Ephesos antik kenti nekropollerindeki Roma dönemi mezar tipleri

Abstract

Ephesos antik kenti Arkaik Dönem'den Geç Antik Döneme kadar olan süreçte denize kıyısı olan bir liman şehri konumu ile ticari, kültürel ve sosyal yönden öncelikli bir yere sahip olmuştur. Ephesos kentinin mimari, sosyal ve sanatsal anlamda gösterdiği gelişmeler bugün kazılar ışığında değerlendirilmektedir. Ephesos antik kentinin sosyal ve kültürel yaşamın izlerine kentin nekropol alanlarında yapılan arkeolojik kazılar ve yüzey araştırmaları sonucunda elde edilen bilgiler ışık tutmaktadır. Böylece bölgenin sosyal yapısının yanı sıra dinsel inanç sisteminde çözümlenmesinde oldukça yardımcı alanlar haline gelmektedir. Ephesos antik kenti nekropol alanlarındaki ölü gömme adetleri ve mezar tipolojisinin yapılması gerekliliğinden yola çıkarak tezimizde Roma Dönemi'nde Ephesos nekropol alanlarının belirlenip ve bu alanlarda görülen mezar tipleri ele alınmıştır. Dönem sınırlamasının nedeni de elde edilen verilerin çoğunun Roma İmparatorluk Dönemi'ne ait olması ve benzer birçok kentteki bu döneme ait mezar tiplerinin ayırt edilebilmesidir. Çalışmada Ephesos Nekropolleri'ndeki Roma İmparatorluk Dönemi mezar tipolojisinin yapılabilmesi için önce nekropol alanlarının yerlerinin belirlenmeye çalışılmış ve bu alanlarda yapılmış çalışmaların sonuçları incelenmiştir. Tespit edilen mezar tiplerinden yola çıkarak mezar tipolojileri belirlenerek başlıklar altında toplanmış ve daha sonra Ephesos Nekropol alanlarındaki Roma İmparatorluk Dönemi içerisinde nasıl bir tipolojik dağılım ve gelişim gösterdiği saptanmıştır. Bu çalışmalar sırasında kentin nekropol alanlarındaki yapılan araştırmalar ışığında belirlenen malzemeler ile ayrıntılı ya da genel içerikli tüm yayınlar taranarak kapsamlı bir literatür çalışması yapılmıştır.

Als eine Küsten- und Hafenstadt ist das Wachstum von Ephesos durch ihre regionale und überregionale Handelsbeziehungen, die von der archaischen Epoche bis zur Spätantike reichen, bereits bekannt. Die städtische Entwicklung allseits in Ephesos wird archäologisch geforscht. Die Kentnisse über die Stadtentwicklung werden auch durch die Ausgrabungen sowie Surveys gewonnen, die in Nekropolen durchgeführt werden. Diese Untersuchungen in den Nekropolen helfen auch zur Beleuchtung der sozialen Struktur und Religion der antiken Stadt, Ephesos. Eine Untersuchung der Grabsitten und Typologie der Gräber von Ephesos in der römischen Kaiserzeit bietet eine Notwendigkeit. Daher besteht das Ziel dieser Arbeit darin die Definition der römischen Nekropole und deren Grabtypen zu bestimmen. Meine Arbeit fasst zeitlich die römischen Kaiserzeit um, da die Informationen überwiegend aus den römischen Gräbern zu gewinnen sind und viele Städte darüber eine gute Vergleichsmöglichkeit anbieten. Für eine Definition der römischen Grabtypen sollte zuerst die Nekropolenbereiche festgestellt und die Ergebnisse früherer Forschungen durchgearbeitet werden. Danach wurden die Grabbauten klassifiziert, die sich auf verschiedenen Grabtypen basieren. Schließlich wurde die Verteilung und die Entwicklung der Grabtypen während der römischen Kaiserzeit festgestellt. Dabei wurde alle diesbezügliche Literatur recherchiert und das Fundmaterial aus den Veröffentlichungen, die sich auf ältere Forschungen basieren, wurde ausgewertet.