İnsan beslenmesinde büyük öneme sahip olan hayvansal ürünlerden bir tanesi de
süttür. Süt sığırcılığının artan nüfusun süt ihtiyacına cevap verebilmesi verimliliği artırmakla
mümkün olabilecektir.
Aydın ili Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği'ne 2005 yılında kayıtlı olan 1429
işletmeden tabakalı tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen 100 tanesiyle yapılan anketlerden elde
edilen sonuçlar bu araştırmanın verilerini oluşturulmuştur. Bu 100 işletmenin 60 tanesi 2-10
baş, 23 tanesi 11-20 baş, 17 tanesi de 21 - + baş hayvan varlığına sahip işletmelerdir.
Sırasıyla bu işletmeler 1., 2., ve 3. grup işletmeler olarak adlandırılmışlardır.
Hazırlanan bu verilerden yola çıkarak bu işletmelerin temel yapısal özellikleri ortaya
konulmuştur. Bunun yanında işletme gruplarının ekonomik analizleri yapılmış, bir litre çiğ süt
maliyetleri hesaplanmış, kısmû verimlikleri ve etkinlikleri analiz edilmiştir. Araştırmanın
sonunda bu işletme gruplarının toplam faktör verimlilikleri ortaya konulmuş ve üreticiler ve
işletmelerin bazı özelliklerinin etkinliğe etkileri araştırılmıştır.
ncelenen işletmelerin brüt üretim değerinin %63,37'sini süt satışı gelirleri
oluşturmaktadır. %7,50'lik pay reforme inek satışlarından elde edilen gelire aittir. Diğer
hayvan satışları (buzağı, tosun vb.) %9,39, çiftlik gübresi ise %19,74'lük paya sahiptir.
şletmeler genelinde brüt üretim değeri ortalaması 52662,84 YTL'dir. Brüt üretim değerinin
büyükbaş hayvan birimine ortalaması 2311,50 YTL'dir.
ncelenen işletmelerin değişken masraflarının %72,82'sini yem giderleri, %2,39'unu
geçici işçi giderleri, %6,84'ünü veteriner ve ilaç giderleri, %3,94'ünü suni tohumlama
giderleri, %11,60'ını akaryakıt giderleri, %0,52'sini tuz ve vitamin giderleri, %0,92'sini mera
ve otlak giderleri, %0,96'sını ise nakliye giderleri oluşturmaktadır. şletmeler genelinde
değişken masraflar (girdiler) 31191,70 YTL'dir. Büyükbaş hayvan birimi başına değişken
masraflar 1369,08 YTL'dir.
şletmelerin ortak masrafları olan daimi işçi giderleri 1823 YTL, akaryakıt giderleri
3619,50 YTL, vergi ve harçlar 331,56 YTL, sigorta giderleri de 1063,30YTL'dir. Ortak
masraflar toplamı işletmeler genelinde 6837,41 YTL'dir.
Brüt üretim değerinden değişken girdilerin çıkartılmasıyla bulunan brüt marj
işletmeler genelinde 21471,14 YTL'dir. Büyükbaş hayvan birimi başına düşen brüt marj
942,42 YTL'dir. BBHB başına düşen brüt marj 1072,96 YTL ile 2. grup işletmelerde en
yüksektir.
Sürü yenileme payı, ahırın normal tamir ve bakım giderleri, alet-ekipman giderleri,
daimi işçi ücretleri, arazi kirası, borç faizleri, elektrik, su, vergi ve harçlar, ile sigorta
giderlerinden oluşan sabit masraflar işletmeler genelinde 17625,76 YTL'dir. Brüt marjdan
sabit masrafların çıkartılmasıyla hesaplanan net tarımsal gelire ilave olarak destekleme
ödemeleri dahil edilmiştir. Bu şekilde hesaplanan net tarımsal gelir, işletmeler genelinde
12419,81 YTL'dir.
şletmelerin 1 litre çiğ sütü 0,571 YTL'ye ürettikleri saptanmıştır. Bu rakam 1. grup
işletmelerde 0,600 YTL, 2. grup işletmelerde 0,500 YTL ve 3. grup işletmelerde 0,562
YTL'dir.
