Abstract:
Türkiye’nin en önemli zirai ihracat ürünlerinden biri olan incir (Moraceae Ficus carica L. 2n=2x=26) ginodioik bir bitkidir. Dişi bitkilerin meyveleri taze ve kuru olarak tüketilmekte ve erkeklere göre daha çok ticari öneme sahiptir. İncirde melez tohumdan (çöğür) elde edilen bitkilerin cinsiyetinin morfolojik olarak belirlenmesi gençlik kısırlığı yüzünden 5-7 yıl sürmektedir. İncirde ıslah çalışmalarını hızlandırmak için cinsiyete bağlı belirteçlerin bulunması çok önemli olup incirde cinsiyeti belirleyen bölgeye ait belirteç bulmak amacıyla 2016-2017 yıllarında yapılan bu çalışmada ticari önemi yüksek yerli 5 dişi (‘Sarılop’, ‘Siyah Orak’, ‘Bursa Siyahı’, ‘Morgüz’, ‘Yeşilgüz’) ve 5 erkek (‘Kaba’, ‘Karabulut’, ‘Kıbrıslı’, ‘Taşlık’, ‘Yanako’) incir çeşidi kullanılmıştır. Cinsiyete göre oluşturulan kümelerde BSA (Küme Açılım Analizi) ile 110 RAPD (Rastgele Çoğaltılmış DNA Polimorfizmi) primeri ve 154 SRAP (Baz Dizisi İlişkilendirimiş Çoğaltılmış Polimorfizim) primer kombinasyonu test edilmiştir. RAPD ve SRAP primerlerinin hiçbiri cinsiyete bağlı polimorfik bant oluşturmamıştır. İncir genomunda cinsiyetle bağlantılı gen bölgesi içinde olduğu belirtilen 7 SCAR primerinden sadece MADF4 ve MADF6 primerleri sırasıyla 1.450 bp ve 1.300 bp boyutunda erkek cinsiyetine bağlı bant oluşturmuşlardır. Bu çalışmaya göre MADF4 ve MADF6 SCAR primerleri ile çiçeklenme öncesi gençlik kısırlığı döneminde yerli dişi ve erkek incir çeşitlerinin cinsiyeti %100 güvenilirlikle belirlenebilir
