Zeytin üreticisi ülkelerde zeytin ihracatının etkinlik analizi: Türkiye örneği

DSpace Ana Sayfası
→
Tez
→
Yüksek Lisans
→
Öğe Göster

dc.contributor.advisor	Yavuzaslan, Kıymet
dc.contributor.author	Yılmaz, Mestan
dc.date.accessioned	2020-07-09T08:09:37Z
dc.date.available	2020-07-09T08:09:37Z
dc.date.issued	2019
dc.date.submitted	2019
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11607/3780
dc.description.abstract	Sağlıklı tüketim alıĢkanlıklarının tüm dünyada giderek daha fazla önem kazanmasıyla birlikte zeytin üreticisi ülkeler açısından zeytin ve zeytinyağı ihracatı önemli bir tarımsal gelir kaynağı olmuĢtur. Zeytin ürünü kendine has özellikleri nedeniyle her iklim ve toprak koĢulunda mahsul veren bir ürün olmadığından dünyada sadece belirli coğrafyalarda yetiĢmektedir. Bu özel coğrafi koĢullara sahip ender ülkelerden biri olan Türkiye için de zeytincilik sektörü büyük önem taĢımaktadır. Türkiye zeytin üreticisi ülkeler arasında ilk on içerisinde yer almasına rağmen gerçekleĢtirdiği ihracat hacmi bakımından rakiplerine göre uluslararası zeytin ve zeytinyağı piyasasında elde etmesi gereken konuma ulaĢamamıĢtır. Bu çalıĢmada önemli zeytin üreticisi ülkelerin ve Türkiye‟nin zeytin ve zeytinyağı ihracatındaki etkinliği, Veri Zarflama Analizi (VZA) ile incelenmesi amaçlanmıĢtır. Dünyada zeytin ve zeytinyağı üretiminde önemli 10 ülkenin, 2003-2017 yılına ait verileri ile yapılan analizden sonra ülkeler etkinlik derecelerine göre sıralanmıĢ ve ihracat etkinlikleri için hedefler belirlenmiĢtir. VZA ile elde edilen sonuçlar dikkate alındığında; tüm sezonlarda Arjantin‟in zeytin ihracatında etkin ülke olduğu, Ġspanya ve Yunanistan‟ın da birkaç sezon hariç diğer tüm sezonlarda etkin oldukları görülmüĢtür. Zeytinyağı ihracatı etkinliğinde ise Ġtalya ve Ġspanya tüm sezonlarda etkin ülke olarak yer almıĢlardır. Türkiye‟nin analiz kapsamındaki diğer zeytin üreticisi ülkelere göre hem zeytin hem de zeytinyağı ihracatında etkin bir ülke olmadığı görülmüĢtür. Özellikle uluslararası zeytinyağı piyasasındaki rakiplerindeki uygulamalarla karĢılaĢtırıldığında; Türkiye‟nin zeytin ve zeytinyağı üretimi ve dıĢ ticaretinde yüksek potansiyeli olan ülkelerden biri olmasına rağmen istikrarlı iĢleyen bir zeytin politikasına sahip olamadığı görülmektedir. Yüksek girdi maliyetleri ve katma değeri düĢük Ģekilde zeytinyağını ihraç etmesi bu potansiyeli etkili bir Ģekilde kullanamamasına neden olduğunu söylemek mümkündür	tr_TR
dc.description.tableofcontents	ĠÇĠNDEKĠLER KABUL VE ONAY SAYFASI .............................................................................................. iii BĠLĠMSEL ETĠK BĠLDĠRĠM SAYFASI ............................................................................... iv ÖZET ....................................................................................................................................... v ABSTRACT ........................................................................................................................... vi ÖNSÖZ ................................................................................................................................. viii TABLOLAR DĠZĠNĠ ............................................................................................................. xii GRAFĠKLER DĠZĠNĠ .......................................................................................................... xiv EKLER DĠZĠNĠ .................................................................................................................... xvi KISALTMALAR DĠZĠNĠ ................................................................................................... xvii GĠRĠġ ....................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM .............................................................................................................................. 3 1. DÜNYADA ZEYTĠN VE ZEYTĠNYAĞI .......................................................................... 3 1.1. Zeytinin Tarihsel GeliĢimi ........................................................................................... 3 1.2. Dünyada Zeytin ve Zeytinyağı Üretimi ....................................................................... 5 1.3. Dünyada Zeytin ve Zeytinyağı Tüketimi ................................................................... 12 1.4. Dünya Zeytin Ticareti ................................................................................................ 15 1.4.1. Dünya Zeytin Ġthalat Hacmi ............................................................................ 15 1.4.2. Dünya Zeytin Ġhracat Hacmi ........................................................................... 18 1.5. Dünya Zeytinyağı Ticareti ......................................................................................... 19 1.5.1. Dünya Zeytinyağı Ġthalat Hacmi ..................................................................... 19 1.5.2. Dünya Zeytinyağı Ġhracat Hacmi ..................................................................... 