Türk modernleşmesi sürecinde değişen kadın kimliği: Muhafazakâr kadınların kamusal alandaki görünürlüğü üzerine sosyolojik bir değerlendirme

Abstract

Ottoman Empire, under the influence of intellectual, political, economic, social and technological developments generated in Western, at the 19. century, got involved in a modernization period that is inevitable for non-western societies thereby undergoing structural transformation in many field with announcement of imperial edict of Gülhane; so phenomenon which mean the Turkish modernization was revealed. This period continued with the republic period following the empire period. The women were got involved in this process by this changes and transformations that occured in many fields of social life; the women, who previously limited with mother and wife roles, started demanding to acquire different a status in social life thereby questioning self-status with modernization. Query of woman identity in the process of modernization in Ottoman period; as for rights that recognized to women in Republic period resulted in a transformation of woman identity too. Thus woman and her identity have emerged as 'representation' of turkish modernization; presented to the originality of Turkish modernization.A woman profile that will be representation/demonstration of modernization was drew by Ruler elite toward efforts of modernization in The Republic period. While women of The Republic elite exhibited a aspect in this profile, the great majority of woman couldn't be included into modernization process, thereby keeping out this profile. However, the woman groups that couldn't get involved in modernization process by 1980; in specific the conservative women that be a subject of our studying have wanted to get involved in modern system, thereby starting claim a right about expressing self-identity; the conservative women that be a subject of our studying get one's foot in the door to a new comment of modernity. On the basis of this comment, the conservative women have started to get visibility in public sphere; became vigorously at the point of both speech and organization.

19.yy.'da Osmanlı İmparatorluğu, Batı'da yaşanan düşünsel, siyasal, ekonomik, sosyal ve teknolojik alandaki gelişmelerin etkisi altında, Tanzimat Fermanının ilanı ile birçok alanda yapısal dönüşümler geçirerek, o dönemde Batı-dışı toplumları için kaçınılmaz hale gelen bir modernleşme sürecine dahil olmuş, böylelikle Türk modernleşmesi denen olgu ortaya çıkmıştır. Bu süreç imparatorluk döneminden sonra kurulan Cumhuriyet dönemi ile devam etmiştir. Toplumsal hayatın birçok alanında yaşanan bu değişim ve dönüşümler kadınları da bu sürece dahil etmiş, daha önce eş ve anne rolleriyle sınırlandırılmış olan kadın, modernleşme ile birlikte bulunduğu konumu sorgulayarak toplumsal hayatta farklı bir statü edinmek amacıyla taleplerde bulunmaya başlamıştır. Modernleşme sürecinin Osmanlı döneminde kadın kimliğinin sorgulanması, Cumhuriyet döneminde ise, kadınlara tanınan haklar kadın kimliğinin de bir dönüşüm geçirmesi ile sonuçlanmıştır. Böylelikle kadın ve onun kimliği Türk modernleşmesinin "temsili" olarak ortaya çıkmış, Türk modernleşmesine özgünlüğünü armağan etmiştir.Cumhuriyet döneminde modernleşme çabaları doğrultusunda yönetici elit tarafından modernleşmenin temsili/göstergesi olacak bir kadın profili çizilmiştir. Cumhuriyet elitinin kadınları bu profilde bir görünüm sergilerken kadınların büyük çoğunluğu bu profilin dışında kalarak modernleşme sürecine dahil olamamıştır. Fakat 1980'ler ile birlikte modernleşme sürecinin dışında kalan kadın grupları, özelde ise çalışmamızın konusu olan muhafazakâr kadınlar, kimliklerini ifade etme hususunda hak taleplerinde bulunmaya başlayarak modern sisteme dahil olmak istemişler, modernliğin yeni bir yorumuna kapı aralamışlardır. Bu yorum bazında kamusal alanda görünürlük kazanmaya başlamışlar, gerek söylem, gerekse de örgütlenme noktasında aktif hale gelmişlerdir.