ENERJİ EKONOMİSİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRKİYE’DE  CARİ AÇIĞIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ ÜZERİNE  EKONOMETRİK BİR ANALİ

DSpace Ana Sayfası
→
Tez
→
Yüksek Lisans
→
Öğe Göster

dc.contributor.advisor	DAM, Mehmet Metin
dc.contributor.author	AK, Sümeyye
dc.date.accessioned	2021-09-07T13:10:14Z
dc.date.available	2021-09-07T13:10:14Z
dc.date.issued	2019
dc.date.submitted	2019
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11607/4160
dc.description.abstract	ENERJİ EKONOMİSİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRKİYE’DE CARİ AÇIĞIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ ÜZERİNE EKONOMETRİK BİR ANALİZ Sümeyye AK Yüksek Lisans Tezi, İktisat Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Metin DAM 2019, 106 sayfa Cari dengenin sağlanabilmesi kapsamında Türkiye ekonomisi; ithalat bağımlılığı, dış borç yükü, tasarrufların yetersizliği, para ve maliye politikaları ve döviz kurları gibi birçok farklı sorunla yüzleşmektedir. Ülke ekonomisinin cari dengesinin açık vermesi büyüme ve kalkınma önünde bir set niteliği taşımaktadır. Bu bağlamda bakıldığında Türkiye’de cari açığın çok yüksek olmasının en temel sebeplerinden biri olan ve %70’ten fazla bir payla enerji ithalat bağımlılığı sorunu göze çarpmaktadır. Türkiye’de özellikle fosil yakıtlarının enerji üretiminde etkin olarak kullanılması ithalat bağımlılığını daha çok artırmaktadır. Bu noktada yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimine dayalı bir yol haritası çizilmesi ve daha kapsayıcı politikalar geliştirilerek yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmenin gerçekleşmesi hem bugün hem de gelecek nesiller için hayati önem taşımaktadır. Çünkü Türkiye, yenilenebilir enerji kaynakları açısında oldukça zengin bir ülke olmasına karşın, kaynakların yeterli olarak kullanılamaması nedeniyle enerji bağımlılığı artmaktadır. Bu tezin yazılış amacı, başta Türkiye olmak üzere gelişmekte olan ülkelere enerji potansiyelini göstermek ve yenilenebilir enerji kaynakları kullanımını yaygınlaştırma gereksiniminden hareketle özendirmek ve uygun politikaların geliştirilmesi gerekliliğini vurgulamaktır. Bu çalışmada, Türkiye’de cari açığın sürdürülebilirliği noktasında önemli değişkenlerin başında gelen enerji ithalatı, reel efektif döviz kuru ve büyüme verileri kullanılarak, 1998Q1-2018Q4 dönemini kapsayan Augmented Dickey Fuller (ADF) eş bütünleşme analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonucuna göre değişkenler arasındaki ilişkinin düşük düzeyde anlamlı olduğu anlaşılmıştır olup; uzun dönemde enerji ithalatı artışının cari açığı düşüreceği yönündeki sonuç teorik beklentiyi karşılamamaktadır. v Sonrasında ise Toda-Yamamoto Nedensellik analizi ile çalışma desteklenmiş ve cari açığın, hem ekonomik büyümenin hem de enerji ithalatının nedeni olduğu sonucuna ulaşılmıştır.	tr_TR
dc.description.tableofcontents	İÇİNDEKİLER ÖZET ...................................................................................................................................... iv ABSTRACT............................................................................................................................ vi ÖNSÖZ ................................................................................................................................... viii ŞEKİLLER DİZİNİ............................................................................................................... xii TABLOLAR DİZİNİ............................................................................................................. xiv KISALTMALAR DİZİNİ..................................................................................................... xv GİRİŞ......................................................................................................................................1 1. BÖLÜM ..............................................................................................................................4 1.ENERJİ VE ENERJİ EKONOMİSİ ................................................................................4 1.1. Enerji Kavramı ve Tanımı.........................................................................................4 1.1.2. Yenilenebilir Enerji Kaynakları.........................................................................6 1.1.3. Güneş Enerjisi....................................................................................................6 1.1.4. Rüzgar Enerjisi ..................................................................................................7 1.1.5. Dalga Enerjisi ....................................................................................................8 1.1.6. Jeotermal Enerji.................................................................................................8 1.1.7. Hidrolik Enerji...................................................................................................9 1.1.8. Yenilenemeyen Enerji Kaynakları.....................................................................9 1.1.9. Kömür Enerjisi...................................................................................................9 1.1.10. Petrol Enerjisi ..................................................................................................10 1.1.11. Doğalgaz Enerjisi.............................................................................................10 1.1.12. Nükleer Enerji..................................................................................................11 1.2. Enerji Ekonomisi.....................................................................................................11 1.2.1. Enerji Arzı ve Enerji Arzını Etkileyen Faktörler.............................................12 1.2.2. Enerji Talebi ve Enerji Talebini Etkileyen Faktörler ......................................13 1.2.3. Enerji Arz ve Talep Esneklikleri .....................................................................14 1.2.4. Enerji Piyasasında Genel Denge......................................................................15 1.3. Enerji Ekonomisi Perspektifinden Dünyada ve Türkiye’de Enerji Görünümü ......15 1.3.1. Dünyada Enerji Görünümü..............................................................................16 1.3.2. Dünyada Yenilenemez Enerji Kaynaklarının Görünümü................................16 1.3.3. Dünyada Elektrik Enerjisi Görünümü .............................................................22 1.3.4. Dünyada Yenilenebilir Enerji Kaynakları Görünümü.....................................25 1.3.5. Enerji Ekonomisi Perspektifinden Türkiye’de Enerji Görünümü ...................28 1.3.6. Türkiye’de Yenilenemez Enerji Kaynakları Görünümü..................................28 x 1.3.7. Türkiye’de Elektrik Enerjisi Kaynakları Görünümü .......................................31 1.3.8. Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Kaynakları Görünümü..................................33 1.4. Türkiye’de Enerji Ekonomisinin Yapısal Sorunları................................................36 1.4.1. Türkiye’nin Enerji Bağımlılığının Yüksek Olması .........................................37 1.4.2. Türkiye’de Enerji Maliyetlerinin Yüksek Olması ...........................................39 1.4.3. Türkiye’de Enerji Arz Güvenliği.....................................................................41 2. BÖLÜM ............................................................................................................................44 2.TÜRKİYE’DE ÖDEMELER DENGESİ BİLANÇOSUNUN VE CARİ İŞLEMLER DENGESİNİN İNCELENMESİ.........................................................................................44 2.1. Ödemeler Dengesi Kavramı ve Açıklanması..........................................................44 2.2. Ödemeler Dengesi Bilançosu..................................................................................44 2.2.1. Cari İşlemler Hesabı ........................................................................................45 2.2.2. Dış Ticaret Dengesi Hesabı (Mal Dengesi).....................................................46 2.2.3. Hizmetler Dengesi Hesabı ...............................................................................47 2.2.4. Birincil Gelir Dengesi Hesabı..........................................................................47 2.2.5. Sermaye Hesabı ...............................................................................................48 2.3. Cari İşlemler Açığını Açıklamaya Yönelik Teorik Yaklaşımlar ............................50 2.3.1. Esneklik Yaklaşımı (Massetme Yaklaşımı-Toplam Harcama Yaklaşımı)......52 2.3.2. Mundell-Fleming Yaklaşımı (Parasalcı Yaklaşım) .........................................53 2.3.3. Dönemlerarası Yaklaşım ve Yaşam Döngüsü .................................................54 2.3.4. Panel Regresyon Yaklaşımı.............................................................................55 2.3.5. Risk Analiz Yaklaşımları.................................................................................55 2.4. Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Başlıca Nedenleri ............................................56 2.4.1. Dış Ticaret Açığı..............................................................................................59 2.4.2. Enerjide Dışa Bağımlılık .................................................................................63 2.4.3. İç Tasarruf Yetersizliği ....................................................................................64 2.4.4. Dış Borç Yükü .................................................................................................66 2.4.5. Reel Döviz Kuru..............................................................................................68 2.4.6. Para ve Maliye Politikaları ..............................................................................69 2.5. Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Finansmanı ......................................................70 2.5.1. Ödemeler Dengesi Finans Hesabı....................................................................70 2.5.2. Doğrudan Yatırımlar Hesabı............................................................................72 2.5.3. Portföy Yatırımlar Hesabı................................................................................74 2.5.4. Diğer Yatırımlar Hesabı ..................................................................................75 2.5.5. Net Hata ve Noksan Hesabı.............................................................................75 xi 2.5.6. Rezerv Varlıklar Hesabı ..................................................................................75 3.ENERJİ KAYNAKLI CARİ AÇIĞIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ ÜZERİNE EKONOMETRİK ANALİZ ...............................................................................................77 3.1. Literatür...................................................................................................................77 3.2. Ampirik Analiz .......................................................................................................82 3.2.1. Veri Seti, Yöntem ve Model............................................................................82 3.2.2. Durağanlık Birim Kök Testi (ADF Birim Kök Testi) .....................................86 3.2.3. Eş Bütünleşme Analizi ....................................................................................87 3.2.4. Toda - Yamamoto Nedensellik Analizi ...........................................................90 SONUÇ VE TARTIŞMA ....................................................................................................93 KAYNAKÇA........................................................................................................................96 ÖZGEÇMİŞ .......................................................................................................................106	tr_TR
dc.language.iso	tur	tr_TR
dc.publisher	AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ	tr_TR
dc.rights	info:eu-repo/semantics/openAccess	tr_TR
dc.subject	Cari Açık, Enerji İthalatı, Eş-bütünleşme Analizi, Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi.	tr_TR
dc.title	ENERJİ EKONOMİSİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRKİYE’DE CARİ AÇIĞIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ ÜZERİNE EKONOMETRİK BİR ANALİ	tr_TR
dc.type	masterThesis	tr_TR
dc.contributor.department	AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI	tr_TR