ÖZET
Kortikosteroidler antienflamatuvar, antialerjik ve immünsüpresif sık kullanılan bir ilaç
grubudur. Çocukluk döneminde nefrotik sendrom ve bronşial hiperreaktivitenin tedavisinde
temel ilaç olup sık görülen bu kronik hastalıklar nedeniyle hastalar uzun süre ve yüksek
dozlarda kortikosteroid tedavisi olmak zorundadırlar. Sistemik kortikosteroidlerin Ca’un
tübüler geri emilimini önleyerek ve kemik rezorbsiyonuna neden olarak hiperkalsiüri
oluşturduğu bildirilmiş olup bu etki oral kortikosteoidlerin klinik ve deneysel
deneyimlerinden çıkarılmıştır. İnhale kortikosteroidlerin sistemik emilimleri nedeniyle, oral
kortikosteroidlerin kullanımında görülebilecek sistemik yan etkilerin görülebileceği
düşünülmektedir ve günümüzde buna yönelik çalışmalar yapılmaya başlanmıştır.
Çocuklarda hematüri, sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu, kemik gelişimine etkileri
ve üriner sistem taş oluşumu gibi önemli sonuçlara neden olması nedeniyle idrarda Ca atılımı
önemlidir. Bu nedenle, bu çalışmada nefrotik sendrom tanısıyla uzun süre ağızdan yüksek doz
prednizolon tedavisi almak zorunda olan çocuklar ve bronşial hiperreaktivite tanısıyla uzun
süre inhale budesonid tedavisi almak zorunda olan çocuklarda, kortikosteroidlerin idrarda Ca
atılımına etkisininin, idrarda Ca atılımına neden olan etkenlerin, inhale veya oral yoldan
kortikosteroid kullanımının idrar Ca atılımına etkilerindeki farklılıkların gösterilmesi
amaçlanmıştır.
Çalışmaya alınan olgular grup-1; nefrotik sendrom, grup-2; bronşial hiperreaktivite ve
grup-3; sağlıklı kontroller olamak üzere üç gruba ayrılmıştır. Olgulardan tedavi öncesi ve
tedavi sonrası kan ve idrar tetkikinde idrar kalsiyum atılımı (idrar Ca/Cr), kemik yapım
belirteçleri (ALP, osteokalsin), kemik yıkım ürünü olan idrar deoksipiridinolin kros link,
kemik metabolizma belirteçleri (Ca, P, PTH), idrar prostaglandin E2 ve tübülopati belirteci
olan idrar NAG düzeyi araştırılmıştır. İdrar Ca atılımında, grup 1’deki olgularda tedavi
sonrasında artış saptanırken grup 2’de tedavi sonrasında artış saptanmamıştır. Bu bulgu ile
oral kortikosteroidlerin idrar kalsiyum atılımını artırırken, inhale kortikosteroidlerin idrar
kalsiyum atılımını artırmadığı saptanmıştır. Nefrotik sendromda kortikosteroid tedavisi öncesi
ve sonrası değerler karşılaştırıldığında tedavi sonrasında idrar NAG/Cr, kan ALP ve idrar
deoksipiridinolin kroslink/Cr düzeylerinde düşme saptanırken diğer parametrelerde değişiklik
olmamıştır. İnhale kortikosteroid kullanımına bağlı tedavi sonrasında idrar deoksipiridinolin
kroslink/Cr’de düşme dışında kan ve idrarda bakılan parametrelerde değişiklik bulunmamıştır.
Bu bulgularla oral kortikosteroid kullanımı ile idrar kalsiyum atılımının arttığı, inhale
kortikosteroidin idrar kalsiyum atılımına etki etmediği saptanırken kortikosteroid
kullanımının tam olarak hangi mekanizma ile idrar kalsiyum atılımına neden olduğu
gösterilememiştir. Kortikosteroid tedavisinin idrar kalsiyum atılımına etkisi ve etki
mekanizmasını göstermede daha uzun ve daha yüksek dozlarda kortikosteroidin kullanıldığı,
olgu sayısının daha çok olduğu çalışmalara gereksinim olduğu düşünülmüştür.
ABSTRACT
Corticosteroids are commonly used drugs due to antiinflammatory, antiallergic and
immunesupressive effects. They are the main drugs in treatment of nephrotic syndrome and
bronchial hyperreactivity and can be used long periods in high doses. From clinical and
experimental experiments, systemic corticosteroids are known to cause hypercalciruria by
inhibition of tubular calcium reabsorption and increasing bone resorption. As inhaled
corticosteroids absorbed via the lung and gastrointestinal system, like systemic corticosteroids
can cause systemic side effects such as hypercalciuria. Recently, many researches are
reported about the hypercalciuric effect of inhaled corticosteroids.
In childhood, hypercalciuria is important because it can cause hematüria, recurrent urinary
tract infections, bone system influences and urinary stone disease. Therefore, in this study we
aimed to show the excretion of calcium in the urine, mechanism of corticosteroids and the
differences between children using high dose oral prednisolon (for nephrotic syndrome) and
long term inhaled budesonide (for bronchial hyperreactivity).
The cases included to the study divided into three groups as group 1 nephrotic syndrome;
group 2 bronchial hyperreactivity; group 3 healthy controls. All the cases are searched for
urinary calcium excretion (spot urinary Ca/Cr ratio), bone formation markers (ALP,
osteocalcin), bone resorption markers (urinary deoxypyridinoline cross link/Cr), bone
metabolism markers (Ca, P, PTH), urinary prostaglandine/Cr ratio and urinary NAG/Cr ratio
as a tubulopathy marker. In group 1, we detected significant increase in urinary Ca/Cr after
oral prednisolone treatment. While, in group 2 there wasn’t any significant change in urinary
Ca/Cr after inhaled budesonide treatment. This showed us the hypercalciuric effect of oral
corticosteroids is not observed in inhaled corticosteroids. In nephrotic syndrome, after
corticosteroid treatment urinary NAG/Cr ratio increased, while ALP and urinary
deoxypyridinoline cross link/Cr ratio decreased after oral prednisolone treatment. In bronchial
hyperreactivity cases deoxypyridinoline cross link/Cr ratio significantly decreased after
inhaled budesonide treatment while other parameters didn’t change. In conclusion, in this
study with these results, we found that oral corticosteroids increase urinary calcium excretion
and we couldn’t show the mechanism of urinary calcium excretion. In the future, different
more studies are needed to determine the effect and mechanism of corticosteroids on urinary
calcium excretion.
