Abstract:
KYME DOĞU NEKROPOLÜ (HABAŞ KURTARMA KAZISI 2010-2011 YILI)
FİGÜRİNLERİ
Pınar TAŞPINAR
Yüksek Lisans Tezi, Arkeoloji Anabilim Dalı
Tez Danışmanı: Doç. Dr. Murat ÇEKİLMEZ
2019, XXX+242 sayfa
Tez çalışması kapsamında incelenen figürinler, antik dönemde Aiolis olarak
adlandırılan bölgenin sınırları içerisinde yer alan Kyme antik kentinin 2 km doğusundan
bulunmuştur. İzmir Müzesi Müdürlüğü tarafından 2010 – 2011 yılları arasında HABAŞ
Demir - Çelik Saç Fabrikası arazisi, 207 numaralı parselde yürütülen kurtarma kazıları
sırasında alanın nekropol alanı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmalar sırasında 145 adet
mezar tespit edilmiştir. Açığa çıkarılan mezarların bir kısmı antik dönemde soyulmuş, bir
kısmı ise taban suyunun yükselmesiyle tahrip olmuştur. Nekropol alanı mezar tipoloji
içerisinde geniş bir yelpaze sunmaktadır. Alanda mezarların dışında konut, işlik ve depo
olarak kullanıldığı düşünülen üç yapı kalıntısı tespit edilmiştir.
Çalışmanın konusunu oluşturan figürinlerin bir bölümü, M. 20, M. 21, M. 23, M.
33, M. 72, M. 92, M. 93 ve M. 105 numaralı mezarlara ölü hediyesi olarak bırakılmıştır.
İncelenen figürinlerin diğer bölümü ise taban suyunun yükselmesi ile alana dağılan mezar
dışı buluntular ve tespit edilen yapı kalıntılarından ele geçmiştir. Farklı kontekstlerden
bulunmuş, farklı dönem ve tipolojiye sahip 47 figürin çalışma kapsamında
değerlendirilmiştir. İncelenen figürinlerin teknik incelemeleri, tipolojik sınıflandırılmaları,
stil özellikleri, ikonografileri ve dönem özellikle çalışma kapsamında detaylı olarak
sunulmuştur.
Tez çalışması kapsamında incelenen figürinlere daha geniş bir perspektiften
bakabilmek adına, Kyme antik kentinde yürütülen çalışmalarda tespit edilen ve yayınlanan
tüm figürinler incelenmiştir. Böylelikle Kyme kentinin koroplastik özellikleri belirlenmeye
çalışılmıştır. Bu konuyla bağlantılı olarak incelenen çalışmalarda yerel üretim ve atölye
konuları üzerinde durulmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu nedenle, tez çalışması kapsamında
incelenen figürinler konusunda atölye saptamaları yapılmış, beş yeni atölye ve Myrina viii
kökenli Artemonos adlı bir koroplasta ait bir figürin tespit edilmiştir. Bu tespit edilen
atölyelerden üçü Myrina kökenlidir. Kyme antik kentinin Myrina ile coğrafi yakınlığı
düşünüldüğünde bu etki yadsınamaz bir gerçektir.
Kyme Doğu Nekropolü (Habaş Kurtarma Kazısı 2010- 2011) figürinlerinin
incelendiği çalışmada, kentte Arkaik ve Klasik Dönem’de Kourotrophos ve Tapınak Oğlanı
tipinde üretim yapan uzman bir atölyenin veya atölyelerin var olduğu düşünülmektedir.
Hellenistik Dönem’de ise Myrina antik kentine yakınlığından dolayı üretimin azaldığı
düşünülse de devam ettiğine dair en önemli kanıt çalışma kapsamında ele alınan, MÖ 2.
yüzyıla tarihlenen Ana Tanrıça/Kybele’ye ait plaka kalıbıdır.
Çalışma kapsamında incelenen figürinlerin ait oldukları dönem, stil özellikleri,
buluntu konteksti, ikonografik gelişimleri ve farklı merkezlerden bulunan benzer örneklerin
karşılaştırılmasıyla belirlenmiştir. Değerlendirilen figürinler MÖ 6. yüzyılın ikinci
yarısından, MS 2. yüzyıl başlarına kadar geniş bir tarih aralığı sunmaktadır. En yoğun
dönemin % 52 oranında Hellenistik Dönem olduğu tespit edilmiştir. Bu yoğunluğu % 30
oranından Klasik Dönem takip etmektedir. Roma İmparatorluk Dönemi özellikleri gösteren
%11 oranında figürin bulunurken, Arkaik Döneme tarihli figürinler ise % 7 oranıyla temsil
edilmektedir.