Yıkıcı liderliğin iş stresi ve işten ayrılmaya etkisi: Kurumlarından istifa eden jandarma personeli üzerine bir araştırma

DSpace Ana Sayfası
→
Tez
→
Yüksek Lisans
→
Öğe Göster

dc.contributor.advisor	Kesen, Mustafa
dc.contributor.author	Dincer, Mehmet
dc.date.accessioned	2021-07-14T10:57:14Z
dc.date.available	2021-07-14T10:57:14Z
dc.date.issued	2019
dc.date.submitted	2019
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11607/4110
dc.description.abstract	YIKICI LİDERLİĞİN İŞ STRESİ VE İŞTEN AYRILMAYA ETKİSİ: KURUMLARINDAN İSTİFA EDEN JANDARMA PERSONELİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Mehmet DİNCER Yüksek Lisans Tezi, İnsan Kaynakları Yönetimi Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Doç. Dr. Mustafa KESEN 2020, XVIII + 137 Sayfa Sosyal bir varlık olan insanoğlu, var olduğundan beridir gruplar ve topluluklar halinde yaşamaya meyillidir. Bu durumun kaçınılmaz bir sonucu olarak grup ve toplulukların yönetilme ihtiyacı ortaya çıkmış, genellikle de topluluk içerisindeki en güçlü üyeler lider olarak bu görevi üstlenmişlerdir. İyi bir lider topluluğun hedefe ulaşmasında kilit bir rol üstlenmekte, etrafındaki takipçilerini belirlenen amaçlar doğrultusunda motive ederek onları yönlendirmekte ve başarıya ulaşılmasını sağlamaktadır. Ancak kötü bir lider topluluğun amaçlarına ulaşmasındaki en büyük engeldir. Bu tip liderler kendilerinin yanı sıra liderlik ettikleri takipçilerini de çok büyük felaketlere sürükleyebilmektedirler. Özellikle son yıllarda liderliğin olumsuz algılanan yönüne olan ilgi giderek artmış ve araştırmacılar farklı olumsuz liderlik biçimleri üzerine çeşitli araştırmalar yapmaya başlamışlardır. Bu çalışmada da yıkıcı liderlik davranışı, iş stresi ve işten ayrılma davranışı arasındaki ilişkinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında Jandarma personeli olarak görev yaparken istifa ederek kurumlarından ayrılan ve kartopu örnekleme yöntemiyle ulaşılan 309 katılımcıdan anket yöntemiyle veriler elde edilmiştir. Çalışmada kullanılan ölçeklere ilişkin güvenirlik, geçerlik, açımlayıcı (keşfedici) faktör ve korelasyon analizlerinin yanı sıra araştırma hipotezlerinin test edilmesi için regresyon analizi uygulanmıştır. Ulaşılan sonuçlar yıkıcı liderlik algısının genelinin ve alt boyutlarından teknoloji ve değişime direnme boyutu ile adam kayırma boyutunun algılanan stresi, yıkıcı liderlik algısının vi genelinin ve alt boyutlarından sadece adam kayırma boyutunun işten ayrılma davranışını pozitif yönlü ve anlamlı bir biçimde etkilediğini göstermiştir. Ayrıca algılanan stres ile işten ayrılma davranışı arasında düşük derecede pozitif ve anlamlı bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir.	tr_TR
dc.description.tableofcontents	İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI..............................................................................................iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI...............................................................................iv ÖZET.......................................................................................................................................v ABSTRACT ..........................................................................................................................vii ÖNSÖZ...................................................................................................................................ix İÇİNDEKİLER........................................................................................................................x ŞEKİLLER DİZİNİ ...............................................................................................................xv TABLOLAR DİZİNİ............................................................................................................xvi EKLER DİZİNİ ...................................................................................................................xvii KISALTMALAR DİZİNİ ..................................................................................................xviii GİRİŞ......................................................................................................................................1 1. BÖLÜM ..............................................................................................................................5 1. LİDERLİK........................................................................................................................5 1.1. Lider ve Liderlik Kavramı ........................................................................................5 1.2. Liderlik Kuramları ....................................................................................................6 1.2.1. Geleneksel Liderlik Yaklaşımları......................................................................7 1.2.1.1. Özellikler Yaklaşımı ......................................................................................7 1.2.1.2. Davranışsal Yaklaşımlar ................................................................................8 Ohio State Üniversitesi Liderlik Çalışmaları.............................................8 Michigan Üniversitesi Liderlik Çalışmaları...............................................9 Likert’in Sistem 4 Modeli..........................................................................9 McGregor’un X ve Y Kuramları..............................................................10 Robert Blake ve Jane Mouton’un Yönetim Tarzı Matriksi......................11 1.2.1.3. Durumsallık Yaklaşımı ................................................................................12 Friedler’in Etkin Liderlik Modeli ............................................................12 Amaç-Yol Kuramı ...................................................................................13 Vroom ve Yetton’un Normatif Liderlik Modeli ......................................14 Reddin’in Üç Boyutlu Liderlik Modeli....................................................14 Hersey ve Blanchard'ın Durumsallık Yaklaşımı......................................15 1.2.2. Modern Liderlik Yaklaşımları .........................................................................15xi 1.2.2.1. Etkileşimci (Transaksiyonel) Liderlik .........................................................16 1.2.2.2. Dönüşümcü (Transformasyonel) Liderlik....................................................17 1.3. Liderlik Modelleri...................................................................................................18 1.3.1. Olumlu (Pozitif) Algılanan Liderlik Modelleri ...............................................19 1.3.1.1. Karizmatik Liderlik......................................................................................19 1.3.1.2. Otantik Liderlik............................................................................................22 1.3.1.3. Spiritüel (Ruhsal) Liderlik ...........................................................................23 1.3.1.4. Hizmetkar Liderlik.......................................................................................24 1.3.1.5. Etik Liderlik .................................................................................................26 1.3.1.6. Babacan (Paternalistik) Liderlik ..................................................................26 1.3.1.7. Katılımcı (Demokratik) Liderlik..................................................................27 1.3.1.8. Stratejik Liderlik ..........................................................................................28 1.3.1.9. Vizyoner Liderlik.........................................................................................29 1.3.1.10. Süper Liderlik ..............................................................................................29 1.3.2. Olumsuz (Negatif) Algılanan Liderlik Modelleri............................................30 1.3.2.1. Küçük Tiranlık (Zorbalık)............................................................................33 1.3.2.2. İstismarcı Yönetim.......................................................................................34 1.3.2.3. Narsistik Lider..............................................................................................35 1.3.2.4. Toksik Liderlik.............................................................................................36 1.3.2.5. Etik Dışı Liderlik .........................................................................................38 1.3.2.6. Yıkıcı Liderlik..............................................................................................39 2. BÖLÜM ............................................................................................................................40 2. YIKICI LİDERLİK ........................................................................................................40 2.1. Yıkıcı Liderlik Kavramı..........................................................................................40 2.1.1. Toksik (Zehirli) Üçgen ....................................................................................45 2.1.1.1. Yıkıcı Liderler..............................................................................................45 2.1.1.2. Müzahir (Destekleyici) Takipçiler...............................................................47 2.1.1.3. Elverişli Ortamlar.........................................................................................47 2.1.2. Yıkıcı Liderlik Davranışı Biçimleri.................................................................47 2.1.3. Yıkıcı Liderliğin Sonuçları..............................................................................48 3. BÖLÜM ............................................................................................................................51 3. ALGILANAN İŞ STRESİ, İŞTEN AYRILMA DAVRANIŞI VE DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİLER ..................................................................................................51 3.1. Algılanan İş Stresi...................................................................................................51xii 3.1.1. Stres Kavramı ..................................................................................................51 3.1.2. İş Stresi ............................................................................................................52 3.1.3. Stres Kaynakları...............................................................................................53 3.1.3.1. Bireysel Stres Kaynakları.............................................................................53 3.1.3.2. Çevresel Stres Kaynakları............................................................................54 3.1.3.3. Örgütsel Stres Kaynakları ............................................................................55 3.1.4. Stresin Sonuçları..............................................................................................55 3.1.4.1. Stresin Bireysel Sonuçları............................................................................55 3.1.4.2. Stresin Örgütsel Sonuçları ...........................................................................56 3.2. İşten Ayrılma Davranışı..........................................................................................56 3.2.1. İşten Ayrılma Davranışının Ortaya Çıkışı .......................................................56 3.2.2. İşten Ayrılma Niyetinin Nedenleri ..................................................................57 3.2.2.1. Bireysel Faktörler.........................................................................................57 3.2.2.2. Örgütsel Faktörler ........................................................................................58 3.2.2.3. Çevresel Faktörler........................................................................................58 3.3. Yıkıcı Liderlik, İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki .......................59 3.3.1. Yıkıcı Liderlik ile İş Stresi Arasındaki İlişki...................................................59 3.3.2. Yıkıcı Liderlik ile İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki...............................59 3.3.3. İş Stresi ile İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki .........................................60 4. BÖLÜM ............................................................................................................................62 