İç Hastalıkları Klinik/Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin Kortikosteroid İlaç Uygulamalarına Yönelik Bilgi ve Uygulamaları

Abstract

Kortikosteroid tedavisinde, bireylerde plazmada kortizol artışına bağlı birçok yan etki görülebilmektedir. Kortikosteroid tedavisinde hemşirenin bireysel ve doğru bakım vermesi hastaların yaşam kalitesini arttırmakta ve yan etki görülme oranını azaltmaktadır. Bu araştırma, iç hastalıkları klinik/ ünitelerinde kortikosteroid ilaç uygulamalarına yönelik hemşirelerin bilgi ve uygulamalarını belirlemek ve bilgilerinin uygulamaya olan etkisini değerlendirmek amacıyla 71 hemşire ile tanımlayıcı-kesitsel olarak yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesi, tanımlayıcı istatistiklerle sayı ve yüzde dağılımları gösterilerek, Spearman Rank, Mann Whitney U, Kruskal-Wallis ve Dunn Testi analizleri kullanılarak yapılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 28,89±6,48, %74,6’sının kadın, %49,3’ünün lise/ön lisans mezunu, %35,2’sinin çalışma sürelerinin 5-9 yıl arasında olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların %90,1’inin kortikosteroid ilaç tedavisi konusunda hizmet içi eğitim almadıkları, kortikosteroid hormonların salgılanmasını düzenleyen fizyolojik sistem/süreçleri (%66,2), plazmada hangi yollarla taşındığını (%81,7), nerede metabolize olduğunu (%70,4) ve vücuttan atılma yollarını (%67,6) bilmediği saptanmıştır.Katılımcıların; ilaçların hazırlanmamış formunun saklanma koşullarını (%63,4), hazırlandıktan sonra saklama koşullarını (%63,4) ve tek doz İ.V. uygulanma saatini (%62) bildikleri görülmüştür.Katılımcıların %26,8’inin kortikosteroid tedavisini sabah (06:00-07:00) saatlerinde uyguladığı, kortikosteroid tedavisi alan hastalarda %19,7’sinin kan glikozu takibi, %16,9’u tansiyon ve nabız takibi yaptığı ve %35,2’sinin tuz ve karbonhidrat kısıtlaması uyguladığı saptanmıştır. Katılımcıların kortikosteroid tedavi/ilaca yönelik bilgi puanı arttıkça uygulama puanının da anlamlı (p<0,001) olarak arttığı ve yaş arttıkça, teorik ve uygulama bilgilerinin arttığı görülmektedir.Katılımcıların lise/önlisans ve lisans/lisansüstü arasında teorik (p<0,014), uygulama (p<0,036) ve toplam bilgi puanı arasında anlamlı (p<0,013) fark saptanmıştır.Lisans/lisansüstü eğitim durumuna sahip kişilerin bilgi düzeyi,lise/önlisans eğitim durumuna sahip kişilerden daha yüksek bulunmuştur. Katılımcıların, çalışma yılı ile teorik, uygulama ve toplam bilgi puanı arasında anlamlıbir fark saptanmamıştır.Bulundukların kliniklerdeki çalışma yılı ile teorik bilgi puanı arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Ancak uygulama bilgisi (p<0,013) ve toplam bilgi puanı arasında anlamlı (p<0,026) fark görülmektedir. Sonuç; hizmet içi eğitim programlarında kortikosteroid ilaç/tedavi konusuna yer verilmesi, kortikosteroid ilaç uygulamasına yönelik klinik protokollerin oluşturulması/güncellenmes iönerilmektedir.