Olumlu ebeveynlik programı: Okul öncesi çocuklarda problem davranışlara etkisi ve kendini düzenleme becerisinin aracı rolü

DSpace Ana Sayfası
→
Tez
→
Doktora
→
Öğe Göster

dc.contributor.advisor	Dereboy, Çiğdem
dc.contributor.author	Sarıot Ertürk, Özge
dc.date.accessioned	2020-07-10T13:42:45Z
dc.date.available	2020-07-10T13:42:45Z
dc.date.issued	2019
dc.date.submitted	2019
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11607/3808
dc.description.abstract	Bu çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde Aydın ili Efeler ilçesinde okul öncesi eğitime devam eden 3-5 yaş aralığındaki çocuklar arasında problem davranışların yaygınlığının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda tabakalı ve kümeleme örnekleme yollarıyla 625 öğrencinin velisine ulaşılmış, 200’ü erkek 388 çocuk için geçerli veri elde edilmiştir. Velilerden Erken Çocukluk Envanteri 4: Ebeveyn Formu (EÇE-4: EF) aracılığıyla çocuklarının problem davranışlarına ilişkin bilgi vermeleri istenmiştir. Kaygı bozuklukları, dikkat eksikliği hiperaktivite ve davranış bozuklukları ve uyku bozuklularının okul öncesi dönemdeki çocuklar arasındaki en yaygın davranış problemlerinden olduğu görülmüştür. Çalışmanın ikinci bölümünde ebeveynlere yönelik eğitim müdahalesi olan Olumlu Ebeveynlik Programı (3P) modüllerinden Grup 3P’nin etkililiğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Programın çocukların problem davranışları, kendini düzenleme becerileri üzerindeki, ebeveynlerin ise ebeveyn olarak kendini düzenleme becerileri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Bu kapsamda çalışmanın birinci bölümde problemli davranışı olduğu görülen çocukların ebeveynleri eğitime davet edilmiştir. Katılımcı ebeveynler deney ve kontrol grubu olmak üzere iki gruba rastgele atanmıştır. Deney grubundaki katılımcılara 8 haftalık eğitim uygulanmıştır. Deney grubunda 51 kontrol grubunda 52 ebeveynle başlayan eğitimler, deney grubunda 30 kontrol grubunda 31 ebeveynin katılımıyla sonlanmıştır. Katılımcı olan ebeveynlerden, ebeveynlerin çocuklarından ve çocukların öğretmenlerinden eğitimden önce, eğitimden hemen sonra ve 6 ay sonra olmak üzere 3 ölçüm alınmıştır. Çocukların problem davranışlarına ilişkin ölçümler EÇE-4:EF aracılığıyla ebeveynlerden, kendini düzenleme becerilerine ilişkin ölçümler Çocuk Davranışlarını Değerlendirme Ölçeği, Duygu Düzenleme Ölçeği aracılığıyla ebeveyn ve öğretmenlerden, Ritim Tutma Görevi ve Gece-Gündüz Testi viii aracılığıyla ise çocuklardan alınmıştır. Ebeveynlerin kendini düzenleme davranışlarına ilişkin veriler Ebeveyn Olarak Ben Ölçeği ve Gözden Geçirilmiş Sosyal Sorun Çözme Envanteri-Kısa Formu (Tr-SSÇE-G) aracılığıyla toplanmıştır. Grup 3P’nin etkililiği iki farklı yolla test edilmiştir. Öncelikle, Grup 3P etkisiyle ebeveynlerin kendini düzenleme davranışları ve okul öncesi çocukların problem davranışlarının şiddeti arasında oluşan ilişkide, çocukların kendini düzenleme becerilerinin aracı rolü test edilmiştir. Aracılık testi için Panel Model (PM) kullanılmıştır. İkinci olarak eğitimden önce, hemen sonra ve 6 ay sonra alınan ölçümler açısından deney ve kontrol gruplarının birbirinden farklılaşıp farklılaşmadığı tekrarlı ölçümler için varyans analiziyle (ANOVA) incelenmiştir. PM testi sonuçları, Grup 3P etki mekanizmasında çocukların kendini düzenleme becerisinin aracı rolü olmadığını göstermiştir. ANOVA sonuçlarına göre deney grubundaki ebeveynlerin kendini düzenleme becerisi ve çocuklarının kendini denetleme becerisi puanlarında anlamlı bir yükselme gözlenmiştir. Çocuklarının problem davranış şiddet puanı ve duygusal kendini düzenleyememe puanında da anlamlı bir azalma gözlenmiştir. Deney ve kontrol grubu sonuçları karşılaştırıldığında ebeveynlerin kendini düzenleme becerisindeki ve çocukların kendini denetleme becerisindeki zamana bağlı artışın gruplar arasında anlamlı farklılık gösterdiği görülmüştür.	tr_TR
dc.description.tableofcontents	İÇİNDEKİLER ÖZET ................................................................................................................................... vii ABSTRACT ......................................................................................................................... ix ÖNSÖZ ................................................................................................................................. xi KISALTMALAR ............................................................................................................... xvii ŞEKİLLER DİZİNİ ............................................................................................................ xxi TABLOLAR DİZİNİ ........................................................................................................ xxiii GRAFİKLER DİZİNİ ........................................................................................................ xxv EKLER DİZİNİ ............................................................................................................... xxvii GİRİŞ ..................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM ............................................................................................................................ 7 1. GENEL BİLGİLER .......................................................................................................... 7 1.1. Kendini düzenleme ......................................................................................................... 