Bu çalışmada, Türkiye‘de besicilerin en fazla tercih ettiği Siyah-Alaca (SA), Esmer (ESM) ve Simmental (SİM) ırkı tosunların davranış özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Aydın ilinde özel bir besi işletmesinde yürütülen araştırmanın hayvan materyalini 148 gün beside tutulan 10 baş SA ve 8 baş ESM ırkı tosun (I. Grup) ile 177 gün beside tutulan 7 baş SA ve 10 baş SİM ırkı tosun (II. Grup) oluşturmuştur. Besiye 22 şubat 2014 tarihinden başlanmış, ilk gruptaki tosunlar 9 Temmuz 2014‘de, ikinci gruptaki tosunlar ise 7 Ağustos 2014 tarihinde kesilmişlerdir. Çalışmada besi hayvanlarına ait davranışlar 22 şubat-2 Ağustos tarihi arasında haftanın bir günü 6:00, 9:00, 12:00, 14:00, 17:00, 20:00 ve 23:00 saatlerinde bir saat boyunca 10 dakikalık periyotlar ile tarama örnekleme tekniğiyle belirlenmiştir. Verilerin istatistik analiz öncesinde toplam yüzdelik değerleri üzerinden transformasyonu yapılmıştır. Hayvanların gün içerisindeki geviş getirme, ayakta durma, yatma, yürüme, yem tüketimi, su içme, atlama, dövüş, gübreleme ve idrar yapma davranışları kaydedilmiştir. I. Grupta yer alan SA ve ESM ırk tosunlarda geviş getirme, su içme, gübreleme ve idrar yapma, II. gruptaki SA ve SİM ırkı tosunlarda ise geviş getirme, ayakta durma, yatma, yürüme, atlama ve dövüş davranışları arasındaki farklılık önemli bulunmuştur (P<0.05). Ayrıca, her iki grupta da neredeyse tüm davranış özellikleri üzerine gözlem saati ve gözlem ayı etkileri önemli (P<0.05) bulunmuştur. Sonuç olarak, SA, ESM ve SİM ırkı tosunların gün içerisindeki (06:00-23:00) aktivitelerinin yaklaşık %80‘ini yatma, ayakta durma, geviş getirme ve yem tüketimi davranışının oluştururken, lokomotor (yürüme, atlama, dövüş), su içme ve dışkılama davranışları gün içerisinde geri kalan %20‘lik zamana sahip olmuştur. Yörede yaz aylarında görülen yüksek hava sıcaklığı ve oransal nemin besi sığırlarının davranışlarında önemli değişikliklere neden olduğu belirlenmiştir.
In this study, the behaviors of fattened Holstein-Friesian (HF), Brown Swiss (BS) and Simmental (SIM) bulls mostly preferred by Turkish beef producers were determined. Animal material of the study were obtained on a private feedlot located in Aydın Province, in the first group with 148 days 10 HF and 8 BS, (I. Group) and in the second group with 177 days 7 HF and 10 SIM, (II. Group) fattening period were used. The fattening period was started on 22 February, 2014 and I. Group on 9 July, 2014 and II. Group on 7 August 2014 were slaughtered. In the study, the behaviors of the fattening bulls were determined from 22 February to 2 August for one day in a week at 6:00, 9:00, 12:00, 14:00, 17:00, 20:00 and 23:00 for one hour at 10 min periods with scanning sampling technique. Prior to statistical analysis of the data, the total percentile values were transformed. During the day, rumination, standing, lying, walking, feeding, drinking, mounting, agonistic, defecating and urinating behaviors of animals were recorded. Ruminating, drinking, defecation and urinating behaviors between HF and BS and ruminating, standing, lying, walking mounting and agonistic behaviors between HF and SIM were found to be different (P<0.05). In addition, for almost all of the behaviors, the observation time and month effects were also found to be statistically significant (P<0.05). In conclusion, it was determined that the main daily behavioral activities (06:00-23:00) of HF, BS and SIM bulls consisted of lying, standing, ruminating and feeding, accounting for 80%, however, locomotor activities (walking, mounting and agonistic behaviors), drinking, defecation and urination behaviors constituted the rest (20%) of the activities. It was also determined that high temperature and relative humidity seen in the region caused significant differences in the behaviors of fattening bulls.
