Günümüzde sürdürülebilir kalkınmayı gerçekleştirmek ve devam ettirmek ülkeler
dikkatlerini jeoekonomik süreç üzerine vermektedirler. Bu süreç, yöntem olarak politikadan
daha çok ekonomiye, teknolojiye ve coğrafyaya dolayısıyla enerji kaynaklarına önem
vermektedir. Bu denli öneme sahip enerji kaynakları, yenilenebilir ve yenilenemeyen olarak
iki grupta ele alınmaktadır.
Biomas, güneş, rüzgar, jeotermal ve hidrolik enerji çeşitleri, yenilenebilir enerji
sınıflandırmasında yer almaktadırlar. Yenilenebilme özelliliğine sahip doğal kaynaklar;
tükenmemeleri, çevresel etkilerinin az olması ve daha az maliyet gerektirmesi gibi nedenlerle
günümüzde yoğun olarak talep görmektedirler.
Yine; kömür, doğalgaz, nükleer enerji ve petrol kaynakları ise kendilerine
yenilenemeyen enerji gruplaması içerisinde yer bulmaktadırlar. Bu enerji kaynaklarının
kullanımı sonucunda dışarıya çok fazla miktarda enerji çıktığı için genellikle daha fazla
kullanılmaktadırlar. Bununla birlikte, çevreye olabilecek olumsuz etkileri ve yüksek
maliyetler nedeniyle kullanımlarında sorunlar yaşanmaktadır.
Yenilenemeyen enerji kaynakları arasında yer alan petrol, dünya üzerinde yoğun
olarak kullanılan kaynaklar arasında yer almaktadır. Bu özelliği nedeniyle ham petrol ve
ürünleri fiyatlarında meydana gelecek değişimler; gerek ihraç eden, gerekse ithal eden ülkeler
için büyük önem taşımaktadır.
Ham petrol ve ürünü fiyatlarında meydana gelecek azalmalar, enerji kaynağı ihraç
eden ülkelerin ulusal gelirlerini azaltıcı etki meydana getirebilecektir. Bununla birlikte fiyat
değişiklikleri, enerji kaynaklarını ithal eden ülkelerin makro ekonomik büyüklüklerini
etkileyecektir.
Petrol fiyatlarında meydana gelecek artışlar, özellikle enflasyon üzerinde değişimler
meydana getirebilmektedir. Özellikle, petrol ve ürünlerini girdi olarak kullanan birimlerin
maliyetleri artacağı için satış fiyatlarında da değişimler meydana gelebilecektir. Bu ise
enflasyonu artırıcı bir etki meydana getirebilecektir.
Petrol ürünleri fiyat değişimleri, makro ekonomik büyüklükler arasından enflasyon,
milli gelir, dış ticaret, döviz kuru ve yatırımlar üzerinde değişimler yaratabilmektedir.
Türkiye'de ekonomik kriz dönemlerinde yaşanan olumsuzluklar, yukarıda sözü edilen
temel makro büyüklükleri önemli ölçüde etkilemektedir.
Çalışma kapsamında yapılan girdi çıktı analizi kapsamında, petrol ürünleri imalatı
fiyatında petrol ürünleri üretim maliyeti içerisinde ham petrol giderlerinin payı ile orantılı
olarak bir artışın meydana geleceği tahmin edilmektedir. Bu artışın özel tüketimde, devlet
tüketiminde, mal ve hizmet ihracatında ve ithalatında, üretim üzerinden alınan net vergilerde
ve çalışanlara yapılan ödemelerde bir artış meydana getireceği düşünülmektedir. Yine,
elektrik ve gaz üretimi, suyun arıtımı ve dağıtılması sektörleri fiyatında bu sektörlerin üretim
maliyeti içinde ham petrol giderlerinin payı ile orantılı olarak bir artışın meydana geleceği
tahmin edilmektedir bu artışın, yukarıda sözü edilen büyüklüklerde artış meydana getireceği
düşünülmektedir.
Çalışmada yapılan regresyon analizinde ham ve işlenmiş petrol ürünleri fiyat
değişimlerinin yukarıda anlatılan dört temel değişkeni, dereceleri değişmekle birlikte
etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.
Günümüz Türkiye'sinde taşımacılık ve nakliye faaliyetleri, genellikle karayolları
kullanılarak yapılmaktadır. Ayrıca petrol ve ürünleri diğer sektörlerde de yoğun olarak
kullanım şansı bulmaktadırlar. Bu nedenle, petrol ithali için büyük miktarda kaynağın, ülke dışına aktarılması zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Alternatif enerji kaynaklarına yönelmek bu doğrultuda bir zorunluluk olarak gözükmektedir.
Today, countries turn their attention to geo-economic processes to realize and sustain
their economic development. This process methodologically focuses more on economics,
technology, geography and energy resources rather than politics. These energy resources that
are of great importance are classified under two groups as renewable and non-renewable.
Biomass, solar, wind, geothermal and hydraulic energy are in the renewable energy
resources. Natural resources that are renewable are demanded more because they are not
consumed, they have little environmental effects, and they cost less.
Coal, natural gas, nuclear energy and petroleum are classified under non-renewable
energy resources. They are used more because they produce more energy. However, there are
problems in their use because of their negative environmental effects and high costs.
Petroleum resources is the most often used non-renewable energy resource on earth.
Because of this, changes in the prices of nature raw petroleum and its products are of great
importance for both exporting and importing countries.
Decreases in the prices of raw petroleum will cause declines in the national incomes of
exporting countries. By the same token, price fluctuations will affect the macro economic
indicators of importing countries.
Increases in petroleum prices will have changes especially on inflation. Because the
costs of units that use petroleum and petroleum products as their inputs will increase, their
sale prices will change as well. This will cause an increase in inflation.
Changes in the prices of petroleum products can cause changes in inflation, national
income, foreign trade and exchange rates.
Problems that are experienced in Turkey during the periods of economic crises affect
the above mentioned indicators.
Under the framework of the input-output analysis in this study, it is expected that there
will be an increase in petroleum products production costs parallel to the share of raw
petroleum costs. It is also expected that this increase will lead to an increase in private and
public consumption, imports and exports of goods and services, net taxes on production, and
payments to employees. Additionally, it is anticipated that there will be an increase in the
prices of water refining and distribution sectors proportional to the share of raw petroleum in
production costs in these sectors. This increase will possibly cause an increase on the above
mentioned indicators.
In the regression analysis used in the study, we find that changes in the prices of both
raw and processed petroleum affect four main variables mentioned above.
In today?s Turkey, mainly roads are used for transportation. Additionally, petroleum
products are heavily used in other sectors too. An important part of national income is spent
for petroleum import. Therefore, it is becoming a necessity to turn our attention to alternative
energy resources.
