Özet:
ENERJİ EKONOMİSİ PERSPEKTİFİNDEN TÜRKİYE’DE
CARİ AÇIĞIN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ ÜZERİNE
EKONOMETRİK BİR ANALİZ
Sümeyye AK
Yüksek Lisans Tezi, İktisat Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Metin DAM
2019, 106 sayfa
Cari dengenin sağlanabilmesi kapsamında Türkiye ekonomisi; ithalat bağımlılığı, dış
borç yükü, tasarrufların yetersizliği, para ve maliye politikaları ve döviz kurları gibi birçok
farklı sorunla yüzleşmektedir. Ülke ekonomisinin cari dengesinin açık vermesi büyüme ve
kalkınma önünde bir set niteliği taşımaktadır. Bu bağlamda bakıldığında Türkiye’de cari
açığın çok yüksek olmasının en temel sebeplerinden biri olan ve %70’ten fazla bir payla
enerji ithalat bağımlılığı sorunu göze çarpmaktadır.
Türkiye’de özellikle fosil yakıtlarının enerji üretiminde etkin olarak kullanılması
ithalat bağımlılığını daha çok artırmaktadır. Bu noktada yenilenebilir enerji kaynaklarından
elektrik üretimine dayalı bir yol haritası çizilmesi ve daha kapsayıcı politikalar geliştirilerek
yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmenin gerçekleşmesi hem bugün hem de gelecek
nesiller için hayati önem taşımaktadır. Çünkü Türkiye, yenilenebilir enerji kaynakları
açısında oldukça zengin bir ülke olmasına karşın, kaynakların yeterli olarak
kullanılamaması nedeniyle enerji bağımlılığı artmaktadır. Bu tezin yazılış amacı, başta
Türkiye olmak üzere gelişmekte olan ülkelere enerji potansiyelini göstermek ve
yenilenebilir enerji kaynakları kullanımını yaygınlaştırma gereksiniminden hareketle
özendirmek ve uygun politikaların geliştirilmesi gerekliliğini vurgulamaktır.
Bu çalışmada, Türkiye’de cari açığın sürdürülebilirliği noktasında önemli
değişkenlerin başında gelen enerji ithalatı, reel efektif döviz kuru ve büyüme verileri
kullanılarak, 1998Q1-2018Q4 dönemini kapsayan Augmented Dickey Fuller (ADF) eş
bütünleşme analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonucuna göre değişkenler arasındaki
ilişkinin düşük düzeyde anlamlı olduğu anlaşılmıştır olup; uzun dönemde enerji ithalatı
artışının cari açığı düşüreceği yönündeki sonuç teorik beklentiyi karşılamamaktadır.
v
Sonrasında ise Toda-Yamamoto Nedensellik analizi ile çalışma desteklenmiş ve cari açığın,
hem ekonomik büyümenin hem de enerji ithalatının nedeni olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