7 1.1.1. Ebeveylik Ve Kendini Düzenleme ............................................................... 13 1.2. Erken Çocukluk Döneminde Problem Davranış .......................................................... 16 1.2.1. Normal Gelişim Ve Problemli Davranışlar ................................................... 16 1.2.2. Problemli Davranışlar Ve Psikopatolojiler .................................................... 17 1.2.3. DSM-IV-TR’ye Göre Okul Öncesi Dönemde Görülebilecek Psikopatolojiler . 18 1.2.3.1. Genellikle ilk kez bebeklik, çocukluk ya da ergenlik döneminde tanısı konan bozukluklar ............................................................................................... 19 1.2.3.2. Duygudurum bozuklukları ..................................................................... 23 1.2.3.3. Kaygı (Anksiyete) bozuklukları ............................................................. 24 1.2.3.4. Uyum bozuklukları ................................................................................. 26 1.3. Ruh Sağlığında Önleme ................................................................................................ 27 1.3.1. Erken Çocukluk Döneminde Önleme Ve Aile Eğitim Programları ................. 28 1.3.1.1. Erken çocukluk dönemi odaklı aile eğitim programları ..................... 31 1.3.2. Olumlu Ebeveynlik Programı ...................................................................... 32 1.3.2.1. 3P’nin hedefleri ve sonuçları .............................................................. 35 1.3.2.2. 3P’nin olumlu ebeveynlik ilkeleri....................................................... 36 1.3.2.3. 3P’nin kuramsal temeli ....................................................................... 37 1.3.2.4. 3P’nin ayırt edici özellikleri .................................................... 37 1.3.2.5. 3P ve ebeveynlerin kendini düzenleme kapasitesi .................. 38 xiv 1.3.2.6. 3P’nin etkililiğine ilişkin çalışmalar ....................................... 40 1.4. Ebeveyn Özellikleri, Çocuklarda Kendini Düzenleme ve Problem Davranışlar .......... 42 1.5.Önleyici Ebeveyn Eğitim Programları, Kendini Düzenleme ve Problem Davranışlar .. 44 2. BÖLÜM .......................................................................................................................... 47 2. GEREÇ VE YÖNTEM ................................................................................................... 47 2.1. Çalışma 1....................................................................................................................... 47 2.1.1. Araştırma deseni.......................................................................................... 47 2.1.2. Örneklem .................................................................................................... 47 2.1.3. Ölçüm Araçları ............................................................................................ 52 2.1.3.1. Demografik form ................................................................................... 52 2.1.3.2. Erken çocukluk envanteri-4: Ebeveyn formu (EÇE-4:EF) ................... 52 2.1.3.3. Ebeveyn olarak ben (EOB) (Me as a parent) ......................................... 56 2.1.4. İşlem .......................................................................................................... 62 2.1.5. Veri Analizi ................................................................................................ 63 2.2. Çalışma 2....................................................................................................................... 63 2.2.1. Araştırma Deseni ......................................................................................... 64 2.2.2. Örneklem .................................................................................................... 64 2.2.3. Ölçüm Araçları ............................................................................................ 67 2.2.3.1. Erken çocukluk envanteri-4: Ebeveyn formu (EÇE-4:EF) ................... 67 2.2.3.2. Ebeveyn olarak ben ölçeği..................................................................... 67 2.2.3.3.Gözden geçirilmiş sosyal sorun çözme envanteri –kısa formu (Tr-SSÇE-G)....................................................................................................... 68 2.2.3.4. Çocuk davranışlarını değerlendirme ölçeği ........................................... 68 2.2.3.5. Duygu düzenleme ölçeği ....................................................................... 69 2.2.3.6. Ritim Tutma Görevi (RTG) ................................................................... 69 2.2.3.7. Gece-Gündüz Testi (GGT) .................................................................... 70 2.2.3.8. Memnuniyet Anketi ............................................................................... 70 2.2.4. Müdahale Programı ..................................................................................... 71 2.2.5. İşlem .......................................................................................................... 72 2.2.5.1. Uygulayıcı eğitimi ................................................................................. 72 2.2.5.2. Katılımcıların belirlenmesi .................................................................... 