Çörek otu (Nigella sativa L.)'nda farklı ekim zamanı ve tohumluk miktarının verim ve kaliteye etkisi

Abstract

Çörek otu (Nigella sativa L.), Ranunculaceae familyasından olup günümüzde başta Doğu Akdeniz ülkeleri olmak üzere birçok ülkede yaygın olarak tarımı yapılan tek yıllık otsu bir bitkidir. Bu araştırma 2014-2015 vejetasyon döneminde Aydın koşullarında çörek otunun ekim zamanlarının ve tohumluk miktarlarının verim ve kaliteye etkisini belirlemek için gerçekleştirilmiştir. Deneme, Bölünmüş Parseller deneme desenine göre düzenlenmiş 4 farklı ekim zamanı (15 Ekim, 1 Kasım, 15 Kasım, 1 Aralık) ve 3 farklı tohumluk miktarı (1 kg/da, 2 kg/da, 3kg/da) incelenmiştir. Araştırma sonucunda bitki boyu ve kapsül sayısı üzerine, ekim zamanı x tohumluk miktarı ikili interaksiyonunun önemli bulunduğu; bitki boyu (78.90 cm), kapsül sayısı (16.17 adet/bitki) tohum verimi (92.35 kg/da) ve sabit yağ verimi (34.81 L/da) özelliklerinin 1. Ekim Zamanının (15 Ekim) 2 kg/da ve 3 kg/da tohumluk miktarlarında en yüksek değere ulaştığı saptanmıştır. Dekara 2 kg ve 3 kg tohumluk miktarları arasında istatistiksel olarak bir fark tespit edilememiştir. Ekim zamanı faktörünün önemli bulunduğu; dal sayısı (9.17 adet/bitki), kapsüldeki tohum ağırlığı (0.31 g/kapsül), sap verimi (300.73 kg/da) değerlerinin ortalamasının en yüksek 1. Ekim Zamanından (15 Ekim) alındığı belirlenmiştir. Ekim zamanı faktörünün önemli bulunduğu sabit yağ oranı (%38.17) ise 2. Ekim Zamanından (1 Kasım) elde edilmiştir. İncelenen faktörlerle istatistiksel olarak önemli bulunmayan, kapsüldeki tohum sayısı (114.10 adet/kapsül) ve bin tane ağırlığının (2.59 g) 1. Ekim Zamanı (15 Ekim) ve dekara 3 kg tohumluk miktarından en yüksek değerlerin alındığı tespit edilmiştir. İncelenen faktörlerle istatistiksel olarak önemli bulunmayan bir diğer özellik olan hasat indeksinde (%30.78) ise 2. Ekim Zamanı (1 Kasım) ve 3 kg/da tohumluktan en yüksek değer elde edilmiştir. Bu sonuçlara göre Çörek otunda Aydın bölgesi için en uygun ekim zamanı ve tohumluk miktarının 1. Ekim Zamanı (15 Ekim) ve dekara 2 kg tohumluk miktarı olduğu tespit edilmiştir.

Black cumin (Nigella sativa L.) is a cultivated annual plant. It belongs to Ranunculaceae family and it is widely used today in many countries especially in the Eastern Mediterranean. This research was conducted to determine the effect of sowing times and amount of seed to yield and quality of black cumin in Aydın province in 2014-2015. Trial was conducted according to split plot experimental design with 4 different sowing times (October 15, November 1, November 15, December 1) and 3 different seed amounts (1 kg/da, 2 kg/da, 3 kg/da). According to research results, bilateral interaction of sowing time x amount of seed was significantly important on plant height and number of capsules; plant height (78.90 cm), the number of capsules (16.17 quantity/plant), seed yield (92.35 kg/da) and oil yield (34.8 L/da) values were obtained from 1. sowing time (15 October) amount of 2 kg/da and 3 kg/da seed. There were not any statistically importance in amount of 2 kg/da and 3 kg/da seed. Factor of sowing time was statistically important on the number of branches (9.17 unit/plant), seed weight per capsule (0.31 g/capsule), straw yield (300.73 kg/da), the highest values measured in 1. sowing time (15 October). The highest oil rate (38.17%) was obtained in 2. sowing time (November 1). There was not statistically significant in the number of seeds in capsules (114.10 units/capsule) and thousand seed weight (2.59 g) and the highest value were obtained in 1. sowing time (October 15) and amount of 3 kg/seed. The harvest index another feature that was not statistically significant and it was highest (30.78%) in 2. sowing time (November 1) and amount of 3 kg/da seed. According to these results, optimum sowing time and amount of seed for Aydın province were 1. sowing time and 2 kg/da seed, respectively.