Özet:
Bu tezin amacı; tuz stresi altındaki pamuk bitkisine uygulanan artan düzeylerdeki
Zn’nun bitkiler üzerine olan etkilerinin incelenmesidir. Çalışma sera koşullarında
topraksız kültür yetiştirme ortamı kullanılarak ve tesadüf parselleri deneme
deseninde kurulmuştur. Yaklaşık 200 ml hacmindeki saksılara ekilen pamuk
(Gossypium hirsutum cv. Gloria) tohumları çimlenme sonrasında yeterli
büyüklüğe ulaştıklarında NaCl çözeltisi kullanılarak strese sokulmuş, daha sonra
ise bitkilere kökten Hoagland çözeltisine ek olarak artan düzeylerde (0.1 mg L-1
,
5.0 mg L-1
, 10.0 mg L-1
)Zn uygulaması yapılmıştır. Deneme sonunda bitkilerde
yaprak gaz-alışverişi parametreleri (fotosentetik aktivite, stoma iletkenliği,
hücrelerarası CO2 geçişi, yaprak traspirasyonu, Ci/Ca, fotosistem II etkinliği)
ölçümleri yapılmış ayrıca alınan yaprak örneklerinde çeşitli fizyolojik
parametreler (yaprak kuru madde oranı, bitki boyu, yaprak oransal su içeriği
(YOSİ), yaprak SPAD ölçümü, sukkulent indeks ölçümü) ve Zn içeriği
belirlenmiştir. Elde edilen veriler tuz stresi altındaki pamuk bitkisine uygulanan
artan Zn dozlarının bitkide fotosentetikaktiviteyi, yaprak transpirasyonunu,
fotosistem II etkinliğini doğrusal olarak arttırdığını, hücrelerarası CO2 geçişi,
Ci/Ca değerlerini ise azalttığını göstermiştir. Yaprak Zn içeriği, yaprak oransal su
içeriği ve sukkulent indeks ölçümü artarken, yaprak SPAD okuma değerleri,
yaprak kuru madde oranı ve bitki boyu azalmıştır. Sonuç olarak stres altındaki
pamuk bitkisine yapılacak ekstra Zn uygulamasının tuzluluk stresinin yarattığı
hasarın önlenmesinde ve/veya giderilmesinde yararlı olabileceği kanaatine
varılmıştır.