Özet:
ÖZET
YOĞUN BAKIM HASTALARINDA BRADEN BASINÇ YARASI RİSK
DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ İLE PERFÜZYON İNDEKSİ
ÖLÇÜMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
Yaşar HE, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Cerrahi
Hastalıkları Hemşireliği Programı Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 2019.
Bu çalışma, Braden Basınç Yarası Risk Değerlendirme Ölçeği (BBYRDÖ) ile
perfüzyon indeksi arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yarı deneysel olarak yapılmıştır.
Araştırma, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi
yetişkin yoğun bakımlarda, 1 Temmuz 2017 – 1 Aralık 2018 tarihleri arasında yatan 48 hasta
ile yapılmıştır. Araştırma verileri; Hasta Tanıtım Formu, BBYRDÖ, Nutrisyonel Beslenme
Riski Değerlendirme Ölçeği, Glaskow Koma Skalası (GKS), Aphache II skorlaması (Sağlık
Bakanlığının online modülü kullanıldı), Massimo SET® (perfüzyon indeksi ölçümü için)
cihazı kullanılarak toplanmıştır. Literatür bilgileri ışığında 3 aşamada uygulanan çalışmada
(hastanın yoğun bakıma yattığı ilk gün, 48 saat ve 96 saat sonra) ilk gün, veri toplama
formundaki tanımlayıcı ve klinik ( medikal tedavi, varsa solunum desteği şekli, laboratuvar
bulguları, vital parametreler) veriler, NRS-2002 ile beslenme durumu ve riski, BBYRDÖ ile
basınç yarası riski, Apache II skoru, GKS ile bilinç durumu ve Massimo SET® cihazı ile de
perfüzyon indeksi ölçülmüş ve kaydedilmiştir. İkinci ve üçüncü gün de tanımlayıcı veriler
hariç diğer tüm veriler tekrar uygulanmış ve kaydedilmiştir. Verilerin normal dağılıma
uygunluğu Q-Q Plot çizimi (n>20) ve Kolmogorov-Smirnov (K-S) Testi (n>35 ve p>0,05) ile
incelenmiştir. Veriler tanımlayıcı istatistikler, Ki-kare ve korelasyon testleri ile analiz
edilmiştir. Sonuçlar % 95’lik güven aralığında, p<0,05 düzeyinde anlamlı kabul edilmiştir.
Çalışmada BBYRDÖ skorları ile perfüzyon indeksi ölçüm sonuçları arasında istatistiksel
olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. BBYRDÖ skoru düşük olan hasta grubunun perfüzyon
indeksi ölçüm sonuçları da anlamlı derecede düşük çıkmıştır. Hastaların yaşları ile perfüzyon
indeksi ölçüm sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı fakat
BBYRDÖ skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır.
BBYRDÖ skoru sonucuna göre çok riskli ve orta derece riskli olan hasta gurubunun (% 76,7)
xii
61 yaş ve üzeri hastalar olduğu görülmektedir. Hastaların ventilasyon türü ile BBYRDÖ
skorları ile perfüzyon indeksi ölçümleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu
saptanmış olup, invaziv ve noninvaziv ventilasyon tedavisi alan hasta grubunun BBYRDÖ
skoruna göre çok riskli oldukları ve perfüzyon indeksi ölçümlerinin düşük olduğu
saptanmıştır. Her üç ölçüm gününde de perfüzyon indeksi ve BBYDÖ ile GKS skorları
arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Perfüzyon indeksi ölçüm sonucu
düşük hasta grubunun düşük oranlarla, perfüzyon indeksi ölçüm sonucu normal olan hasta
grubunun da yüksek oranlarla GKS’ye göre oryante olduğu, BBYRDÖ skoruna göre basınç
yarası riski olmayan hasta grubunun yüksek oranlarla, BBYRDÖ skoruna göre çok riskli
hasta grubunun da düşük oranlarla GKS’ye göre oryante olduğu saptanmıştır. Hastaların
Apache II puanı ile BBYRDÖ skoru arasında istatistiksel olarak anlamlı ve negatif yönlü orta
düzeyde ilişki olduğu; BBYRDÖ puanı azaldıkça Apache II puanı attığı saptanmıştır. Yine
aynı şekilde Apache II puanı ile perfüzyon indeksi arasında istatistiksel olarak anlamlı ve
negatif yönlü zayıf düzeyde bir ilişki olduğu; Perfüzyon indeksi ölçüm sonucu yükseldikçe
Apache II puanının düştüğü saptanmıştır. Vital parametreler, laboratuvar bulguları, beslenme
türü ve riski, uygulanan medikal tedavi ile BBYRDÖ skorları ve perfüzyon indeksi ölçüm
sonuçları arasında istatistiksel bir ilişki saptanmamıştır.
Araştırmamızda BBYRDÖ ile Perfüzyon indeksi arasında bir ilişki olduğu ve yoğun
bakım uygulamalarında rutin takipte Basınç Yaralarını öngörmede kullanılabilir olduğu
bulunmuştur.