Türkiye`nin AB`ye üyelik sürecinde ekonomik ve siyasi kriterlerin yerine getirilmesindeki performansı: Karşılaştırmalı bir analiz

Abstract

Avrupa Birliği, Batı Avrupa'da II. Dünya Savaşı'nın sosyal ve ekonomik yıkıcı etkisinden kurtulup yeni bir yapılanmaya gitmek ve böyle bir felaketi tekrar yaşamamak için oluşturulmuş, ekonomik ve siyasû boyutu olan bir entegrasyon projesidir. AB'nin Avrupa'da genişleme süreciyle ülkelerarası işbirliği ve bölgesel bağımlılığı artırıcı siyasû ve ekonomik politikalarının, kıtanın demokratikleşmesine katkıda bulunduğu bilinmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'nin adaylık sürecini ilgilendiren, AB'nin genişleme boyutuna ele alınmıştır. AB'nin oluşumu, gelişmesine yön veren antlaşmalar ve Türkiye-AB ilişkisine ana hatlarıyla değinildikten sonra, beşinci ve sonraki genişlemelerde uygulanacak olan Kopenhag Kriterleri temel alınarak, eski üye Yunanistan, yeni üye Polonya ve aday ülke Türkiye'nin, bu kriterlere uyum performansları karşılaştırılarak, analiz edilmiştir. AB'nin Türkiye ile benzer siyasû ve ekonomik göstergelere sahip adayları kabul ederken, Türkiye'yi hem aday ülke olarak vazgeçilmez kılan, hem de üye ülke olarak kabul etmede bazı nedenlerle dışarıda tutmaya çalışan tavrının gerekçelerini araştırmak, çalışmanın diğer bir amacıdır. Üye olduğu dönemde, içinde bulunduğu siyasû ve ekonomik istikrarsızlık ortamına rağmen, Avrupa'ya tarihû, kültürel ve coğrafû yakınlığı ve AT/AB'nin destekleyici tutumu sayesinde Yunanistan üye olmuştur. Yine eski bir komünist ülke olan Polonya, AB ile kültürel ve dinû bağları ve sosyal ve coğrafi yakınlığını en iyi şekilde kullanarak ve AB'nin de pozitif yaklaşımıyla üye olarak kabul edilmiştir. Aynı şartlarda üyeliğe başvuran Türkiye'nin aday ülke statüsüyle bekliyor olması, AB'nin Türkiye'ye eşit muamelede bulunmadığını göstermektedir. AB'ne girmek, Türkiye için her zaman modernleşme ve kalkınma ile eş anlama gelmiştir. Sahip olduğu coğrafi ve ekonomik avantajlarla, Türkiye'nin de AB'ye katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Son yıllarda yapılan reformlarla, istenen kriterlerin çoğunu yerine getirmiş olan Türkiye'nin yakın gelecekte AB'ye girmesi beklenmektedir. The European Union is an economic and political integration that is established initially to re-build the Europe after economical and social destruction of Europe during the Second World War and to reduce further wars. The increasing cooperation and integration efforts during the enlargement process have contributed to the democratisation of the continent. In this study, the enlargement process of the European Union is studied. Having explained the establishment of the EU, its institutions and Turkey-EU relations in an historical perspective, the performances of an old member, Greece, a new member, Poland and a candidate Turkey in fulfilling the economic and political criteria set in the Copenhagen summit during the fifth enlargement are compared and analysed. The other purpose of the study is to investigate the reasons why the EU is hesitant for Turkey?s membership while the countries with similar conditions are already accepted as members. Greece, despite the political and economical instability at the time of accession, joined the EU by using the advantages of her historical, cultural and geographical proximity to Europe as well by the EU?s encouraging support. Similarly, an old communist country, Poland is now a member again with more or less similar reasons. However, the fact that Turkey with similar economical conditions is still not a member supports the claim that the EU does not seem to treat Turkey on an equal base. Joining the EU has always been associated with modernisation and development for Turkey. With her geographical economical advantages, Turkey is also expected to contribute to the European Union. Having fulfilled many of the requirements by the recent outstanding reforms, it is expected that Turkey will join the EU in near future.