Cengiz Aytmatov'un romanlarında tipler

Abstract

In this study, we focus on the topic “the types in the novels of Cengiz AYTMATOV”. Before studying the novels, in the introduction section, we have mentioned about “the type” problem which is constantly referred in the literary theories. Cengiz Aytmatov, as one of the realist writers in the public, is in the purpose of both reflecting the society itself through the types he chooses in his novels and trying to create an ideal type. In the first section; the life, the artistic perspective and the works of Cengiz Aytmatov are studied in the subtitles. The summaries of the novels are given in this section as well. In the second section; the type we detect to classify the types in his novels and model personification concepts are described in detail. In the third section; in the novels of Cengiz Aytmatov, the types, the appropriate types to model personification (protagonist) and the opposite types to model personification (antagonist), has been examined under five seperate titles. In this process, Soviet-Kyrgyz literature, the events that effect the process of writing and family surroundings are focused. Furthermore, the relevance of choosen characters to both mythology and the real life has been the basic of this study by the use of some sources like books, reports and articles. In the conclusion section; The general opinion on the types in Aytmatov’s novels and the philosophical thought he desires to replace in the readers’ mind are clearly elucidated in this part of the study.

Bu çalışmamızda “Cengiz Aytmatov’un Romanlarında Tipler” konusu incelenmiştir. Romanlara geçmeden önce giriş bölümünde edebiyat kuramlarında sürekli bahsedilen “tip” sorununa değindik. Cengiz Aytmatov da toplumcu gerçekçi yazarlardan biri olarak romanlarında seçtiği tiplerle hem topluma bir ayna tutmuş hem de idealist tip yaratma gayreti içinde olmuştur. Birinci bölümde Cengiz Aytmatov’un hayatı-sanat anlayışı ve eserleri alt başlıklarla ele alınmıştır. Bu bölümde roman özetleri de verilmiştir. İkinci bölümde ise romanlardaki tipleri sınıflandırmak için esas aldığımız tip ve model şahıs kavramları ayrıntılı olarak izah edilmiştir. Üçüncü bölümde ise Cengiz Aytmatov’un romanlarında tipler, model şâhısa uygun olanlar ve model şâhısa tezat tipler olarak kendi içinde beş ayrı başlık altında incelenmiştir. Bu süreçte tiplerin seçiminde etkili olan Sovyet-Kırgız Edebiyatı, Cengiz Aytmatov’un yazarlık sürecini etkileyen olaylar ve aile çevresi üzerinde durulmuştur. Ayrıca seçtiği tiplerin hem mitolojiyle hem de gerçek hayatla bağlantıları ve tipleri adlandırırken esas aldığımız kitap, bildiri ve makaleler kaynak gösterilerek çalışmamızın bel kemiği oluşturulmuştur. Sonuç kısmında ise, Cengiz Aytmatov’un romanlarındaki tiplerle ilgili olarak vardığımız genel kanaat, tiplerden hareketle okuyucuda gerçekleştirmek istediği felsefi düşünce açık bir dille izah edilmiştir.