AVRUPA BİRLİĞİNDEN AVRUPA ENERJİ BİRLİĞİNE YOL HARİTASI VE TÜRK, RUS VE AZERİ ENERJİ KORİDORUNUN ANALİZİ

Abstract

ÖZET AVRUPA BİRLİĞİ’NDEN AVRUPA ENERJİ BİRLİĞİ’NE YOL HARİTASI VE TÜRK-RUS-AZERİ ENRJİ KORİDORUNUN ANALİZİ Alparslan SARP Yüksek Lisans Tezi, Ekonomi ve Finans Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Ahmet Can BAKKALCI 2019, XIX + 131 sayfa Avrupa Topluluklarının kuruluş süreci 9 Mayıs 1950’de başlamıştır. 18 Nisan 1951 tarihli Paris Antlaşması ile Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu’nun kurulmasıyla resmen hayata geçmiştir. Devam eden süreçte 1957 yılında Roma Antlaşması ile Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu kurulmuştur. Kurulma sürecinde enerji kaynaklarını uluslarüstü bir komisyona taşıma felsefesi ile Avrupa barışını sağlamaya çalışan üye ülkeler bugün artan enerji ihtiyacı karşısında yine bir takım ekonomik ve politik kararlar alma noktasında görüş birliği içerisindedirler. Bu sebeple Avrupa Komisyonu Enerji Birliği’ne ilişkin eylem planı olan “Enerji Birliği Paketi” raporunu 25 Şubat 2015’te hazırlamıştır. Küresel enerji piyasaları açısından Güney Gaz Koridoru olarak nitelendirilen Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi, Güney Kafkasya Boru Hattı ve Trans-Adriyatik Boru Hattı Projesi Avrupa Birliği için alternatif enerji tedarik yolları olarak öne çıkmaktadır. Ayrıca Doğu Akdeniz enerji kaynakları da Avrupa Birliği ülkelerinin ekonomik istikrarının devam etmesinde ve Türkiye’nin enerji probleminin çözülmesinde stratejik bir öneme sahiptir. Bu konuda bir diğer tartışma konusu ülkelerin münhasır ekonomik bölge açılımları olmuştur. Bu bağlamda Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin tek taraflı olarak ilan ettiği münhasır ekonomik bölge kararı, 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne aykırıdır. Türkiye bu konuda Birleşmiş Milletler’e mektup yoluyla itirazda bulunmuştur. Bununla birlikte Türkiye Doğu Akdeniz sahası içerisinde bulunun (32˚16′18″D Boylamı Batısı ve 33˚40′K Enlemi Kuzeyi) alanın uluslararası hukuktan kaynaklanan meşru hak ve menfaatleri olduğunu belirtmiştir. Hatta bu alanın kendi deniz yetki alanı olduğunu çeşitli şekillerle ifade etmiş olması Kıbrıs’ı Doğu Akdeniz enerji sahası konusunda siyasi bir kriz merkezi haline getirmiştir.vi Çalışmanın son bölümünde 26 Avrupa Birliği ülkesini kapsayan ülkelerin panel veri analizi yapılmıştır. Seriler arasındaki durağanlığı test etmek amacıyla Levin Lin Chu birim kök testi uygulanmış ve bütün serilerin düzeyde [I(0)] durağan oldukları görülmüştür. Bu durumda seriler arasındaki etkileşimin boyutu, En Küçük Kareler yöntemlerinden biri ile tahmin edilmiştir. Açıklayıcı değişkenlerle bireysel etkilerin ilişkili olup olmadığı yani içsellik problemi, Hausman yöntemi ile test edilmiştir. Hausman test sonucunda belirlenen çift yönlü sabit etki modeli ile tahmin yapılmış ve her iki modelde elde edilen sonuçların pozitif ve istatistiki olarak anlamlı oldukları görülmüştür. Buna göre enerji tüketimi %1 arttığında ekonomik büyüme %0.52 artarken, doğal gaz hariç enerji tüketimi %1 arttığında ekonomik büyüme %0.67 oranında arttığı sonucuna varılmıştır. Bu doğrultuda çalışma Avrupa Birliği’nin enerji politikasındaki köklü değişimini ve Türkiye, Rusya, Azerbaycan ve Doğu Akdeniz’i kapsayan enerji denkleminin ülkelerin enerji politikalarına etkilerini ve bunlarla ilişkili faktörleri ortaya koymayı, Avrupa Birliği’nin toplam enerji tüketiminin ve doğal gaz hariç toplam enerji tüketiminin ekonomik büyüme üzerindeki etkisini karşılaştırarak araştırmayı amaçlamaktadır.