Giriş ve Amaç: İyot yetersizliği hastalıkları; bir seri gelişimsel ve fonksiyonel hastalıklara
neden olabilen ve iyot profilaksisi ile önlenebilen bozukluklardır. Anne ve fetusun normal
tiroid fonksiyonlarını sürdürmesi için iyot alımının yeterli olması gerekmektedir. İntrauterin
dönem ile doğumdan sonraki ilk üç ayda iyot eksikliği durumunda beyin gelişimi geri
dönüşümü olmayan bir düzeyde etkilenir. İyot eksikliği, tiroid hormon sentez bozukluğuna
bağlı olarak endemik guatr, kretenizm, mental retardasyon, infertilite, doğumsal anomaliler,
perinatal ve bebek ölümlerinde artışa sebep olabilir. Yenidoğan döneminde tiroid
fonksiyonları yanında bebek idrarında ve anne sütünde iyot düzeyi kriter olarak
kullanılmaktadır. Bir bölgede iyot eksikliğini gösteren önemli belirtilerden biri,
yenidoğanlarda serum TSH düzeyini >5 mU/ml olan populasyonun %3’ün üzerinde olması, 6-
12 yaş arası okul çağı çocuklarında ortalama idrar iyot düzeyinin 100 μg/L’nin altında
olmasıdır. Çalışmada hafif-orta derecede iyot eksikliği bölgesi olan Aydın ilinde yenidoğan
ve annelerinde idrar iyot düzeyi, tiroid fonksiyonları ve anne sütü iyot düzeylerinin
belirlenmesi amaçlandı.
Yöntem: Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları BD,
Yenidoğan BDpolikliniğinden 11, Aydın Zübeyde Hanım Doğum Evi’nde doğan 164, Nazilli
Devlet Hastanesi’nde doğan 145, Söke Devlet Hastanesi’nde doğan 77, Kuşadası Devlet
Hastanesi’nde doğan 3 yenidoğan ve annesi olmak üzere toplam 400 olgu çalışmaya alındı.
Anne ve yenidoğanlarından yaşamın dört ile yedinci günleri arasında serum TSH, FT4, TT4,
TT3 örnekleri; anne sütü, anne ve bebek idrar örnekleri ile eş zamanlı olarak alındı. Ayrıca
içme suyu iyot düzeyi çalışıldı.
Bulgular: Yenidoğanlarda idrar iyot düzeyi ortalaması 141,8±13,6 μg/L (101-173), annelerde
idrar iyot düzeyi ortalaması 128,8±12,4 μg/L (104-163) ve anne sütü iyot düzeyi ortalaması
137,5±7,8 (107-169) saptandı. Annelerde tiroid fonksiyon testlerinin ortalamaları TSH:
1,71±1,35(0,02-12) mU/ml, TT4: 12,9±2,37 (6,54-20,3) μg/dl, FT4: 1,29±0,22 (0,52-2,22)
ng/dl, TT3: 173,2±39,3 (83-331) ng/dl, yenidoğanlarda ise, TSH: 7,26±7,87 (0,34-54,8)
mU/ml, TT4: 13,9±3,6 (1,85-24) μg/dl, FT4: 1,68 ± 0,33 (0,78-3) ng/dl, TT3: 187 ± 60,4 (55-
456) ng/dl saptandı. Yenidoğanlarda TSH 9,1 mU/ml üzerinde saptanarak geri çağırılan olguların
oranı %22,5 ve TSH >5 mU/ml olguların oranı %47 idi. Bu oran DSÖ kriterlerine göre ağır
derecede iyot eksikliği bölgesi ile uyumludur. Çalışmada konjenital hipotiroidi sıklığı %1,25
bulundu. Annelerde TSH >5 mU/ml olan olguların oranı %3 idi. Bu oran DSÖ kriterlerine
göre hafif derecede iyot eksikliği bölgesi ile uyumludur. İçme suyu iyot ortalaması 270 μg/L
bulundu ve bu düzey DSÖ’nün belirlediği alt limit 5 μg/L oldukça yüksektir.
