Büyük Menderes Havzası'nda efsanelerde geçen coğrafi ögelerin analizi: Afyon, Uşak, Denizli ve Aydın ili örnekleri

Abstract

Efsaneler genellikle inançlarla ilgili hususlarda ortaya çıkmış, hemen hemen her şey üzerine söylenmiş; kâinattaki varlıkların ve hadiselerin oluş şekillerini, gerçek olsun ya da olmasın, bir sebebe bağlayarak açıklamaya çalışan halk edebiyatı ürünleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada Büyük Menderes Havzası’nda ortaya çıkan efsanelerde geçen coğrafi ögeler analiz edilmiştir. Araştırma sahası Büyük Menderes Havzası’nın Afyon, Uşak, Denizli ve Aydın illeri ile sınırlandırılmıştır ve havza yukarı, orta ve aşağı çığır olarak ele alınmıştır. Ulaşılan efsaneler nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırma kapsamında Büyük Menderes Havzası’nda ortaya çıkan 50 efsane incelenmiştir. Bunlardan yukarı çığırda 17 efsane, orta çığırda 23 efsane ve aşağı çığırda ise 10 efsane incelenmiştir. İncelenen efsanelerden yukarı çığırda incelenen efsanelerde kullanılan toplam kelime sayısı 2179’dur ve bu kelimelerden 260’ı coğrafi ögedir; oransal olarak ise %11,93’ünün coğrafi ögelerden oluştuğu tespit edilmiştir. Orta çığırda incelenen efsanelerde kullanılan toplam kelime sayısı 2209’dur ve bu kelimelerden 304’ü coğrafi ögedir; oransal olarak ise %13,76’sının coğrafi ögelerden oluştuğu tespit edilmiştir. Aşağı çığırda incelenen efsanelerde kullanılan toplam kelime sayısı 2739’dur ve bu kelimelerin 184’ü coğrafi ögedir; oransal olarak ise %6,71’inin coğrafi ögelerden oluştuğu tespit edilmiştir. Tüm çığırlar toplamında ise bu oran %10,50 olarak tespit edilmiştir.