Büyükşehir belediye kanununun Kahramanmaraş ili ölçeğinde analizi

Abstract

Türkiye’de şehirlerin nüfus ve mekânsal alan olarak büyümesi ve toplumun belediyelerden hizmet beklentilerinin artması, belediye kanununda yeni düzenlemeler yapma ihtiyacını doğurmuştur. Bu nedenle, 1982 Anayasasında büyük yerleşim birimleri için özel yönetim birimleri kurulabilir hükmü getirilmiş ve bu hükme dayanılarak 1984 yılında ilk defa büyükşehir belediyesi (BŞB) kurulmuştur. Daha sonra büyükşehir belediyesi ile ilgili birkaç düzenleme yapılmış ve son olarak 2012 yılında 6360 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu çıkarılmıştır. Bu kanunla birlikte 2014 yılı yerel seçimlerinden sonra büyükşehir olan Kahramanmaraş’ta, belediye sınırı il mülki sınırları ile birleştirilmiş, belde belediyeleri kapatılmış, belde, bucak ve köylerin idari statüleri kaldırılarak tüzel kişiliği olmayan mahalle statüsüne dönüştürülmüştür. Büyükşehir kanunu kabul edilmeden önce sadece şehir ve kasabaların mücavir alan sınırı içerisinde hizmet veren belediyeler, bu kanun ile beraber kırsal yerleşmelere de hizmet vermeye başlamıştır. Bu değişiklik belediye yönetim anlayışında bir ezberi bozmuş ve merkez (şehir) yönetiminden mekânsal alan yönetimine geçilmiştir. Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi’nin hizmet alanının mülki sınırlar olarak belirlenmesi ve belde belediyelerinin kapatılması ölçek ekonomileri bakımından olumlu bir gelişme olup belediye hizmetlerinin etkin ve verimli sunulması yoluyla hizmet birim maliyetlerinin düşürülmesi sağlanacaktır. Fakat il merkezinden yüksek ve sıradağlarla ayrılmış kuzey bölgelerinde hizmet maliyetinin artacağı, görev, yetki, sorumluluk, temsil ve katılım açısından önemli değişiklikler ortaya çıkacağı belirlenmiştir. Kahramanmaraş ilindeki belediyeler arasında değişen görev, yetki ve sorumluluk dağılımının rantabl bir şekilde sürdürülmesi mümkün görülmemektedir. Büyükşehir belediyesinin yükümlü olduğu hizmetlerini sorumlu olduğu bölgelere götürmesinde ilin coğrafi büyüklüğü, topografik çeşitliliği ve mekânsal uzaklığı hizmetlerin kalite ve birim maliyeti kadar hizmetin ihtiyaç olduğu zamanda ulaştırılmasını da etkileyecektir. Aynı zamanda şehirler için hazırlanan belediye mevzuatımız ve hizmet kültürümüz kırsal alanlara hizmet vermeye uygun değildir. Bu nedenle Büyükşehir Belediye Kanunu ile belediye hizmet alanına giren kırsal bölgelerde kırsal politikaların uygulanmasında yeni sorunlar ortaya çıkabilir. Öte yandan yerel yönetimlerde yetki, kaynak ve ölçek büyüklüğünü artıralım anlayışına dayanılarak yapılan yönetsel dönüşümle ve bütünşehir/büyükşehir düzenlemesi ile ilin coğrafi/mülki sınırlarına taşınması bölgesel yönetim tartışmalarını da beraberinde getirecektir.

Growing expectations of public from municipalities and growing cities as in population and geopraphical create a need in new regulation in Municipaility Law in Turkey. Because of this, in 1982, a new law was effective which is constant of bringing new management organization in large population areas. Based upon this law, first metropolitan municipality was established in 1984. After that there has been some regulation, at last, Metropolitan municipality Law numbered as 6360 has been effective in 2012. Kahramanmaraş has become Metropolitan Municipality after elections in 2014, There have been some changes with becoming metropolitan municipality such as; Municipality border was combined with city borders., Town municipalites were closed, administrative statues of town, district, village were cancelled and they converted to neighborhood which has no legal entity. Before accepting Metropolitan Municipalites, municipalities which are giving services to town and cities are started to give sercies to rural settlements too. This changement made concept of management understanding and it become from central (city) management to area management. Defining borders of Metropolitan Municipality of Kahramanmaraş as city borders and closing town municipalites are positive improvement in term of economics scale. It also decrease cost of services and give services more effectively. However, there are some locations which are North of city and are seperated from city with high mountains. It is certain that cost of service will be higher in these locations and there will be important changes in duty, charge, responssabilities, contributions and representaion. It was not possible to continue giving servies in a profitable level in scope of distribution duty,charge and responsabilities because of these changes. Geopraphical growth, topographical diversity and spatial distance will effect quality and cost of services, delivering services in time needed. In the same time, our municipality legistation, services culture are not convenient in giving services in rural settlements. Because of this, there will be some problems in application of rural politics in rural settlements which are entered services area of municipality with Metropolitan Municipality Law. Moreover, some local managerial arguments will arise because of city borders changed from geopraphical and territorial borders with the changement of metropolictan city to big city arrangement, managerial transformation based upon duty, resource and scale increase understanding.