Atorvastatinin lenfosit alt grupları ve monositler ile inflamatuar belirteçler üzerine etkisi

Abstract

Kronik inflamasyon ateroskleroz ve komplikasyonlarının gelisiminde rol oynamaktadır. Hiperkolesterolemide kronik bir inflamasyon söz konusu olup kemokin ve sitokinlerin uyarılması, endotelial adezyon moleküllerinin artısı, lipoproteinler üzerindeki okside maddelere karsı ortaya çıkan immün reaksiyonlar meydana gelmektedir. Statinlerin hem lipid parametrelerini hem de antitrombotik, antiproliferatif ve endotel disfonksiyonlarını düzeltici etkileri ile ateroskleroz üzerine olumlu etkileri gösterilmistir. Bu prospektif çalısmada atorvastatinin hiperkolesterolemili hastalarda lipid parametleri yanında lenfosit, monositler ile çesitli inflamatuar belirteçler üzerine etkisi arastırıldı. Çalısmaya “Adult Treatment Panel for Third Report of the National Cholesterol Education Program” ölçütlerine uygun 40 (14 erkek, yas ortalaması 47±9) primer hiperkolesterolemi hastası alındı. Çalısma Üniversite Proje fonundan (Proje no TF- 7005) kısmen desteklendi. Sağlık Bakanlığı Merkez (2006/16638 karar) ve Tıp Fakültesi Merkez (2006/010-54) Etik Kurullarından onay alındı. Sekonder hiperkolesterolemi, gebelik, laktasyon, akut koroner sendrom, böbrek yetersizliği, malignite, akut/kronik enfeksiyon ve inflamasyon, diyabetes mellitus, kanamaya yatkınlık, karaciğer fonksiyon bozukluğu dıslama kriterleriydi. Hastalara 12 hafta boyunca atorvastatin günde 20 mg baslandı. Tedavi öncesinde ve sonunda tam kan, sedimantasyon hızı, high-sensitive C-reaktif protein (hs-CRP), lipid parametreleri, fibrinojen, AST, ALT, CK-MB, flow-cytometry ile CD-3, 4, 5, 8, 14, 16, 19, 40, 45, ELISA ile interlökin (IL)-1, 6, 18, interferon gama (IFN-γ), tumor necrosis factor-α (TNF-α), intercellular adhesion molecule-1 (ICAM-1), soluble CD-40, vascular cell adhesion molecule-1 (VCAM-1) düzeyleri değerlendirildi. Sonuçlar two-paired student-t testi ile karsılastırıldı, p<0.05 değerler anlamlı kabul edildi. Tedavi sırasında önemli bir yan etki gözlenmedi. Atorvastatin tedavi sonunda total kolesterol (p<0.001), düsük dansitelilipoprotein kolesterol (p<0.001), trigliserid (p=0.006), çok düsük dansiteli-lipoprotein kolesterol (p=0.012), yüksek dansiteli-lipoprotein kolesterol (p<0.001) değerlerini anlamlı derecede düsürdü. Hematolojik olarak mutlak lenfosit (p=0.003) ve trombosit (p=0.001) sayılarını azaltırken monosit sayısını arttırdı (p=0.002). Fibrinojen, sedimantasyon hızı, AST, hs-CRP düzeylerini etkilemezken (p>0.05), ALT düzeyini arttırdı (p=0.041). Flow-cytometry’de yalnızca lenfositlerdeki CD-14 (p=0.015) ve CD-19 (p=0.039) ekspresyonunu azalttı. Atorvastatin TNF-α (p<0.001), sCD-40 (p<0.001), ICAM-1 (p<0.001), IL-18 (p=0.024) düzeylerini azaltırken IL-1,IL-6 ve VCAM-1, IFN-γ düzeylerini değistirmedi. Sonuç olarak bu çalısmada atorvastatinin lipid parametrelerine olumlu etkileri yanında bu etkilerinden bağımsız olarak trombosit sayısını azaltarak antitrombotik, inflamatuar belirteçleri azaltarak anti-inflamatuar etkinlik sağlayarak ateroskleroz üzerinde olumlu etkisi saptanmıstır.