botryosphaeriaceae izolatından 5 izolat Neofusicoccum
mediterraneum, 4 izolat Fusicoccum aesculi (Telemorph: Botryosphaeria
dothidea), 4 izolat Dothiorella iberica (Telemorph: Botryosphaeria iberica), 1
izolat Dothiorella sarmentorum (Telemorph: Botryosphaeria sarmentorum) olarak
tanılanmıştır. Bu türlerin hepsi bademde ülkemiz için ilk kayıt niteliğindedir. Ayrıca
38 Diaporthe spp. izolatından 37 izolatın Diaporthe amygdali, 1 izolatın Diaporthe
ambigua olduğu belirlenmiştir. Bademde Phomopsis spp. nin varlığı ülkemizde
daha önce saptanmakla birlikte tür düzeyinde tanımlanmamıştır. Etmen bu çalışma
ile moleküler ve morfolojik olarak ilk kez Diaporthe amygdali olarak belirlenmiştir.
Bilindiği kadarıyla bademde sürgün ve dal yanıklığına neden olan Diaporthe
ambigua’nın varlığı dünyada ilk kayıt niteliğindedir. Çalışmada tüm
viii
Botryosphaeriaceae izolatları ile temsilci olarak seçilen 5 D. amygdali ve 1 D.
ambigua izolatının morfolojik karakteristikleri de belirlenmiştir.