Sonuç: Aydın ili yenidoğan ve annelerinde idrar iyot düzeyleri ve anne sütü iyot düzeyi
normal saptandı. Bu durum yerel sağlık politikalarının iyotlu tuz kullanımına verdikleri önemi
göstermektedir. TSH >5 mU/ml olan anne oranının %3 olmasına karşın, yenidoğanlarda %47
olması, DSÖ kriterlerine göre ağır derecede iyot eksikliği bölgesi ile uyumlu bulunduğunu
göstermektedir. TSH yüksekliği saptanan bu bebeklerin hiçbirinde iyot eksikliği olmaması
diğer etkenleri akla getirmektedir. Yenidoğanlardan örnek alınma zamanı, iyotlu solüsyonla
uygulanan göbek bakımı, gebelikte yeterli iyot alımının olmaması, annenin aldığı doğal
guatrojenler gibi başka etyolojik veya fizyopatolojik mekanizmaların tiroid metabolizmasında
etkili olabileceği düşünüldü.
Introduction and Aim: Iodine deficiency disorders are disorders causing some
developmental and functional diseases which can be prevented with iodine prophylaxis.
Iodine intake must be sufficient for maintaining normal thyroid functions of mother and fetus.
In ınutero period and in the first three months after birth, which are critical periods for brain
development, in case of iodine deficiency brain functions are influenced irreversibly. Iodine
deficiency can cause endemic goitre, cretenism, mental retardation, infertility, congenital
anomalies and increase in perinatal and infant death by thyroid hormone synthesis deficiency.
In neonatal period, besides thyroid function tests iodine levels of infant urine and breast milk
are used as a criteria. In an area, important signs of iodine deficiency are TSH levels more
than 5 mU/ml in more than 3% of the population and avarage urinary iodine levels less than
100 μg/L in 6 to 12-years-old school children. In this study, we aimed to measure neonatal
urinary iodine levels, thyroid functions and breast milk iodine levels in mothers and neonates
living in Aydın which is a mild-moderate iodine deficiency area.
Material and Methods: Four hundred cases are included to the study; 11 neonates and their
mothers from Adnan Menderes University Medical Faculty Pediatrics Department neonatal
follow-up unit, 164 neonates born in Aydın Zübeyde Hanım Maternity Hospital and their
mothers, 145 neonates born in Nazilli State Hospital and their mothers, 77 neonates born in
Söke State Hospital and their mothers, 3 neonates born in Kuşadası State Hospital and their
mothers. Serum TSH, FT4, TT4, TT3 levels are detected and breast milk, mother and neonatal
urine are collected in same time in 4-7 days of neonate. Also, iodine levels of the drinking
water were measured.
Results: Mean of neonate urinary iodine levels was 141.8±13.6 μg/L (101-173), mean of
mother urinary iodine levels was 128.8±12.4 μg/L (104-163) and mean of mother breast milk
iodine levels was 137.5±7.8 (107-169). The mean of thyroid function tests was TSH:
1.71±1.35(0.02-12) mU/ml, TT4: 12.9±2.37 (6.54-20.3) μg/dl, FT4: 1.29±0.22 (0.52-2.22)
ng/dl, TT3: 173.2±39.3 (83-331) ng/dl in mothers and TSH: 7.26±7.87 (0.34-54.8) mU/ml,
TT4: 13.9±3.6 (1.85-24) μg/dl, FT4: 1.68±0.33 (0.78-3) ng/dl, TT3; 187±60.4 (55-456) ng/dl
in neonates. The ratio of neonates who are detected and recalled back with TSH value more
than 9.1 mU/ml was 22.5% and with TSH more than 5mU/ml was 47%. This ratio is
consistent with severe iodine deficiency area according to WHO criterias. In this study,
congenital hypothyroidism frequency was.25%. The ratio of mothers with >5mU/ml TSH levels
was 3%. This ratio is consistent with mild iodine deficiency area according to WHO criterias.
The mean iodine levels were detected as 270 μg/L for drinking water which is very much
higher than the lower limit (5 μg/L) of the DSÖ.
Conclusion: Urinary and breast milk iodine levels of neonates and mothers in Aydın were
normal. This situation shows the emphasis of iodinated salt usage by local health policies.
Despite the ratio (3%) of mothers with >5 mU/ml TSH levels, the ratio (47%) of neonates
with >5 mU/ml TSH levels are consistent with severe iodine deficiency area according to
WHO criterias. The absense of iodine deficiency in those infants with high TSH levels make
us think of other causes. Some other etiologic and physiopathologic mechanisms such as
sample collection time, umblical care with iodinated solutions, insufficient iodine intake in
pregnancy and natural goitregens taken by the mother are thought to be effective in thyroid
metabolism.