4. KURUMLARINDAN İSTİFA EDEN JANDARMA PERSONELİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA........................................................................................................................62 4.1. Araştırma Yöntemi ve Hipotezler...........................................................................62 4.1.1. Araştırmanın Tasarımı.....................................................................................62 4.1.2. Araştırmanın Evreni.........................................................................................63 4.1.2.1. Jandarma ......................................................................................................63 4.1.2.2. Jandarmanın Görevleri.................................................................................63 Mülki Görevler.........................................................................................63 Adli Görevler ...........................................................................................64 Askeri Görevler........................................................................................65 4.1.2.3. Jandarmanın Personel Yapısı.......................................................................65 4.1.3. Araştırmanın Örneklemi ..................................................................................66 4.1.4. Araştırmada Kullanılan Ölçekler.....................................................................67 4.1.4.1. Yıkıcı Liderlik Ölçeği (YLÖ) ......................................................................67xiii 4.1.4.2. Algılanan Stres Ölçeği (ASÖ)......................................................................69 4.1.4.3. İşten Ayrılma Niyeti Ölçeği (İANÖ) ...........................................................69 4.1.5. Verilerin Toplanması.......................................................................................70 4.1.6. Araştırmanın Hipotezleri .................................................................................70 4.1.6.1. Yıkıcı Liderlik ve Alt Boyutlarının Algılanan Stres Üzerindeki Etkilerine İlişkin Kurulan Hipotezler..........................................................................................71 4.1.6.2. Yıkıcı Liderlik ve Alt Boyutlarının İşten Ayrılma Davranışı Üzerindeki Etkilerine İlişkin Kurulan Hipotezler .........................................................................72 4.1.6.3. Algılanan Stresin İşten Ayrılma Davranışı Üzerindeki Etkilerine İlişkin Kurulan Hipotezler .....................................................................................................73 4.1.7. Araştırmanın Modeli........................................................................................73 4.2. Analizler ve Bulgular..............................................................................................74 4.2.1. Katılımcıların Demografik Bulguları ..............................................................74 4.2.2. Kurum Algılarına İlişkin Bulgular...................................................................78 4.2.3. Araştırmada Kullanılan Ölçeklerin Tanımlayıcı İstatistikleri .........................85 4.2.3.1. Yıkıcı liderlik Ölçeğine İlişkin Tanımlayıcı İstatistikler.............................85 4.2.3.2. Algılanan Stres Ölçeğine İlişkin Tanımlayıcı İstatistikler...........................87 4.2.3.3. İşten Ayrılma Niyeti Ölçeğine İlişkin Tanımlayıcı İstatistikler...................87 4.2.4. Normallik Testleri............................................................................................88 4.2.5. Araştırmada Kullanılan Ölçeklerin Güvenirlik Analizleri ..............................88 4.2.5.1. Yıkıcı Liderlik Ölçeğinin Güvenirliği..........................................................89 4.2.5.2. Algılanan Stres Ölçeğinin Güvenirliği.........................................................91 4.2.5.3. İşten Ayrılma Niyeti Ölçeğinin Güvenirliği ................................................92 4.2.6. Araştırmada Kullanılan Ölçeklerin Faktör Analizleri .....................................93 4.2.6.1. Yıkıcı Liderlik Ölçeği Açımlayıcı (Keşfedici) Faktör Analizi ....................94 4.2.6.2. Algılanan Stres Ölçeği Açımlayıcı (Keşfedici) Faktör Analizi ...................96 4.2.6.3. İşten Ayrılma Niyeti Ölçeği Açımlayıcı (Keşfedici) Faktör Analizi...........96 4.2.6.4. Ortak Yöntem Varyansı Analizi ..................................................................97 4.2.7. Korelasyon Analizi ..........................................................................................98 4.2.8. Regresyon Analizi .........................................................................................100 4.2.8.1. Yıkıcı Liderliğin ve Alt Boyutlarının Algılanan Stres Üzerindeki Etkileri102 4.2.8.2. Yıkıcı Liderliğin ve Alt Boyutlarının İşten Ayrılma Davranışı Üzerindeki Etkileri ....................................................................................................................103 4.2.8.3. Algılanan Stresin İşten Ayrılma Davranışı Üzerindeki Etkileri ................104xiv 5. TARTIŞMA VE SONUÇ ..............................................................................................107 6. KAYNAKLAR ...............................................................................................................113 7. EKLER ...........................................................................................................................131 ÖZGEÇMİŞ .......................................................................................................................137	tr_TR
dc.language.iso	tur	tr_TR
dc.publisher	AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ	tr_TR
dc.rights	info:eu-repo/semantics/openAccess	tr_TR
dc.subject	Liderlik, Yıkıcı Liderlik, İş Stresi, İşten Ayrılma Davranışı, Jandarma Personeli	tr_TR
dc.title	Yıkıcı liderliğin iş stresi ve işten ayrılmaya etkisi: Kurumlarından istifa eden jandarma personeli üzerine bir araştırma	tr_TR
dc.type	masterThesis	tr_TR
dc.contributor.department	Aydın Adnan Menderes Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İnsan Kaynakları Yönetimi Ana Bilim Dalı	tr_TR