İncir mozaik hastalığının Aydın ilindeki incir bahçe ve fidanlıklarındaki yaygınlığının saptanması ile hastalık etmeninin, bitki özsuyu ile taşınması, konukçu çevresi ve serolojik yöntemlerle (elisa) karakterizasyonunun belirlenmesi

Abstract

Türkiye, incir ağaç sayısı ve yıllık üretim miktarı bakımından Dünya'da lider konumundadır. Aydın İli kuru incir üretimde % 61'lik pay ile Ülkemizde birinci sırada yer almaktadır. Dünyada incir yetiştiriciliğinin yapıldığı hemen her yerde görülen incir mozaik hastalığı incir bitkilerinin yapraklarında mozaik, sararma, klorotik lekeler, deformasyon; meyvelerinde ise klorotik lezyonlar şeklinde simptomlara ve ekonomik anlamda kayıplara neden olabilen önemli bir hastalıktır. Yapılan çalışmalar sonucunda viral bir etmen tarafından oluşturulduğu düşünülen incir mozaik hastalığının Aydın Yöresi bahçe ve fidanlıklarında da bulunduğu bilinmektedir. Bu nedenle, Aydın İlindeki incir bahçe ve fidanlıklarda mozaik belirtileri sergileyen hastalığın bulunma oranı ve şiddetinin saptanması, hastalık etmeninin bitki özsuyu ile taşınıp konukçu çevresinin belirlenmesi ve bazı virüsler ile serolojik ilişkisinin tespit edilmesi bu çalışmanın amacını oluşturmuştur. 2006 yılında Aydın'da incir ağaç sayısı ve üretim miktarı açısından büyük paya sahip olan İncirliova, Germencik ve Nazilli ilçelerinde survey sırasında incelenen 2.745 adet ağaçtan 2.181 adedinin çeşitli oranlarda enfekteli olduğu saptanmıştır. Belirti gösteren ağaçların 442'sinin hastalık şiddeti % 80 ve üzerinde olduğu tespit edilmiştir. 2006 yılında Aydın İlinde ruhsatlı fidan üretimi yapan özel ve kamu kuruluşlarına ait fidanlıklarda toplam 41.898 adet fidan incelenmiştir. 22.534 adet fidanda mozaik ve deformasyon belirtisi tespit edilmiş ve belirti gösteren bu fidanlardan 772'sinin hastalık şiddeti % 80 ve üzerinde olduğu belirlenmiştir. Bu fidanlarda gelişme geriliği, yaprak deformasyonu ve mozaik simptomlarının çok yoğun olduğu gözlemlenmiştir. İncir mozaik hastalık etmenin bitki özsuyu ile taşınma özelliği ve konukçu çevresini belirlemek amacıyla 11 çeşide ait toplam 1.291 adet test bitkisine mekanik inokulasyon yapılmıştır. Yalnızca 26 test bitkisinde çeşitli simptomlar görülmüştür. Nicotiana rustica'da, Nicotiana glutinosa'da ve Datura stramonium'da nekrotik lokal lezyon, Lycopersicon esculentum'da ve Capsicum annuum'da sistemik renk açılmaları ve klorotik lokal lezyon ve Cucumis sativus'ta nekrotik lokal lezyon ve yaprak deformasyonu gözlenmiştir. Daha önceki çalışmalarda incir mozaik hastalık etmeni ile serolojik olarak ilişkisi olduğu belirlenen Potyvirüs Grubu antiserumu için PTA-ELISA ve ilk kez bu çalışmada denenen Pancar sarılık virüs antiserumu için TAS-ELISA, Erik şarka virüs antiserumu için DAS-ELISA testleri, mozaik belirtisi gösteren 180 adet incir yaprak örneğine uygulanmıştır. Hastalık etmeninin yalnızca Potyvirüs gruba karşı düşük absorbansa sahip pozitif reaksiyon verdiği belirlenmiştir. Turkey is the leading country in dry fig (Ficus carica) production and tree population in world. In Turkey, Aydın Province is ranked first in dry fig production with a rate of 61 %. Fig mosaic which is economically important disease, occurs wherever figs are grown in the world. It causes mosaic, yellowing, chlorotic spotting and deformation on leaves and chlorotic lesions on fruits. Presence of the fig mosaic disease is caused by a viral agent has been reported in the orchards and nurseries of Aydın Province in the previous studies. The objectives of this study are to determine, severity and incidence of exhibiting mosaic symptoms in orchards and nurseries of Aydın Province, and transmission of causal agent by plant sap it?s host range and serological reaction to some other viruses. In 2006, out of 2.745 fig trees examined for the presence of mosaic symptoms in İncirliova, Germencik and Nazilli counties 2.181 were infected. In addition it was found that disease severity in 442 trees was 80 % and more. In 2006, 41.898 certified seedlings were examined in nurseries of the Aydın Province and 22.534 of them exhibited mosaic and deformation symptoms. It was found that disease severity of 772 seedlings was 80 % and more. These plants were heavingly infected showing stunting and leaf deformation. Transmission with plant sap and host range of causal agent were studied by testing on 11 plant species. Out of 1.291 test plants, only 26 exhibited various symptoms. Necrotic local lesions were observed in Nicotiana rustica, Nicotiana glutinosa and Datura stramonium. In Lycopersicon esculentum and Capsicum annuum, systemic discoloration and chlorotic local lesion were produced. Necrotic local lesion and leaf deformation were seen in Cucumis sativus. It was known that Potyvirus Group is related to mosaic disease agent serologically; thefore, in serological studies, Potyvirus Group antisera was tested on 180 leaf samples by using PTA-ELISA. Samples were also tested by DAS-ELISA for Plum pox virus antisera and TAS-ELISA for Beet yellows virus antisera that were tested first in this study. As a result the causal agent gave positive reaction against only Potyvirus Group antisera; however, the reaction was low in absorbance.