Ar-Ge projeleri seçim probleminin AHP yöntemi ile incelenmesi: Kamu destekli teknolojik ürün yatırım destek programı üzerine bir uygulama

Abstract

Günümüzde ülkelerin geleceği bilim, teknoloji ve sanayide sağladıkları gelişmelerle yakından ilişkili hale gelmiştir. Bilim ve teknolojide ilerleme kaydetmek, yeni ürün ve sistemler üretmek ise ancak Ar-Ge yapmak ile mümkündür. Devletler, Ar-Ge faaliyetlerinin düzenli ve sistemli olarak yapılmasını sağlamak amacıyla özel sektörün Ar-Ge projelerine finansal destek sağlarlar. Buna bağlı olarak kamu otoriteleri, kamu kaynakları ile desteklenmeye uygun Ar-Ge projelerini seçerken bir karar verme problemi ile karşı karşıya kalırlar. Kamu kaynaklarını etkin bir şekilde kullanmak ve bu destek mekanizmalarını bilim ve teknoloji politikaları doğrultusunda yönetmek için kamu kuruluşlarının, Ar-Ge projeleri seçim sürecini en iyi şekilde yürütmeleri gerekir. Bu tez çalışması, kamu destekli özel sektör Ar-Ge projeleri seçim probleminin değerlendirme ölçütlerini incelemek, bu değerlendirme ölçütleri arasındaki ilişkileri tanımlayan bir ağ inşa etmek ve bu ölçütlerin değerlendirme sürecinde ne ölçüde önemli olduklarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı Ar-Ge projeleri seçim süreci incelenmiştir. Bu çalışmada ele alınan Ar-Ge projeleri seçim problemi, çok nitelikli bir karar verme yöntemi olan, Analitik Hiyerarşi Prosesi yöntemi ile modellenmiş ve bu modelle değerlendirme ölçütlerinin genel ağırlıkları elde edilmiştir.

Todays, the future of the countries has been so closely associated with their scientific, technological and industrial development. Progress in science and technology, and producing new products and systems is only possible with the R & D studies. States provide financial support to private sector's R&D projects for the R&D activities becoming regular and systematic. Accordingly, public authorities come across a decision making problem while they selecting R&D projects eligible for public funding. In order to use public funds efficiently and coordinate these funding mechanisms in line with science and technology policy, public authorities need to perform R&D project selection process ideally. This thesis study aims to examine evaluation criteria of government sponsored private sector R&D project selection problem, to build a network identifing interactions between these evaluation criterias and to assess to what extent these criterias are important in selection process. Within this framework, R&D project selection process of Technological Product Investment Support Program coordinated by Science, Industry and Technology Ministry is analyzed. Public sponsored private sector R&D project selection problem studied in this thesis is modelled with a multi attribute decision making method- analytic hierarchy process- and weights of the evaluation criteria are obtained with this model.