Siyasal aidiyetler çerçevesinde bireylerin nüfus ve evlilik kurumuna ilişkin yargıları

Abstract

Dünyada tarihsel süreç içerisinde toplumlar için nüfus meselesi ve onun geleceğine dair kaygılar her daim güncel bir politika meselesi olmuştur. Şüphesiz, toplumlardaki nüfus yapısında gözlemlenen değişim ve dönüşüm süreçleri aile ve evlilik kurumuyla doğrudan bağlantılıdır. Bu çerçevede nüfusa ilişkin değişim ve dönüşümlerin en net gözlemlendiği toplumsal alan aile ve evlilik kurumudur. Bu bakımdan bireylerin hayatlarına yön veren ve toplumların devamlılığını sağlayan, değer yargılarının ve davranışların şekillenip kuşaktan kuşağa dönüşerek aktarıldığı bir kurum olarak aile ve dolayısıyla evlilik nüfus ile ilgili araştırmaların önemli bir öznesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Nitekim, bugün modern dünyanın getirdiği bir özellik olarak bireyselleşmenin hakim olduğu birçok gelişmiş Batı ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de de evlenme ve yeniden evlenme oranlarının düşüklüğü ve yüksek boşanma oranlarına dair yakın dönem istatistikler evlilik ve ailenin geleceğine ilişkin duyulan derin kaygının temellerini oluşturmaktadır. Bu çerçevede, bu tezin amacı temel olarak iki ekseni kapsayacak şekilde kurgulanmıştır. Araştırmanın birinci ekseni, belirlenen örneklem üzerinden bireylerin aile olgusuna yönelik değer atıfları, evliliğe ve çocuk sahibi olmaya yönelik tercih ve tutumları, nüfusun niceliğine dair yaklaşımlarının ne yönde olduğunun ampirik düzeyde tespit edilmesini kapsamaktadır. Bu noktadan hareketle giderek bireyselleşen bir dünyada bireylerin toplumsal alandaki ilişkilenmeleri anlamlandırma biçimlerinin aile ve evlilik kurumunun geleceğine dair ne derece kaygılanmamız veya endişelenmemiz gerektiğine dair bir tartışmanın makro düzeydeki kurumsal düzeydeki istatistiklerden faydalanılarak ve belirlenen örneklem üzerinden elde edilen nicel ve nitel temeldeki ampirik verilere dayalı olarak yapılmasına çalışılmıştır. Araştırmanın ikinci ekseni, karar alıcıların ve siyasetçilerin aile, evlilik, çocuk ve nüfus konusuna dair geliştirdikleri söylem ve politikaların farklı siyasal aidiyetlere sahip bireyler viii tarafından nasıl algılandığı ve bu konudaki tutumlarını ne yönde şekillendirdiğinin tespit edilmesini kapsamaktadır. Bu çalışmada, genellenebilirliği daha yüksek bilginin üretilmesinde kullanılan nicel yöntem ve sosyal olguları bağlı bulundukları bağlam içinde keşfetmeye çalışan yorumlayıcı anlayışa dayanan nitel yöntemin birlikte kullanılması benimsenmiştir. Araştırmada nitel ve nicel metodolojiye uygun olarak çalışmanın örneklem kümesi de nitel ve nicel araştırmalarda tercih edilen örnekleme tekniklerinden yararlanılarak oluşturulmuştur. Nicel araştırma kapsamında, çalışma evreni, IBBS-2 seviyesinde Ege Bölgesi temsiliyetine sahip İzmir ve Aydın illerindeki 18 yaş ve üstü bireylerle sınırlandırılmıştır. Belirlenen bu evrenden ‘kota örnekleme yöntemi’ kullanılarak uygun çalışma grubu oluşturulmuştur. Araştırmaya dahil edilecek kişiler belirlenirken yaş, cinsiyet, evli olma, bekar olma, boşanmış olma, çocuk sahibi olma/olmama, farklı siyasal değer ve tutumlara sahip olma kriterleri/kotaları gözetilmiştir. Bu yönde, 600 kişiden oluşan bir örneklem grubuna ulaşılmış ve toplam 551anket geçerli sayılarak değerlendirilmiştir. Araştırmada anlama ve yorumlamaya dayalı bir perspektiften hareketle nitel yöntem bağlamında ise veri toplama aracı olarak derinlemesine görüşme tekniği kullanılmıştır. Nitel çalışma bağlamında, derinlemesine görüşme yapılacak kişilerin belirlenmesinde yaş, cinsiyet, evli olma, bekar olma, boşanmış olma, çocuk sahibi olma/olmama, farklı siyasal değer ve tutumlara sahip olma kriterleri/kotaları çerçevesinde ‘maksimum çeşitlilik örneklemesi’ ve ‘teorik örnekleme yöntemi’ kullanılmıştır.