21 2. BÖLÜM ............................................................................................................................ 24 2. TÜRKĠYE‟DE ZEYTĠN VE ZEYTĠNYAĞI .................................................................... 24 2.1. Türkiye‟de Zeytin ve Zeytinyağı Üretimi .................................................................. 24 2.2. Türkiye‟de Zeytin ve Zeytinyağı Tüketimi ............................................................... 35 2.3. Türkiye Zeytin Ticareti .............................................................................................. 38 x 2.3.1. Türkiye Zeytin Ġhracat Hacmi ......................................................................... 39 2.3.2. Türkiye Zeytin Ġthalat Hacmi .......................................................................... 42 2.4. Türkiye Zeytinyağı Ticareti ....................................................................................... 43 2.4.1. Türkiye Zeytinyağı Ġhracat Hacmi ................................................................... 43 2.4.2. Türkiye Zeytinyağı Ġthalat Hacmi ................................................................... 48 3. BÖLÜM ............................................................................................................................ 49 3. ZEYTĠN ÜRETĠCĠSĠ ÜLKELERDE ZEYTĠN ĠHRACAT VERĠMLĠLĠK ANALĠZĠ: TÜRKĠYE ÖRNEĞĠ .................................................................................................... 49 3.1. Veri Zarflama Analizi Yöntemi ................................................................................. 49 3.1.1. Veri Zarflama Analizinde Verimlilik, Etkinlik, Etkililik ve Performans Kavramları ........................................................................................................ 49 3.1.2. Veri Zarflama Analizi Tanımı ve Özellikleri .................................................. 50 3.1.3. Veri Zarflama Analizinin Uygulama Alanları ................................................. 53 3.1.4. Veri Zarflama Analizinin Uygulama AĢamaları .............................................. 54 3.1.4.1. Karar verme biriminin seçimi ............................................................. 54 3.1.4.2. Çıktı ve girdilerin seçimi ..................................................................... 55 3.1.4.3. Göreli etkinlik hesaplaması ................................................................. 56 3.1.4.4. Referans gruplarını saptama ................................................................ 57 3.1.4.5. Sonuçları değerlendirme ..................................................................... 57 3.2. Veri Zarflama Analizinin Güçlü ve Zayıf Yönleri .................................................... 57 3.3. Veri Zarflama Analizi Modelleri ............................................................................... 58 3.3.1. CCR Modeli ..................................................................................................... 60 3.3.1.1.Girdiye yönelik CCR modeli ................................................................ 61 3.3.1.2. Çıktıya yönelik CCR modeli ............................................................... 62 3.3.2. BCC Modeli ..................................................................................................... 62 3.3.2.1. Girdiye yönelik BCC modeli ............................................................... 63 3.3.2.2. Çıktıya yönelik BCC modeli ............................................................... 64 3.3.3. Toplamsal Model ............................................................................................. 64 xi 3.3.4.Çarpımsal Model .............................................................................................. 65 3.4. Literatür ..................................................................................................................... 65 3.5. ÇalıĢmadaki DeğiĢkenlerin Seçimi ve Veri Kümesi .................................................. 74 3.6. Bulgular ..................................................................................................................... 75 4. TARTIġMA VE SONUÇ ................................................................................................ 80 5. KAYNAKLAR ................................................................................................................. 83 ÖZGEÇMĠġ ....................................................................................................................... 102	tr_TR
dc.language.iso	tur	tr_TR
dc.publisher	Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü	tr_TR
dc.rights	info:eu-repo/semantics/openAccess	tr_TR
dc.subject	Zeytin, Zeytinyağı, Veri Zarflama Analizi, Tarım Ekonomisi.	tr_TR
dc.title	Zeytin üreticisi ülkelerde zeytin ihracatının etkinlik analizi: Türkiye örneği	tr_TR
dc.type	masterThesis	tr_TR
dc.contributor.department	Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonomi Finans Anabilim Dalı	tr_TR