Aydın ili uygun örtüaltı işletme yerlerinin coğrafi bilgi sistemi destekli çok ölçütlü karar analizi ile belirlenmesi

Abstract

Bu araştırmada, Aydın ilinde örtüaltı işletme yerleri için en uygun alanların ve örnek işletme yerlerinin uygunluk durumunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ile Çok Ölçütlü Karar Analizi (ÇÖKA) yöntemlerinden Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) tekniği kullanılarak, beş ana ölçüt (topoğrafya, toprak, iklim, su ve ekonomi) ve iki ayrı yer seçimi kısıtı (arazi kullanım kabiliyet sınıfı ve yerüstü su kaynaklarına uzaklık) dikkate alınmıştır. Ölçütlerin belirlenmesinde AHP tekniği ile, nitel ve nicel yaklaşımları probleme dahil edip ve konusunda uzman bir çok karar vericinin katılımının sağlanmasıyla, daha etkin karar alınması sağlanmıştır. Araştırma alanındaki mevcut örtüaltı işletmelerden 160 adet örnek işletme seçilmiştir. Ölçütlere ilişkin “en uygun”, “uygun”, “orta uygun”, “az uygun”, “en az uygun”, “uygun olmayan” ve “değerlendirme dışı” olmak üzere yedi farklı değerlendirme sınıfı dikkate alınmıştır. Yapılan sorgulamada, tüm ölçütlere ve kısıtlara göre araştırma alanının %2.4’ünün “en uygun”, %33.4’ünün “uygun”, %31.4’ünün “orta uygun” %0.7’sinin “az uygun” ve %29.6’sının “uygun olmayan” ve %2.5’inin “değerlendirme dışı” alanlar olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, seçilen örnek işletmelerin %1.9’u “en uygun”, %10.1’i “uygun”, %0.6’sının “orta uygun” ve %87.3’ü ise “uygun olmayan” olarak saptanmıştır. Bu sonuçlara göre, araştırma alanındaki arazilerin genelinin örtüaltı işletme yeri için yerüstü su kaynaklarına uzaklık ve arazi kullanım kabiliyet sınıfı bakımından uygun olmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca, gerek araştırma alanı ve gerekse diğer alanlarda örtüaltı üretiminin yanısıra diğer tarımsal üretim alanları için uygun yer seçiminin daha kapsamlı olarak gerçekleştirilmesine yönelik öneriler geliştirilmiştir.