Türkiye'de ilköğretim II. kademeye sosyal bilgiler öğretmeni yetiştirme sistemleri (1923-2008)

Abstract

Üretimde kol gücü yerine makine gücünün kullanılmasına olanak sağlayan Sanayi Devrimi'nin gerçekleşmesiyle insan yaşamı ekonomiden toplumsal alana kadar önemli değişikliklere uğramıştır. Sanayi Devrimi'nin yarattığı yeni dünya düzeni, içerisinde yeni normları, yeni alışkanlıkları, yeni kuralları ve yeni değerleri de beraberinde getirmiştir. Böyle bir ortamda karşılaştığı problemleri çözebilecek nitelikte donatılmış vatandaşlar yetiştirmek kaygısı Sosyal Bilgilerin öne çıkmasına zemin hazırlamıştır. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde Sosyal Bilgilerin öne çıkmasında ilerlemecilik akımı etkili olmuştur. Daha sonraki yıllarda ise Sosyal Bilgiler dersinin konu alanının oluşturulmasında başlangıçta Tarih ve Coğrafyanın ağırlık kazanmasına karşın, ilerleyen yıllarda diğer sosyal bilim dallarından da yararlanılmasına önem verilmiştir. Türkiye'de 'Sosyal Bilgiler' ifadesi ilk kez 1968 İlkokul Programında kullanılmıştır. Bu durumda Türkiye'ye gelen yabancı uzmanların etkili olduğu görülmektedir. Talim ve Terbiye Kurulu'nun 1973 yılında aldığı karar doğrultusunda, ortaokullarda Sosyal Bilgiler dersi programının uygulanması mümkün olmuştur. 1985 yılında ise Sosyal Bilgiler dersi yerine Milli Tarih, Milli Coğrafya ve Vatandaşlık Bilgisi derslerinin okutulmasına karar verilmiştir. Ancak, Sekiz Yıllık Kesintisiz Zorunlu Eğitime geçilmesiyle bu uygulamaya son verilmiştir. 1997-1998 öğretim yılından itibaren 6. ve 7. sınıflarda Sosyal Bilgiler dersi yeniden okutulmaya başlamıştır. Türkiye'de, öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarının üniversitelere devredildiği 1982 yılına kadar, Sosyal Bilgiler ve ortaokullarda bu dersin yerine okutulan Tarih, Coğrafya ve Yurt Bilgisi derslerini verebilecek branş öğretmenlerinin yetişmesinde Eğitim Enstitüleri önemli bir kaynak işlevi görmüştür. Öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarının üniversitelere devredilmesiyle birlikte, daha sonraki yıllarda Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü içerisinde yer alan Coğrafya Öğretmenliği ve Tarih Öğretmenliği Bölümleri bu alanda öğretmen yetiştirmeye devam etmişlerdir. 1997-1998 öğretim yılında Sekiz Yıllık Kesintisiz Zorunlu Eğitime geçilmesiyle birlikte yapılandırılan Eğitim Fakültelerinde İlköğretim Bölümü bünyesinde Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bölümü açılarak Türkiye'nin bu alanda ihtiyaç duyduğu branş öğretmenlerinin yetiştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır. I. Bölümde, araştırmanın problemi, amacı, yöntemi, sınırlılıkları ve tanımlar hakkında bilgi verilmiştir. II. Bölümde, öğretmenlik bir meslek olarak ele alınmış ve günümüzde yaşanan gelişmelere paralel olarak, öğretmen anlayışında meydana gelen değişmeler değerlendirilmiştir. III. Bölümde ise, araştırma konusu hakkında ön bilgi vermek amacıyla tarihsel süreç içerisinde öğretmen yetiştirme konusunda Türkiye'de yaşanan gelişmeler ana hatlarıyla ele alınmıştır. Aynı zamanda Türkiye'de uygulanan Sosyal Bilgiler Programları ile Türkiye'de İlköğretimin Tarihsel Gelişimi değerlendirilmiştir. Son olarak IV. Bölümde, Türkiye'de Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin yetiştirilmesine yönelik olarak yaşanan gelişmeler incelenmiştir.

After Industrial Revolution that provides possibility to use machine instead of manual labor in the field of production, human life has changed totally from economy to social field. The new world system that was created by Industrial Revolution has brought new norms, habits, rules and values. In such surrounding, there has been anxiety of training qualified citizens who can solve the problems, so that Social Studies has been important. Especially progress in the USA was towards giving importance to Social Studies. A few years later, the subjects of Social Studies come from History and Geography at the begining but for the next few years other social science branches have been used as subject of Social Studies. The phrase of `Social Studies' has been used firstly at Primary School Programme in 1968 in Turkey. Foreign experts who came to Turkey have been effective for that. Instructing and Disciplining Committee made a decision in 1973. About starting to teach Social Studies in second grade of Primary School has started. In the year of 1985, National History, Geography and Citizenship Knowledge lessons have been taught instead of Social Studies. But, after having Eight Year Continuous Compulsory Education this application ended. From 1997-1998 education year Social Studies lesson has been taught at sixth and seventh grade of Primary School. Until 1982 teachers were trained at higher education Institution. From 1982 teachers were trained at universities. Teachers who could give Social Science and History, Geography and Homeland Knowledge lessons gratuated from Education Institute until 1982. By transfer of teacher training from higher education institute to universities, a few years later training teachers in Geography and History continued to be in the Social Studies field. In the education year of 1997-1998 which was start year of the Eight Year Compulsory Education, Education Faculties were by opening up Social Studies Teaching Program under the Primary School Teacher Department. The work has four main parts. In the first part the problem, aim, method, limit and definition of research have been mentioned. In the second part, the job of teaching and understanding of job of teaching by daily development have been told. In the third part, development in Turkey has been considered for giving basic principles about subject of research in historical durationin the field of teachers training. At the same time, Social Science Programs in Turkey and historical development of elemantary education have been evoluated. Finally, in the fourth part, development of Social Science Teacher Training in Turkey has been studied.