73 2.2.5.3. Veri toplama süreci................................................................................ 74 2.2.5.4. Uygulamaların Yapılması ...................................................................... 75 xv 2.2.5.5. Veri analizi ............................................................................................ 75 2.2.6. Veri analizi ......................................................................................... 75 3. BÖLÜM .......................................................................................................................... 77 3. BULGULAR ................................................................................................................... 77 3.1. Çalışma 1 ...................................................................................................................... 77 3.1.1. Ön analizler ................................................................................................ 77 3.1.2. Olası tanı yaygınlık değerleri ....................................................................... 77 3.1.3. Belirti şiddeti puanları ve demografik özellikler ............................................ 84 3.2. Çalışma 2 ...................................................................................................................... 85 3.2.1. Ön analizler ................................................................................................ 86 3.2.2. Değişkenler arasındaki ilişkiler .................................................................... 87 3.2.3. Grup 3P müdahalesinin etkileri .................................................................... 91 3.2.3.1. Panel Model ve aracı değişken analizleri .............................................. 92 3.2.3.2. Grup 3P müdahalesinin etkilerinin tekrarlı ölçüm varyans analiziyle incelenmesi ......................................................................................................... 94 3.2.3.3. Tedavi amacına yönelik (intent to treat) analizlere ilişkin bulgular ... 105 3.2.3.4. Katılımcıların Grup 3P uygulamasından duyduğu memnuniyete ilişkin bulgular ............................................................................................................ 107 4. BÖLÜM ........................................................................................................................ 108 4. SONUÇ VE TARTIŞMA ............................................................................................. 108 4.1. Örneklemden Elde Edilen Yaygınlık Oranları Ve Şiddet Puanları ............................ 108 4.1.1. Genel Yaygınlık Oranları ........................................................................... 108 4.1.2. Problem Davranış Gruplarına Göre Yaygınlık Oranları ............................... 111 4.1.3. Problem Davranışların Cinsiyete Göre Yaygınlık Oranları ........................... 113 4.1.4. Demografik Özellikler Ve Problem Davranış Şiddet Puanları ...................... 115 4.2. Çalışma 2 Ölçümleri Arasındaki İlişkiler ................................................................... 117 4.2.1. Ebeveyn Raporlarına Göre Ölçümler Arasındaki İlişkiler ............................ 117 4.2.2. Çocukların Kendini Düzenleme Becerisine İlişkin Ebeveyn Ve Öğretmen Raporları Arasındaki İlişkiler .............................................................................. 119 4.2.3. Çocukların Yönetici İşlev Becerilerinin Problem Davranış Şiddeti Ve DuygusalDavranışsal Kendini Düzenleme Beceriyle İlişkisi ................................................ 120 4.3. Grup 3P’nin Etkililiğine İlişkin Bulgular ................................................................... 121 xvi 4.3.1. Duygusal Ve Davranışsal Kendini Düzenlemenin Aracılık Etkisi ................. 121 4.3.2. Grup 3p’nin Problem Davranış Şiddet Puanı Üzerindeki Etkisi .................... 122 4.3.3. Grup 3p’nin Ebeveyn Olarak Kendini Düzenleme Ve Ebeveynlerin Problem Çözme Becerileri Üzerindeki Etkisi ..................................................................... 126 4.3.4. 3P’nin Çocukların Duygusal Ve Davranışsal Kendini Düzenleme Becerileri Üzerindeki Etkisi ................................................................................................ 130 4.4. Tedavi Amacına Yönelik (İntent To Treat) Analizlere İlişkin Bulgular .................... 135 4.5. Katılımcıların 3P Uygulamasından Duyduğu Memnuniyete İlişkin Bulgular ........... 136 4.6. Sınırlılıklar Ve Öneriler .............................................................................................. 136 5. KAYNAKLAR .............................................................................................................. 139 6. EKLER .......................................................................................................................... 159	tr_TR
dc.language.iso	tur	tr_TR
dc.publisher	Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü	tr_TR
dc.rights	info:eu-repo/semantics/openAccess	tr_TR
dc.subject	Olumlu Ebeveynlik Programı, Grup 3P, Problem Davranış, Kendini Düzenleme, Okul Öncesi, Panel Model	tr_TR
dc.title	Olumlu ebeveynlik programı: Okul öncesi çocuklarda problem davranışlara etkisi ve kendini düzenleme becerisinin aracı rolü	tr_TR
dc.type	doctoralThesis	tr_TR
dc.contributor.department	Aydın Adnan Menderes Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Klinik Psikoloji Anabilim Dalı	tr_TR