Tarım politikaları ve zaman serileri analizi: Türkiye'de pamuk fiyatlarına bir uygulama

Abstract

Pamuk ürünü gerek bölgemiz ve gerekse ulusal ve uluslararası boyutta oldukça stratejik bir üründür. Türkiye pamuk üretiminde önceleri kendine yeterli bir ülke iken son yıllarda dünya fiyatlarındaki değişkenlik, girdi maliyetlerindeki artış, tekstil sektörünün artan hammadde ihtiyacı ve karşılaştırmalı üstünlüklerin azalması gibi nedenlerle önemli bir ithalatçı konumuna gelmiştir. Bu çalışmada pamuk üretimi ile fiyatlar etkileşimi zaman serileri kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada pamuk üretimi, borsada oluşan pamuk fiyatı ve mazot fiyatı arasındaki ilişki VAR yöntemiyle analiz edilmiştir. Bulgulara göre bir önceki yılın üretim miktarı ve pamuk fiyatı üretim üzerinde önemli faktörler olarak bulunmuştur. Nedensellik analizi ise mazot fiyatı ile üretim arasında güçlü bir ilişki bulmuştur. Bu durum mazot fiyatlarındaki artışın pamuğun tekstil sanayinde alternatifi olan yapay dokuma ürünlerinin maliyetini ve dolayısıyla imalat aşamasında talebi azaltması nedeniyle tekstil sektörünün pamuk talebinin artması ile açıklanabilir. Etki tepki fonksiyonu tahminleri ise piyasalarda oluşacak herhangi bir şokun pamuk üretimi üzerinde negatif fiyatlar üzerinde ise artırıcı etkide bulunacağını göstermiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular göz önüne alındığında pamuk üretiminde piyasada önceki yılda oluşan fiyatın belirleyici unsur olduğu ortaya çıkmaktadır. Mazot fiyatları ise üretim kararında önemli bir belirleyici unsur olmamakta ancak ikame ürünlerin talebini etkilemesi dolayısıyla dolaylı olarak üretimi etkilemektedir. Bunun yanında özellikle son yıllarda mazot fiyatları ile üreticinin eline geçen pamuk fiyatları arasındaki fark pamuk fiyatları aleyhine artmıştır. Bu durum hem üreticilerin reel gelirlerinin düşmesine hem de tekstil sektörün hammadde ihtiyacının iç kaynaklarla sağlama güvenliğini azaltmaktadır. Bu nedenle tarım politikaları içerisinde girdi fiyatlarının dünya standartlarında sağlanması ve gelire yönelik desteklerin bu yönde yeniden dizayn edilmesi yararlı olacaktır.

Cotton is a strategic commodity at regional, national and international scale. Although Turkey was self sufficient in cotton, it has become an significant importer recently because of variations in world prices, increasing input costs, increasing demand from the domestic textile industry, and decreasing comparative advantage. In this study, the interaction between cotton and prices were examined. The relationship between cotton production, cotton prices in commodity exchange, and diesel oil prices were analyzed employing the VAR. The results indicate that the production amount and cotton prices in previous year are main determinants for the decision of current year. The causality test indicates that causality runs from diesel prices to production. This finding can be explained by the fact that increasing diesel prices lead to higher costs of cotton substitutes in textile industry and therefore decreases the demand for these substitutes in the process of manufacturing. The impulse response function indicates that any shock in production leads to higher prices for cotton. According to the findings, the commodity prices in previous years are main determinants fort he production decision. The diesel prices are not the direct factor in production decision but show its effect indirectly through changing demand for substitutes. In addition, the difference between the cotton prices and diesel prices widened recently against the farmers. This situation causes both lower incomes for farmers and endangers the sufficiency of domestically produced raw material. Therefore, it is quite essential that inputs are provided to farmers at world prices and income related supports are redesigned.