Aydın ili koşullarında çine çaparı ve karya tipi genç ve ergin koçlarında testis özellikleri, sperma kalitesi ve eşeysel davranışların tespiti

Abstract

Bu araştırma, Karya ve Çine Çaparı koçların; testis, sperma ve eşeysel davranış özelliklerinin tanımlanması ve testis ile sperma özelliklerinde meydana gelen mevsimsel değişikliklerin tespit edilmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırma materyalini Adnan Menderes Üniversitesi Grup Koyun Yetiştirme Programı (ADÜ-GKYP) çekirdek sürüsünde bulunan 4 baş ergin Karya ve 4 baş Çine Çaparı koç ile 8 baş genç Karya ve 8 baş Çine Çaparı olmak üzere toplam 24 baş koç oluşturmuştur. Koçlarda testis uzunluğu, testis çapı, skrotum çevresi özellikleri mevsim, canlı ağırlık,, aya ve yıla bağlı olarak araştırılmıştır. Testis özellikleri; Karya genç koçları için sırasıyla 9,48 cm, 4,38 cm ve 23,03 cm; Çine Çaparı'nda 8,83 cm, 4,30 cm ve 22,69 cm, Karya ergin koçlar için sırasıyla; 11,13 cm, 5,64 cm, 33,98 cm, Çine Çaparında, 11,60 cm, 5,19 cm ve 32,70 cm olarak bulunmuştur. Sperma örnekleri ejekulat hacmi, kitle hareketi, ölü spermatozoit oranı, anormal spermatozoit oranı, spermatozoit yoğunluğu ve ejekulattaki toplam spermatozoit sayısı bakımından değerlendirilmiştir. Genç grup için Karya koçlarda bu özellikler sırasıyla; 1,01 ml, 3,98, %11,05, %8,17, 1,72x109/ml, 1,74x109/ejekulat olarak, Çine Çapar'ında sırasıyla; 0,87 ml, 3,55, %12,86, %8,98, 1,63x109/ml ve 1,42x109/ejekulat, Karya ergin koçları için sırasıyla; 1,65 ml, 4,77, %11,48, %7,84, 1,89 x109/ml, 2,16 x109/ejekulat, Çine Çaparı'nda; 1,32 ml, 3,58, %14,81, %17,71, 1,56 x109/ml, 1,66 x109/ejekulat olarak bulunmuştur. Eşeysel davranış testinde koçlar, biniş sayısı, biniş süresi, iki biniş arası süre ortalaması, ejekulasyon sayısı, ejekulasyon süresi, iki ejekulasyon arası süre ortalaması ve aşım etkinliği bakımından değerlendirilmiştir. Buna göre Karya genç koçları için bu özellikler sırasıyla; 7,11, 197,34 sn, 184,96 sn, 2,75, 212,08 sn, 431,61 sn ve 0,23, Çine Çaparı'nda; 4,08, 286,00 sn, 180,81 sn, 2,06, 299,93 sn, 674,74 sn, 0,19 olarak, ergin koçlar için Karya'da sırasıyla; 17,17, 35,50 sn, 59,85 sn, 6,25, 35,63 sn, 386,62 sn ve 0,31olarak, Çine Çaparı'nda; 26,08, 45,75 sn, 52,14 sn, 3,33, 93,67 sn, 775,50 ve 0,14 olarak bulunmuştur. Sonuç olarak Karya ve Çine Çaparı genç ve ergin koçlarının testis ve sperma özelliklerinin mevsimsel değişikliklerden önemli ölçüde etkilendiği tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre Karya ve Çine Çaparı genç ve ergin koçların sperma üretimi yıl boyu devam etmektedir. Ayrıca Karya koçların Çine Çaparı ırkına göre testis özellikleri, sperma kalitesi ve eşeysel performans anlamında daha üstün olduğu sonucuna varılmıştır. This study was performed to determine testis, sperma and sexual behaviour traits in Karya and Çine Çaparı rams. Research material consisted of 4 mature Çine Çaparı and 4 mature Karya, 8 young Çine Çaparı and 8 young Karya; totaly 24 rams in ADU-GKYP (Adnan Menderes University Group Sheep Breeding Programe). The effect of season, month and year on the live weight, testis length, testis diameter and scrotum circumference of Çine Çaparı and Karya rams were investigated. Average testis characteristics of young Karya lamb rams were, 9,48 cm, 4,38 cm and 23,73 cm; In Çine Çaparı, 8,83 cm, 4,30 cm and 22,69 cm respectively, for mature Karya rams were; 11,13 cm, 5,64 cm, 33,98 cm, In Çine Çaparı 11,60 cm, 5,19 cm and 32,70 cm respectively. Sperma samples were evaluated with respect to volume, progressive sperm motility, percentage of dead spermatozoid, sperm concentration and total number of spermatozoid. In young Karya lamb rams this characteristics, 1,01 ml, 3,98, %11,05, %8,17, 1,72x109/ml, 1,74x109/ejeculate respectively, In Çine Çaparı; 0,87 ml, 3,55, %12,86, %8,98, 1,63x109/ml and 1,42x109/ejeculate respectively, In mature Karya ram; 1,65 ml, 4,77, %11,48, %7,84, 1,89 x109/ml, 2,16 x109/ejeculate, In Çine Çaparı; 1,32 ml, 3,58, %14,81, %17,71, 1,56 x109/ml, 1,66 x109/ejeculate respectively. In mating behaviour test of rams were evaluated mount frequency, latency, mating efficiency. This traits in young Karya rams, 7,11, 197,34 s, 184,96 s, 2,75, 212,08 s, 431,61 s and 0,23 respectively, In Çine Çaparı; 4,08, 286,00 s, 180,81 s, 2,06, 299,93 s, 674,74 s, 0,19 respectively, for mature Karya rams; 17,17, 35,50 s, 59,85 s, 6,25, 35,63 s, 386,62 s, 0,31, In Çine Çaparı; 26,08, 45,75 s, 52,14 s, 3,33, 93,67 s, 775,50 s and 0,14 respectively. Results indicated that testis and sperma characteristics of young and mature Karya and Çine Çaparı rams showed seasonal changes and sperma production of Karya and Çine Çaparı rams continued during the year. Moreover, testis characteristics, sperm quality and sexual performance of Karya rams is the bettter than Çine Çaparı.