Türkiye'de vergi mükelleflerinin eğitim düzeyi ile vergi bilinci ilişkisi: Aydın il örneği

Abstract

GeçmiĢten günümüze vergi gelirleri devletler için en önemli gelir kaynağı olmuĢtur. Bu gelir kaynağının olması gerektiği gibi etkin bir Ģekilde tahsilâtının yapılabilmesinin birinci Ģartının, vergi mükelleflerinin, öncelikle kamusal hizmetlerin sunulabilmesi için vergi gelirlerine ihtiyaç olunduğunun bilincinde olması gerektiğini söyleyebiliriz. Bu bilinç, vergi ödevlerinin tam ve zamanında yerine getirilmesini sağlayacaktır. Vergi yükümlülerinin vergi uygulamaları karĢısındaki tutum ve davranıĢları, devletlerin vergiden elde ettikleri gelirleri etkilemektedir. Bu bağlamda, mükelleflerde vergi bilinci olgusunun yerleĢmesi oldukça önemlidir. Vergi bilinci, bireysel nitelikte olabildiği gibi toplumsal nitelikte de karĢılığı olan bir kavramdır. Bu bilincin hem bireysel hem de toplumsal düzlemde yerleĢebilmesini etkileyen önemli faktörler bulunmaktadır. KiĢisel ve toplumsal eğitim düzeyi bu faktörlerden biri, belki de en önemlisidir. Bireyin aldığı eğitim seviyesi ve kalitesi, kiĢisel vergi bilincinin oluĢmasını etkileyecek, bu bireysel yaklaĢım toplumsal bir kimliğe de kavuĢacaktır. Vergi bilincinin toplumda gerektiği gibi yerleĢmemesi hâlinde ise, mükelleflerin vergiye bakıĢ açıları olumsuz bir seyir alacaktır. Bu da toplumun vergiye karĢı ciddi bir reaksiyon göstermesine sebebiyet verecektir. ÇalıĢmamızda, eğitim düzeyi ile birçok parametre (vergi türü, gelir seviyesi, meslek, vergiye bakıĢ açısı v.b.) karĢılaĢtırılmıĢ ve dolayısı ile eğitim düzeyi ile vergi bilinci arasındaki iliĢki değerlendirilmiĢtir. ÇalıĢmada Aydın Ġli genelinde 409 vergi mükellefi ile anket çalıĢması yapılmıĢ, sonuçlar istatistiksel olarak değerlendirilmiĢtir. Mükelleflerin eğitim seviyeleri ile vergi bilinci düzeyleri arasında bir iliĢki bulunup bulunmadığı, eğitim seviyesinin vergi bilincinin yerleĢmesinde etkin bir faktör olup olmadığı sorularına, verilen cevaplar eğitim düzeyine göre anlamlı farklar bulunmuĢtur. ÇalıĢma sonucunda eğitim düzeyi ile vergi bilinci ortalaması (p=0,049), algısı ortalaması (p=0,003) ve okuryazarlığı ortalaması (p=0,014) arasında anlamlı farklar saptanmıĢtır.