Akdeniz ve Ege bölgelerindeki önemli vektör sivrisinek türlerinin kan emme tercihlerinin moleküler yöntemlerle belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada ülkemizin Akdeniz ve Ege bölgelerinde yayılış gösteren ve Dünya’nın pek çok coğrafik bölgesinde Sıtma, Sarı Humma, Dangue Humması ve Japon Ensefaliti gibi önemli insan hastalıklarına vektörlük yapabilen Anopheles sacharovi, Culex pipiens, Culex tritaeniorhynchus, Aedes aegypti ve Aedes albopictus türlerinin kan emme tercihlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Akdeniz ve Ege bölgelerinde yer alan kırsal yaşam alanlarında Mayıs 2017 - Temmuz 2019 döneminde hedef türlerin kan emmiş dişi örnekleri ahır, ev, odunluk, kümes ve kiler gibi kapalı alanlardan toplanmıştır. Elde edilen örneklerin bir kısmı sıvı azot tankında korunmuş olarak, bir kısmı da soğutucular ile canlı olarak laboratuvara taşınmıştır. Türlerin kan emme tercihlerinin belirlenmesinde örnekleme alanlarından elde edilen kan emmiş dişilerin her birinden genomik DNA izolasyonu yapılmıştır. Elde edilen DNA’lar kullanılarak mitokondriyal sitokrom b gen bölgesinin Multipleks PZR yöntemiyle çoğaltılması yapılmış ve oluşturdukları bant profiline dayalı olarak da türlerin beslenme kaynakları tespit edilmiştir. Sonuçlar, An. sacharovi için analiz edilen 445 örneğin 2’sinin köpeklerden, 9’unun kuşlardan, 434’ün de ineklerden kan emdiğini göstermiştir. Cx. pipiens’in analiz edilen 97 örneğinin hepsinin kuşlardan, Cx. tritaeniorhynchus’un analiz edilen 216 örneğinin de ineklerden kan emdiği belirlenmiştir. Laboratuvarda aynı anda fare ve kuş kanları sunulmuş ve yapay olarak beslenmeleri sağlanmış 83 Ae. aegytpi örneğinin 20’sinin kuştan, 63’ünün fareden kan emdiği, 86 Ae. albopictus örneğinden 58’inin fareden, 28’inin kuştan kan emdiği belirlenmiştir.