Burdur yöresinde ruminantlarda Theileria ve Babesia türlerinin reverse line blot hibridizasyon tekniği ile araştırılması

Abstract

Bu çalışmanın amacı; hayvancılık faaliyetleri konusunda Türkiye’nin önde gelen illerinden biri olan Burdur ve yöresindeki sığır, koyun ve keçilerde, önemli hastalıklardan ve dolayısıyla ekonomik kayıplardan sorumlu olan Theileria ve Babesia türlerinin varlıklarının, yaygınlıklarının ve sığırlar ile koyun ve keçiler arasındaki olası çapraz enfeksiyon durumlarının reverse line blot hibridizasyon tekniği yardımıyla moleküler düzeyde araştırılmasıdır. Araştırma yöntemi olarak reverse line blot hibridizasyon yönteminin seçilme sebebi, bu yöntemin hızlı ve eş zamanlı olarak çok sayıda örneğin çok sayıda parazit türü yönünden incelenebilmesini mümkün kılmasıdır. Bu amaçla öncelikle Burdur’a bağlı Ağlasun, Bucak, Gölhisar, Merkez ve Yeşilova ilçelerindeki çeşitli yerleşim merkezlerinden ortak veya komşu meralarda otlatılarak aynı kene türlerinin enfestasyonuna maruz kalabilme ihtimali bulunan sürüler seçilmiş ve 334 sığır, 330 koyun ve 300 keçi olmak üzere toplam 964 büyük ve küçükbaş hayvandan kan örnekleri toplanmıştır. İkibin onbeş yılının Eylül ve Ekim ayları boyunca toplanan kan örneklerinden DNA izolasyonunu takiben bütün DNA örneklerine Theileria/Babesia soylarına ait 18S ssu rRNA geninin V4 değişken bölgesi içinde 460-540 bp’lık parçayı amplifiye eden genel primerler RLB-F2 ve RLB-R2 (biotinle işaretli) kullanılarak PCR işlemi uygulanmıştır. Sonrasında PCR ürünleri RLB yöntemi yardımıyla Theileria ve Babesia türleri yönünden incelenmiştir. Çalışma sonucunda; 330 adet koyun kan örneğinin 153’ü (% 46,3) T. ovis, 106’sı (% 32,1) T. ovis + Babesia spp., ikisi (% 0,6) Bm3 (B. crassa/Babesia sp. China/B. motasi) + BcG (B. crassa Türkiye/B. crassa İran), ikisi (% 0,6) T. ovis + Bm3, biri (% 0,3) Babesia spp., biri (% 0,3) T. ovis + Bm3 + BcG, biri (% 0,3) T. ovis + Bm3 + Bcİ (B. crassa İran) ve 64’ü (% 19,4) negatif olarak tespit edilmiştir. Tekli veya miks enfeksiyon olmasına bakılmaksızın T. ovis’in koyunlardaki yaygınlığı % 79,69 şeklinde bulunmuştur. İncelenen 300 adet keçi kan örneğinin 33’ü (% 11) Bm3, 10’u (% 3,3) Babesia spp., üçü (% 1) Theileria/Babesia spp., ikisi (% 0,6) B. ovis, biri (% 0,3) T. ovis ve 206 tanesi (% 62,4) ise negatif bulunmuştur. Taranan 334 sığır kan örneği içerisinde en yoğun karşılaşılan iki enfeksiyon B. bovis (% 3,3; 11/334) ve Babesia spp. (% 3,3; 11/334) enfeksiyonları olmuştur. Bunu bir sığırda (% 0,3) T. annulata ve yine bir başka sığırdaki (% 0,3) T. annulata + Babesia spp. enfeksiyonları izlemiş ve incelenen sığırların % 92,8 (310/334)’lik bir kısmı ise RLB analizleri sonucunda Theileria veya Babesia enfeksiyonları yönünden negatif bulunmuştur. Tekli veya miks enfeksiyon şeklinde olmasına bakılmaksızın T. annulata’nın yaygınlığı % 0,6 olarak tespit edilmiştir. Tekli ve çoklu enfeksiyon tablosunda hayvan türlerinin toplam sayıları incelendiği zaman; beş ilçeden toplanan toplam 330 koyunun 154’ü (% 46,6) tek türle, 110’u (% 33,3) iki türle, ikisi (% 0,6) üç türle, 300 keçinin 49’u (% 16,3) tek türle, 334 sığırın 23’ü (% 6,9) tek türle ve biri (% 0,3) de iki türle enfekte olarak tespit edilirken keçilerde ikili ve üçlü, sığırlarda da üçlü enfeksiyona rastlanmamıştır. Bu veriler incelendiği zaman ise; sığırlar ile koyun ve keçiler arasında Theileria/Babesia türleri yönünden her hangi bir çapraz enfeksiyon durumuna rastlanılmadığı görülmektedir. Bu çalışma sonucunda sığır, koyun ve keçilerde parazitlenen Theileria ve Babesia türlerinin Burdur yöresindeki yaygınlıkları ile ilgili güncel veriler elde edilmiş; bu verilerin hem bölgedeki parazit faunasının anlaşılmasına, hem de gelecekte bu bölgede veya diğer bölgelerde yürütülmesi planlanan konuyla ilgili benzer çalışmalar için altyapı anlamında faydalı olacağı kanısına varılmıştır. Ayrıca bu veriler ışığında; sığır, koyun ve keçi yetiştiricileri ve veteriner hekimlerle görüşülerek durumun bildirilmesi ve hayvan hareketleri, mera yönetimi ve sistemli ve sürdürülebilir kene mücadelesi konularında gerekli önlemlerin alınması tavsiyelerinin verilmesi uygun görülmektedir.