Kemer-Edremid (Burhaniye) kazâsı ve Osmanlı donanmasına yaptığı katkılar : malzeme, personel ve gemi inşâ tezgâhı

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu üç kıtaya yayılan kara topraklarını çevreleyen denizlerde kuruluşundan itibâren teşkîl ettiği donanmasıyla asırlar boyunca faaliyet göstermişti. Böylesine geniş bir alanda görev yapan Osmanlı donanmasının eksiklerinin giderilmesi, külfetli, ancak her sene yerine getirilmesi gereken bir zorunluluktu. Bu nedenle devlet, bazı çözümler geliştirmişti. Bu çözümlerden birisi de ocaklık sistemi olarak adlandırılan yöntemdi. Deniz kuvvetleri için gerekli olan malzeme ve personelin imparatorluğun belirli yerlerinden sağlandığı bu yöntem kapsamında halk, resmî talepleri karşılamakla mükellefti. Osmanlı Donanması için malzeme ve personel tedarik eden yerlerden birisi de Karesi Sancağı’ydı. Sancağın Edremit Körfezi’nde yer alan kazâlarından birisi olan Kemer-Edremid (Burhaniye), ocaklık sistemi uyarınca donanmaya hizmet vermekteydi. Bu bağlanmda, Kazdağları’na yakın bir coğrafi konuma sahip olan kazâ, donanma için başta gemi yapımının ana maddesi olan kereste olmak üzere, güherçile ve katran gibi malzemelerle birlikte, askerî ve teknik personel temîn etmekteydi. Ayrıca, bünyesinde çeşitli sınıflarda gemilerin inşâ edildiği bir tezgâha sahipti. İncelememizde Kemer-Edremid kazâsının başta kereste olmak üzere Osmanlı donanmasına yaptığı katkılar hakkında, arşiv belgeleri ve ikincil kaynaklardan elde edilen bilgilere dayanarak değerlendirmeler yapılmıştır.

Ottoman Empire had actived with it’s navy that organized as from establishment of state in the seas which surrounded spread lands of the emporship to three continent over the centuries. To fullfill and renewal of neccesity of Ottoman navy forces which employed in such a large area, was a obligatory which burden to finance but need to be renewed every year. Consequently, Ottoman Empire had developed some resolitions for to meet the this taxs. The process which called ocaklık system was one of this resolitions. Within this process, public of emporship obligored in proceed demands made by the state which material and staff neccesary for navy obtained from emporships different region. Sandjak of Karesi was one of the regions that preparing material and staff for Ottoman navy. Kemer-Edremid district that one of the settlements of the Sandjak of Karesi, had been serving to Ottoman Navy as required the ocaklık system. In this context the Kemer-Edremid district that close to the Kaz Mountains, with mariner and tecnical staff, had firstly been suplying the timber which basic element of ship building and materials like niter and pitch. Add to this, it was including a loom that building in different type ships. In this study, based on to Ottoman archive documents and subordinate sources, evalitions made about Kemer-Edremid’s contributions to Ottoman navy firstly timber and other additions.