şletmelerin kısmû verimlilik hesaplamalarından elde edilen sonuçlar genel olarak
işletme ölçeği büyüdükçe verimliliğin de arttığını doğrular niteliktedir. şletmelerde E G
başına düşen BÜD 34,94 YTL'dir. Bu rakam 1. grup işletmelerde 20,70 YTL iken 3. grup
işletmelerde 64,88 YTL'dir. BÜD'nin toplam aktif sermayeye oranlanmasıyla bulunan
sermaye verimliliği işletmeler genelinde 0,096'dır. Nisbû kar olarak da tanımlanan değişken
girdilerin verimliliği ise BÜD'nin değişken girdilere oranlanması sonucu bulunmuştur.
Değişken girdiler verimliliği 1. grup işletmelerde 1,72, 2. grup işletmelerde 1,84, 3. grup
işletmelerde 1,59, genelde ise 1,69'dur. Kısmi verimlilik hesaplamalarının sonuncusu olan
hayvan verimlilikleri, BBHB başına 2311,49 YTL, sağmal inek başına 4054,11 YTL
bulunmuştur.
şletmeler genelinde yapılan etkinlik hesaplamaları sonucunda 15 işletmenin %100
etkinlikle çalıştıkları saptanmıştır. Bu işletmelerden 6 tanesi 1.grupta, 5 tanesi 2.grupta, 4
tanesi 3. gruptadır. şletmelerin etkinlikleri en düşük %42,58, en yüksek %100, ortalama
%79,43 olarak bulunmuştur. Etkinlik değerini maksimize etmek için işgücü kullanımını
%24,22 oranında azaltmak, toplam aktif sermaye kullanımını %28 oranında azaltmak,
değişken girdileri %24,41 azaltmak, BBHB'ni ise %23,37 oranında azaltmak yerinde
olacaktır.
Cobb-Douglas üretim fonksiyonu ile işletmelerin TFV'leri hesaplanmış ve işletme
grupları içerisinde TFV'leri en yüksek işletmelerin 1. grupta oldukları saptanmıştır. Cobb -
Douglas üretim fonksiyonunu oluşturan parametreler arasında TFV'nin istatistikû anlamda 1.
ve 3. grupta anlamlı olduğu, ayrıca genelde de anlamlı olduğu saptanmıştır.Ayrıca istatistikû
anlamda önemli olan diğer parametreler değişken girdiler ile BBHB'dir. Kullanılan işgücü ile
toplam aktif sermayenin fonksiyonda istatistikû olarak önemli olmadıkları saptanmıştır.
şletme etkinliği ile işletme ve üretici özellikleri arasındaki ilişkiyi göstermek
amacıyla etkinliği yüksek 50 işletme ile etkinliği düşük 50 işletmeden oluşturulan iki gruba t
testi uygulanmış ve bu test sonucunda işletmecinin yaşının, öğrenim durumunun ve süt
sığırcılığı tecrübesinin işletme etkinliğini istatistiki olarak etkilemediği, etkinliği istatistiksel
anlamda etkileyen işletme özelliğinin sahip olunan BBHB olduğu saptanmıştır.
One of the animal products that are so important for human nutrition is milk. Daily farm
can become enough for increasing population?s milk demand by increasing productivity.
The results of 100 inquiry chose by stratified accidental method from 1429 enterprises
that registered in 2005 to Aydın City Stud Cattle Breeding Association form the data of this
study. 60 of this 100 enterprise have 2-10 cattle, 23 of this have 11-20 cattle, 17 of this have
21 + - cattle animal. In turn, these enterprises were named as 1st, 2nd and 3rd group
enterprises.
By accounturning the prepared data, basic structural properties of enterprises were
introduced. Furthermore economic analysis of enterprise groups were done, one liter fresh
milk costs were estimated, partial productivity and efficiency was analyzed. At the end of the
study, total factor productivity of these enterprise groups were introduced and the effects of
breeders? and enterprises? some properties on efficiency was investigated.
