Özet:
GÜNEŞ ENERJİSİ DESTEKLİ SOĞUTMA ÜNİTESİNE SAHİP
SERİNLETME SİSTEMLERİNİN SERALARDA KULLANIM
OLANAKLARI
Erdal KARAKUZU
Doktora Tezi, Tarım MAKİNALARI
Tez Danışmanı: Prof. Dr. Mustafa Bülent COŞKUN
2020, 150 sayfa
Bu doktora çalışmasında, yüksek sıcaklıklar nedeniyle örtüaltı yetiştiriciliğini
elverişsiz hale getiren sera iç sıcaklık değerlerini, kontrol altında tutmaya yönelik
serinletme sistemlerinin konvansiyonel yöntemlere göre elverişliliği araştırılmıştır.
Çalışma kapsamında, güneş enerjisi destekli soğutma ünitesine sahip iki adet
serinletme sistemi tasarlanmıştır. Bunlardan ilki soğutma ünitesine bağlı güneş
enerjisi destekli sislemeli bir serinletme sistemidir. İkinci sistem ise güneş enerjisi
destekli soğutma ünitesine bağlı fan-ped sistemidir. Sistemler, birbirine eş iki sera
içine monte edilmiştir. Her iki serada domates ve hıyar bitkileri yetiştirilip, yüksek
sıcaklıklarda sistemler çalıştırılarak, iki bitki için de uygun iklim şartları olan 16-
28 °C sıcaklık ve %40-80 bağıl nem değerlerine ulaşılmaya çalışılmıştır. %70 sera
iç nem değerinde, sera iç sıcaklığının sera dış ortam sıcaklığından ortalama 5-6
ºC’lik daha düşük sıcaklık değerinde ölçümü yapıldığı anlarda Sislemeli
serinletme sisteminin serinletme etkinliği %62 olarak hesaplanmıştır. Fan-ped
sistemli serada %50 nem değerinde ve sera iç sıcaklığının sera dış sıcaklığından
ortalama 8-9 ºC’lik daha düşük sıcaklık değerinde ölçümü yapıldığı anlarda
serinletme etkinliği %87 olarak hesaplanmıştır. Bitki yetiştirme denemelerinde
serinletme sistemlerinin bitki gelişim parametreleri üzerine etkilerini ortaya
koymak adına SPSS paket programı kullanılarak ölçüm sonuçlarına tek yönlü
ANOVA testi ve ilişkisiz örneklem t-testi uygulanmıştır.Yapılan bu testler sonucunda 61 günlük nem ve sıcaklık değerlerine göre gruplar
arasında sıcaklık değerlerinde anlamlı bir fark olduğu görülmüştür (p=,000;
p<0,05). Gruplar arasındaki farkın yönünü belirlemede varyansların homojenliği
sağlandığı için (sıcaklık p>0,05; nem p>0,05) LSD testi uygulanmıştır. Buna göre
her iki serinletme sisteminden alınan sıcaklık verileri ile laboratuvar verileri
arasında fan-ped lehine anlamlı farklılık olduğu görülmüştür. Yapılan genel analiz
sonucunda serinletme etkinliği bakımından fan-ped serinletme sisteminin sislemeli
serinletme sistemine göre daha etkin olduğu görülmüştür. Her iki serada
yetiştirilen domates ve hıyar bitkileri için serinletmenin yaprak sayısı (Ys), bitki
boyu (Bb) ve gövde kalınlığı (Gk) üzerine etkileri istatistiki olarak ilişkisiz
örneklem t-testi yapılmıştır. Domates bitkilerinin yaprak sayıları, bitki boyları ve
gövde kalınlıkları arasında istatistiki düzeyde herhangi bir farklılık olmadığı
görülmüştür. Hıyar bitkilerine ait t-testi sonuçları incelendiğinde iki grup arasında
yaprak sayıları [t(16)=,108, p>.05] ve bitki boyları [t(16)=1,01, p>.05] arasında
anlamlı farklılık yokken, gövde kalınlıkları t(16)=,-3,02, p>.05] arasında anlamlı
farklılık bulunmuştur.
Kurulum ve işletme maliyetleri yönünden karşılaştırılan sistemlerde sislemeli
serinletme sistemi maliyeti 25.500,00 ₺ olarak hesaplanırken fan-ped sisteminde
bu değer 21.800,00 ₺ olarak hesaplanmıştır. İki sistem arasında 3.700,00 ₺ fark
bulunmaktadır. Sisleme sistemli sera aylık ortalama 164,00 ₺ işletme giderine
sahipken fan-ped sistemli serada bu değer 163,50 ₺ olarak hesaplanmıştır. Fan-ped
sistemli sera kurulum ve işletme maliyetleri açısından daha elverişli bulunmuştur.
Sonuç olarak maliyet, işletme giderleri ve bitki yetiştiriciliği açısından her iki
sistemin de örtüaltı yetiştiriciliği açısından kullanımı olanaklı olmakla beraber fan ped serinletme sisteminin seralarda örtüaltı yetiştiriciliği yönünden daha elverişli
olduğu görülmüştür.