Milk sale incomes compose the %63,37 of gross production value of investigated
enterprises. %7,50 belong to the incomes from reformable cow saling. Other animal sales
(calf, bullock etc. ) %9,39 and farm manure has %19,74 percentage. Generally in
establishments mean gross production value is 52662,84 YTL. Gross production value?s mean
average to great cattle unit is 2311,50 YTL.
%72,82 of variable expenditures of investigated enterprises is feed expense, %2,39 is
provisional worker expense, %6,84 is veterinarian and medicine expense, % 3,94 is artificial
insemination expense, %11,60 is fuel products expense, %0,52 is salt and vitamin expense, %
0,92 is pasture and feeding ground expense, % 0,96 is carriage expense. Throughout the
enterprises variable expenditures are 31191,70 YTL. Variable expenditure per great cattle unit
is 1369,08 YTL. Permanent worker expense that is the common expenditure of the enterprises
is 1823 YTL, fuel product expense is 3619,50 YTL, tax and fees are 331,56 YTL, insurance
expense is 1063,30 YTL. Throughout the enterprises, the sum of common expenditure is
6837,41.
Throughout the enterprises the gross margin found by subtracting the variable inputs
from gross production value is 21471,14 YTL. Gross margin per great cattle unit is 942,42
YTL and per BBHB is 1072,96 YTL and it is the highest in 2nd group enterprises.
Throughout the enterprises constant expenditures, composed of herd renovation portion,
expense of normal repair and care of barn, expense of toll and equipment, permanent worker
wages, rent of the land, debt interest, public utilities, tax and fees and insurance are 17625,76
YTL. Supporting payments are included to net agricultural revenue calculated by subtracting
constant expenditures from gross margin. Throughout the enterprises net agricultural revenue
calculated in that way is 12419,81 YTL.
It was determined that in enterprises one liter fresh milk is fabricated for 0,571 YTL.
This prize is 0,60 YTL for 1st group enterprises, 0,50 YTL for 2nd group enterprises and 0,562
YTL for 3rd group enterprises.
Achieved results from enterprises? partial productivity calculations confirm the increase
in productivity as the enterprise grows. For enterprises, BÜD per E G is 34,94 YTL. This
prize is 20,70 YTL for the first group and 64,88 YTL for the third group enterprises.
Throughout the enterprises capital productivity found by comparing total active capital with
BÜD is 0,096 YTL. Variable inputs productivity is also defined as relative profit. It was
found by comparing BÜD with variable inputs. Productivity of variable inputs is 1,72 for the
first group, 1i84 for the second group,1,59 for the third group and in general it is 1,69. the last
one of partial productivity calculation is animal productivity. It is 2311,49 YTL per BBHB
and 4054,11 YTL per milk cow.
After efficiency calculations done throughout the enterprises, it was determined that 15
enterprise works with %100 efficiency. 6 of them is in the 1st group, 5 of them is in the 2nd
group and 4 of them is in the 3rd group. The efficiency of the enterprises are found %42,58 as
the lowest, %100 as the highest and %79,47 as an average value. For making maximum the
efficiency value, to decrease the labor force usage by %24,22, to decrease the total active
capital usage by %28, to decrease the variable input by %24,41 and to decrease BBHB by
%23,37 will be enough.
TFVs of the enterprises were calculated by Cobb-Douglas production function and
determined that the highest TFVs are in the 1st group among all groups. It was determined that
among the parameters of Cobb-Douglas production function, TFV is significant for the 1st and
the 3rd groups and also significant in general. Also the other statistically important parameters
are variable inputs and BBHB. It was found that used labor force and total active capital is not
important statistically.
For indicating the relationship between the enterprise and producer properties by using
enterprise efficiency, t test was applied to 50 enterprises with high efficiency and 50
enterprises with low efficiency. As a result of this test, it was determined that manager?s age,
academic background and experience in daily farm doesn?t effect the efficiency of enterprise
statistically and the property of the enterprise that effect the efficiency is BBHB.
